28 Φεβρουαρίου 1914. Ἡ …«κατὰ φαντασίαν» Ἐλευθέρα Βόρειος Ἤπειρος.

Μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῶν Ἰωαννίνων, στὶς 21 πρὸς 22 Φεβρουαρίου τοῦ 1913, κατόπιν πολυμήνου πολιορκίας, ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς ἐπισήμως ἐξηκολούθησε τὴν πορεία του πρὸς τὴν Βόρειο Ἤπειρο.
Ἤδη ὅμως ἀπὸ τὴν ἔναρξιν τοῦ Α΄ Βαλκανικοῦ Πολέμου, ὑπὸ τὸν Σπυρίδονα Σπυρομίλιο, οἱ Βορειοηπειρῶτες εἶχαν ἐπαναστατήση κατὰ τῆς ὀθωμανικῆς αὐτοκρατορίας καὶ μεγάλο τμῆμα τῆς Βορείου Ἠπείρου ἦταν ἐλεύθερο. Ἡ μόνη περιοχή, ποὺ ἄν καὶ ἀπελευθερώθη, δὲν θὰ μποροῦσε νὰ θεωρηθῇ  ἐλεύθερος, ἦταν ἡ περιοχὴ τοῦ Βερατίου  καὶ τοῦ Αὐλῶνος (ἀλλὰ καὶ τῆς Κορυτσᾶς) τελικῶς, ὅπου οἱ Ἰταλοί, ἐπισήμως, θεωροῦσαν πὼς ἦταν δικῶν τους συμφερόντων, ἄν καὶ ἡ Κορυτσᾶ ἀπὸ τὶς 7 Δεκεμβρίου τοῦ 1912 ἦτο ἐλευθέρα.
Παραλλήλως μὲ τὶς ἐπιχειρήσεις κατὰ τῶν Ἰωαννίνων τμῆμα τῆς ἑλληνικῆς στρατιᾶς, ὑπὸ τὸν συνταγματάρχη Κωνσταντῖνο Δαμιανό, ἀπεκόπη ἀπὸ τὸν κύριο στρατιωτικὸ κορμὸ καὶ ἐκινήθη πρὸς τὶς περιοχὲς τῆς Βορείου Ἠπείρου ποὺ εἶχαν ἀπελευθερωθῆ ἤδη ὅμως, κατὰ κύριον λόγο ἀπὸ τοὺς Βορειοηπειρῶτες.
Στὶς 23 Φεβρουαρίου τοῦ 1913 ὁ ἑλληνικὸς στρατὸς φθάνει στὸ Λιασκοβίκιον (ἤ Λεσκοβίκιον), ποὺ ἀπελευθερώνει.
Στὶς 28 Φεβρουαρίου ἀπελευθερώνεται, ἐπισήμως, τὸ Δελβινάκιον καὶ ἡ Πρεμετή.
Στὶς 3 Μαρτίου ἀπελευθερώνονται ἡ  Κλεισούρα καὶ τὸ Ἀργυρόκαστρον.
Στὶς 6 Μαρτίου τοῦ 1913 τὸ Τεπελένιον.
Ἡ ἀπελευθέρωσις, ποὺ εἶχε ἐπιτευχθῆ ἀπὸ Βορειοηπειρῶτες, ἔφερε πλέον καὶ τὴν σφραγίδα τῆς νομίμου, στρατιωτικῆς ἀπελευθερώσεως ἀπὸ τὴν νικηφόρο πορεία τῶν Ἑλληνικῶν στρατευμάτων, ποὺ πλέον, μετὰ καὶ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῶν Ἰωαννίνων, ἐκινοῦντο ἐλεύθερα πρὸς τὶς περιοχὲς ἐκεῖνες, ποὺ ναὶ μὲν τὸ ἑλληνικὸ στοιχεῖο ἦταν ὑπαρκτὸν καὶ ὑπερισχύον, ὅμως τὰ διεθνῆ συμφέροντα οὐδέποτε θὰ ἀνεγνώριζαν αὐτὲς τὶς δίκαιες ἀπαιτήσεις, ἐφ΄ ὅσον ἡ Ἰταλία καὶ ἡ Αὐστρία διεκδικοῦσαν τὸ δικό τους μερίδιον, ἀπὸ αὐτὸ τὸ κομμάτι τῆς χερσονήσου τοῦ Αἵμου.
Ἄλλως τὲ ἤδη εἶχαν προαποφασίση τὴν δημιουργία τοῦ ἀλβανικοῦ κράτους ἀπὸ τὸ 1911.
(Ὁ τότε ὑπουργὸς ἐξωτερικῶν Λάμπρος Κορομηλᾶς εἶχε ἀποδεχθῆ τὴν δημιουργία Ἀλβανικοῦ κράτους, ἐφ΄ ὅσον «ἐξυπηρετοῦσε τὰ ἑλληνικὰ συμφέροντα»!)

Ἡ κατάληψις τῶν Ἰωαννίνων ἄνοιξε τὸν δρόμο γιὰ τὴν ἀπελευθέρωσιν τῆς Βορείου Ἠπείρου, ἐπιχείρησις ποὺ διεκόπη λόγῳ τῆς δολοφονίας τοῦ βασιλέως Γεωργίου στὴν Θεσσαλονίκη, ἀφ΄ ἑνός, ἀλλὰ καὶ λόγῳ τῶν διπλωματικῶν πιέσεων Αὐστριακῶν καὶ Ἰταλῶν.
Τὸ ἀνύπαρκτον κράτος τῆς Ἀλβανίας, μὲ τοὺς Ἀλβανοὺς ποὺ δὲν εἶχαν ποτὲ πολεμήση γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία τους, ἦταν προαποφασισμένο, ἐφ΄ ὅσον ἡ Ἰταλία ἤθελε νὰ ἀσφαλίσῃ, μέσῳ τῶν συνδέσμων της στὴν Βόρειο Ἤπειρο, τὰ στενὰ τοῦ Ὀτράντο, τὴν Κέρκυρα, τὴν Σάσσωνα, ἀλλὰ κι ἀπὸ τὴν ἄλλην, ἡ Αὐστρία ἤθελε νὰ δημιουργήσῃ, μέσῳ ἕνὸς κρατιδίου μορφώματος, ζώνη ἀσφαλείας, μὰ καὶ ἀσκήσεως πιέσεων ὅποτε θὰ τὴν ἐξυπηρετοῦσε, στὴν Σερβία.

22 Φεβρουαρίου 1913. Ἡ ἀπελευθέρωσις τῶν Ἰωαννίνων

Οἱ Ἀλβανοί, ποὺ ἐχρηματοδοτοῦντο καὶ ὑποστηρίζοντο ἀπὸ τὴν Αὐστρία καὶ τὴν Ἰταλία, ἄν κι ἔλαβαν σοβαρὲς ἐνισχύσεις καὶ ὁπλισμό, ἐν τούτοις, πέραν κάποιων σοβαρῶν βιαιοπραγιῶν κατὰ ἀμάχων, δὲν ἐπέτυχαν νὰ ἀνακόψουν τὴν πορεία τῶν Ἑλλήνων ἤ νὰ ἀποκόψουν ἑλληνικὰ ἐδάφη.
Τὸ πρωτόκολλον τῆς Κερκύρας, στὶς 4 Μαΐου (17 Μαΐου) τοῦ 1914, κατόπιν τῆς …ἀναστατώσεως καὶ τελικῶς ἐπεμβάσεως τῶν «συμμάχων» μας, ποὺ δὲν μᾶς ἔβαζαν σὲ …σειρά, ἦλθε γιὰ νὰ θάψῃ διὰ παντὸς τὸ ζήτημα τῶν ἀπελευθερωμένων περιοχῶν τῆς Βορείου Ἠπείρου.
πηγή

Σημείωσις

Τὸ πόσο μεγάλη ἦταν ἡ προδοσία, ἀπὸ πλευρᾶς «ἑλληνικῆς κυβερνήσεως», γιὰ τὸ ζήτημα τῆς Βορείου Ἠπείρου, μαζὺ μὲ τὸν ἐμπαιγμό, γίνεται εὐκόλως ἀντιληπτὸ ἀπὸ τὰ ἐξῆς στοιχεῖα.

1. Ὁ Γεώργιος Ζωγράφος ἦταν …φυτευτὸς ἐκ τοῦ Βενιζέλου, γιὰ νὰ ἀναλάβῃ τὴν ἐξουσία στὴν Βόρειο Ἤπειρο, μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσίν της. Ὅμως ὁ Λάμπρος Κορομηλᾶς, ἔμπιστος τοῦ Βενιζέλου, ἐξυπηρετώντας συμφέροντα …γενικῶς, ἀνεγνώρισε, ὡς ὑπουργὸς ἐξωτερικῶν, τὸ …«λογικὸν τῆς Ἀλβανίας». Ὁ ἴδιος, ἄν καὶ θεωρεῖται ἀπὸ τὴν ἐπίσημο ἱστορία, ὡς κεντρικὸς ἐγκέφαλος τῆς διεκδικήσεως καὶ δικαιώσεως ἑλληνικῶν θέσεων, στὴν πραγματικότητα, μὲ αὐτὴν τὴν ἀναγνώρισιν, ἔθαψε διὰ παντὸς τὸ ζήτημα τῆς Βορείου Ἠπείρου.
2. Στὶς 22 Ἰανουαρίου τοῦ 1907 ὑπεγράφη μεταξὺ Λάμπρου Κορομηλᾶ, Γεωργίου Θεοτόκη καὶ τοῦ Ἀλβανοῦ Ἰσμαὴλ Κεμάλ, ἡ Δήλωσις Συνεννοήσεως, ποὺ ἀνεφέρετο στὴν δημιουργία ἀλβανικοῦ κράτους, στὴν Βόρειο Ἀλβανία ὅμως.
3. Δὲν προασπίσθησαν οἱ περιοχὲς ποὺ διεκδικοῦσαν οἱ Ἰταλοί, ἄν καὶ κάτι τέτοιο θὰ λειτουργοῦσε ὁ «καλὸ διαπραγματευτικὸ χαρτί».  Οἱ Ἰταλοὶ ἦσαν …σύμμαχοί μας τότε. (Οἱ περιοχὲς τῆς Κορυτσᾶς παρεδόθησαν …ἔτσι!!!)
4. Ἡ δημιουργία τοῦ ἀλβανικοῦ κράτους συνδέεται μὲ τὴν ἀκύρωσιν τῆς Μεγάλης Βουλγαρίας καὶ τὴν συνθήκη τοῦ Ἁγίου Στεφάνου, ποὺ ὅμως ἔθαπτε διὰ παντὸς τὸ ζήτημα τῆς ὑπάρξεως ἑλληνικῶν πληθυσμῶν σὲ Θράκη καὶ Μακεδονία, κάτι ποὺ δὲν ἄρεσε στὶς μεγάλες δυνάμεις τῆς ἐποχῆς. Πρὸς τοῦτο ἀπεφασίσθη νὰ δοθοῦν ἡ Θράκη καὶ ἡ Μακεδονία στὴν Ἑλλάδα, ἀλλὰ ὄχι ἡ Βόρειος Ἥπειρος, ποὺ ἐξυπηρετοῦσε ἄλλα συμφέροντα.
5. Ὁ ἀνεψιὸς τοῦ Ζωγράφου, Καραπᾶνος Ἀλέξανδρος, ἦταν ὑπουργὸς τῆς κυβερνήσεως τῆς Αὐτονόμου Βορείου Ἠπείρου καὶ …τραπεζίτης τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης.
6. Τὸ μεταγενέστερον σύμφωνον Βενιζέλου- Τιττόνι, ποὺ θὰ μποροῦσε νὰ χρησιμοποιηθῇ γιὰ τὴν ἀνεξαρτησία τῆς Βορείου Ἠπείρου, κατέπεσε ἀπὸ τὸν …Βενιζέλο, ἐφ΄ ὅσον τὸ γνωστοποίησε, ἄν καὶ μυστικό, σὲ διεθνεῖς συνομιλίες.
7. Ὁ Παρμενίδης Ἰωάννης, ὑπουργὸς ἐπὶ τῶν οἰκονομικῶν στὴν Αὐτόνομη  Βόρειο Ἤπειρο, ἦταν καὶ …πράκτωρ. Ἐμφανίζεται δὲ ὡς …«Ἄγγλος ὑπήκοος», σὲ τηλεγράφημα τοῦ Κορομηλᾶ.
8. Ἡ δολοφονία τοῦ βασιλέως Γεωργίου, ποὺ διέκοψε τὴν πορεία τοῦ ἑλληνικοῦ στρατοῦ, ἐφ΄ ὅσον ὑπεχρέωσε τὸν διάδοχο Κωνσταντῖνο νὰ σπεύσῃ στὴν Θεσσαλονίκη, ἦταν καθοριστική. Ἐὰν συνυπολογίσουμε πὼς ὁ δολοφόνος τοῦ Γεωργίου …ηὐτοκτόνησε περιέργως, στενεύουν ἀκόμη περισσότερο τὰ περιθώρια τῶν …καλῶν προθέσεων.
9. Ἡ τροφοδότησις τοῦ «ἐθνικοῦ διχασμοῦ», καθὼς καὶ ἡ διὰ τῆς βίας προσχώρησίς μας, στὴν Ἀντάντ, γιὰ τὴν συμμετοχή μας στὸν Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, διὰ τῶν μεθοδεύσεων Βενιζέλου, μαζὺ μὲ τὴν Μικρασιατικὴ Ἐκστρατεία ποὺ ἠκολούθησε, παγίωσε τὸ ἀλβανικὸ καθεστὼς στὴν Βόρειο Ἤπειρο, τὴν ἐκεῖ ἰταλικὴ καὶ αὐστριακὴ ζώνη, καθὼς καὶ τὴν μετέπειτα Μικρασιατικὴ Καταστροφή.

Ὅλα τὰ παραπάνω, καθὼς καὶ ἄλλα, παρασκηνιακά, ἐὰν συνδυασθοῦν λογικά, ἀποδεικνύουν πὼς ἡ Βόρειος Ἤπειρος ΔΕΝ ἐτέθη ὡς θέμα πραγματικῶν διεκδικήσεων καὶ πολὺ γρήγορα, μὲ τὰ κατάλληλα πρόσωπα, ἐπετεύχθη τὸ νὰ ξεχασθῇ ὁ ἐκεῖ ἑλληνισμός. Ἕνα μεγάλο ἔγκλημα, ποὺ ἐφ΄ ὅσον τὸ συνυπογράφουν «ἐθνικοὶ εὐεργέτες» καὶ «ἐθνάρχες» πέρασε στὴν λήθη.
Πληροφορίες ἀπό:
«Ἐθνικὸς Διχασμός, ὁ ἄλλη διάστασις», Δημήτριος Μιχαλόπουλος
«Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους», Ἐκδοτικὴ Ἀθηνῶν.
«Πολιτικὴ ἱστορία τῆς νεωτέρας Ἑλλάδος» τοῦ Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη.