Στα χέρια ενός Ελληνα ανέκδοτα σχέδια του Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Το τελευταίο τετράδιο του δημιουργού, το οποίο ο ίδιος δώρισε στον γιατρό του, φέρνουν στο φως σε παγκόσμια αποκλειστικότητα οι εκδόσεις Πελασγός του Ι. Γιαννάκενα

Ενα ανέκδοτο τετράδιο με τα τελευταία έργα της ζωής του Βίνσεντ Βαν Γκογκ στα χέρια ενός ελληνικού εκδοτικού οίκου! Οι εκδόσεις Πελασγός του Ιωάννου Γιαννάκενα προχωρούν σε μια παγκόσμια αποκλειστικότητα, εκδίδοντας ένα τετράδιο ζωγραφικής του σπουδαίου Ολλανδού δημιουργού, που το δώρισε ο ίδιος στον γιατρό του, τον δρα Φέλιξ Ρέι Παρί.

Το συγκεκριμένο έργο έφτασε στον εκδοτικό οίκο χάρη στον Κρητικό ζωγράφο Αριστοτέλη Γιαννακουδάκη, στον οποίο ανήκει περίπου τα τελευταία 40 χρόνια. Το θρυλικό αυτό τετράδιο ζωγραφιών πέρασε στα χέρια του από την «Ελίζα», μια γυναίκα για την οποία ο ίδιος δεν θέλησε να αποκαλύψει περισσότερα στοιχεία, αναφέροντας πως πρόκειται για μια απόγονο του δρος Ρέι Παρί. Οι δυο τους συνδέθηκαν με τρυφερή φιλία πριν από αρκετές δεκαετίες και τότε εκείνη τού το χάρισε.

Η είδηση της κυκλοφορίας του εν λόγω τετραδίου από τις εκδόσεις Πελασγός, η οποία κρατούνταν εδώ και καιρό ως επτασφράγιστο μυστικό, έγινε χθες γνωστή μέσα από την ιστοσελίδα https://avalonofthearts.gr/ που διατηρεί ο Γιώργος Πισσαλίδης. Στην «κυριακάτικη δημοκρατία» αποκαλύπτει άγνωστες πληροφορίες σχετικά με την πολυαναμενόμενη έκδοση, η οποία σε λίγες ημέρες θα πάρει τη θέση της στις προθήκες των βιβλιοπωλείων.

Αξίζει να τονιστεί πως η κυκλοφορία του συγκεκριμένου έργου τη δεδομένη χρονική στιγμή είναι ιδιαίτερα σημαντική, μια και τους τελευταίους μήνες, τόσο με την έκθεση «Van Gogh Alive. The experience» που ολοκληρώθηκε πριν από λίγο καιρό στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών όσο και με την ταινία «Loving Vincent», το όνομα του Ολλανδού συζητήθηκε όσο κανένα άλλο.


Το εν λόγω έργο περιλαμβάνει σχέδια και ζωγραφιές του Βαν Γκογκ και το χάρισε ο ίδιος ο Ολλανδός δημιουργός στον γιατρό που τον κούραρε την περίοδο που εκείνος νοσηλευόταν στην Αρλ. Οι δυο τους γνωρίστηκαν τα Χριστούγεννα του 1888, όταν ο ζωγράφος εισήχθη εσπευσμένα στο Hotel Dieu της Γαλλικής πόλης Αρλ, αιμόφυρτος, αφού λίγες ώρες πριν είχε αυτοτραυματιστεί κόβοντας με ξυράφι το αυτί του.

Εχοντας χάσει πολύ αίμα και μη μπορώντας να ξεφύγει από τις ψευδαισθήσεις που τον καταδίωκαν, ο Βαν Γκογκ δέχθηκε τις φροντίδες του μόλις 23χρονου γιατρού Φέλιξ Ρέι Παρί, ενός νεαρού που εκείνη την περίοδο ολοκλήρωνε την ειδικότητά του. Για το επόμενο διάστημα, όσο δηλαδή ο Βαν Γκογκ παρέμεινε στο νοσοκομείο, ο γιατρός είχε γίνει η σκιά του. Ηταν εκείνος που φρόντιζε για την ανακούφιση όχι μόνο του πονεμένου κορμιού του αλλά και της βασανισμένης ψυχής του.

Ο Ρέι Παρί υπήρξε ο πιο συμπονετικός γιατρός που είχε ποτέ, κάτι που φυσικά αναγνώρισε και ο ίδιος ο Ολλανδός ζωγράφος, αφού μετά το εξιτήριό του για να τον ευχαριστήσει φιλοτέχνησε το πορτρέτο του (σήμερα φυλάσσεται στο Ρωσικό Μουσείο Πούσκιν). Αργότερα του χάρισε ένα τετράδιο με τα σχέδιά του.
«Σας παρακαλώ πολύ ανθρώπινα να δεχτείτε αυτό το τετράδιο με σχέδια που η όμορφη χώρα μας με ενέπνευσε, ως μια απόδειξη ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης για όσα κάνατε για μένα. Παρακαλώ τον Παντοδύναμο να σας έχει πάντα υπό την προστασία του. Με στοργή, δικός σας. Βικέντιος» γράφει στην αφιέρωσή του προς τον Ρέι Παρί ο χαρισματικός καλλιτέχνης.


Το θρυλικό «άγιο δισκοπότηρο» του μεγάλου καλλιτέχνη! 
Τι περιλαμβάνει όμως το θρυλικό αυτό τετράδιο ζωγραφιών του Βαν Γκογκ, το οποίο ο ίδιος ο Γιαννακουδάκης αποκαλεί «το άγιο δισκοπότηρο» της τέχνης του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου; Στο εξώφυλλο θα δει κανείς ένα αυτοπορτρέτο του καλλιτέχνη -κάτι που σπανίως συναντάται-, ενώ το οπισθόφυλλο φέρει την υπογραφή του, η οποία, όπως υποστηρίζουν τόσο το Μουσείο Βαν Γκογκ στο Αμστερνταμ όσο και η δική μας η Εθνική Πινακοθήκη, είναι πέρα ως πέρα αυθεντική, όπως και το σύνολο του υλικού στο τετράδιο.

Σε αυτό έχουν επίσης συμπεριληφθεί τα αρχικά σχέδια αλλά και μετεξελίξεις έργων που υπάρχουν στα μεγαλύτερα μουσεία του πλανήτη και σε ιδιωτικές συλλογές, καθώς και δημιουργίες που σχεδίαζε να ζωγραφίσει, αλλά δεν πρόλαβε να το κάνει, αφού ο ίδιος έβαλε πρόωρα τέλος στη ζωή του, στις 29 Ιουλίου του 1890.
Στο τετράδιο ο αναγνώστης θα έχει την ευκαιρία να αναγνωρίσει και τις φιγούρες που κοσμούν ένα από τα πιο γνωστά έργα του, τη διάσημη ελαιογραφία του «Οι πατατοφάγοι», που αναπαριστά το γεύμα φτωχών, βασανισμένων αγροτών.


Στην εκδοχή του τετραδίου παρατηρούμε με πιο λεπτομερή τρόπο τις ζωγραφιές του κάθε προσώπου ξεχωριστά, οι οποίες μάλιστα θεωρούνται από κάποιους ανώτερες και ωραιότερες από το τελικό έργο. Ακόμη, φυλλομετρώντας την έκδοση θα δούμε ένα εξαιρετικό σχέδιο της εξίσου διάσημης «Καρέκλας του Βαν Γκογκ», που βρισκόταν στο κίτρινο σπίτι, στην πλατεία Λαμαρτέν, όπου ο εικαστικός έμενε την περίοδο της διαμονής του στην Αρλ.

Το έργο δεν διαφέρει σε τίποτα από τον εξαιρετικό πίνακα, ο οποίος ανήκει στις μόνιμες συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης του Λονδίνου.
Ακόμη, υπάρχουν πολλά σχέδια του Βαν Γκογκ με τα χαρακτηριστικά χωράφια και τα «χρυσά στάχυα», έργα που τόσο λάτρευε να δημιουργεί, αλλά και δύο νεκρές φύσεις. Η μία εκ των δύο είναι ένα βάζο με λουλούδια και η άλλη μια καφετιέρα, η οποία θυμίζει ένα έργο του που κοσμεί την ιδιωτική συλλογή της Ελίζας Γουλανδρή. Μάλιστα, για το τελευταίο ο Βαν Γκογκ δίνει τη δική του περιγραφή γράφοντας: «Μια καφετιέρα εμαγιέ μπλε, ένα φλιτζάνι αριστερά μπλε ρουά και χρυσό, μια γαλατιέρα με τετραγωνάκια μπλε ανοιχτό και άσπρο, ένα φλιτζάνι δεξιά λευκό...»

Η τεχνική και η σχέση με τον Γκογκέν!
Βέβαια, οι εκπλήξεις του τετραδίου δεν σταματούν εκεί. Στην εν λόγω έκδοση υπάρχουν ακόμη δύο έργα, τα οποία συναντά κανείς όταν περνάει το κατώφλι των Μουσείων Εδιμβούργου και Βαν Γκογκ, δηλαδή τις «Γυναίκες με τα σακιά κάρβουνο» και τις «Αρλεζιάνες» αντιστοίχως. Τέλος, υπάρχουν και οι δημιουργίες που ζωγράφισε ο ίδιος την περίοδο κατά την οποία νοσηλευόταν στην Αρλ, τα «Σταροχώραφα» και το «Σιντριβάνι στην αυλή του νοσοκομείου του Saint-Paul» (1889).

Οπως υποστηρίζουν και οι ιστορικοί τέχνης, τόσο τα συγκεκριμένα έργα όσο και πολλά από αυτά που υπάρχουν στο τετράδιο έχουν γίνει από μνήμης, τεχνική που έμαθε από τον Πολ Γκογκέν την περίοδο που οι δυο τους συγκατοικούσαν στον Νότο. Είναι δε χαρακτηριστικό πως δημιουργήθηκαν με ελεγχόμενη χρήση του ύδατος από μολύβια «Κοντέ» και εξαιτίας της φύσης του χαρτιού, μετατρέπονται εύκολα σε υδατογραφημένες επιφάνειες.
Από τη Γιώτα Βαζούρα