Νικολάε Στάϊνχαρντ - Ο Άγιος των φυλακών

«ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ:

Ένα αριστούργημα. Το βιβλίο των βιβλίων τής Ανατολής.

Ένα βιβλίο σύγχρονο με τον Θεό...»

Με αυτά τα λόγια ο συγγραφέας Ντάν Κελάρου χαιρέτισε την παρουσίαση του βιβλίου στο Διεθνές Φεστιβάλ «Λουτσιάν Μπλάγκα» το 1992. Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας του Νικολάε Στάϊνχαρντ κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μαΐστρος και ήδη έχει κάνει την δεύτερη έκδοσή του.

 

Γόνος εβραϊκής οικογένειας ο κορυφαίος Ρουμάνος διανοητής ασπάστηκε την ορθοδοξία μέσα στις κομουνιστικές φυλακές και με αυτό του το βιβλίο αφήνει την πολιτική, λογοτεχνική και πνευματική του διαθήκη, την οποία σας συστήνουμε ανεπιφύλακτα.
Πηγάζοντας από τις εκπληκτικές εγκυκλοπαιδικές του γνώσεις, από την χάρη και την περηφάνια να ανακαλύπτει κοινά στοιχεία ανάμεσα στις ρουμάνικες και στις παγκόσμιες αξίες, ο λόγος του Ν. Στάϊνχαρντ σε κάνει να κινείσαι φυσικά και χωρίς κόμπλεξ μέσα στα αξιώματα της εποχής μας, ενώ ταυτόχρονα σου δίνει το έναυσμα να συν - μετέχεις στο μυστήριο της κυοφορίας του έργου του και να ανακαλύψεις το ευφυές νόημά του.

Να γιατί έχουν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στην νεολαία τα βιβλία αυτού του μεγάλου και ατρόμητου συγγραφέα, του πατριάρχη της ρουμάνικης λογοτεχνίας. Είναι αλήθεια ότι Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας ανήκει στην κατηγορία των λογοτεχνικών βιβλίων που αντιτίθενται σε κάθε ολοκληρωτικό σύστημα, μια λογοτεχνία πιο γνωστή και ως «λογοτεχνία του συρταριού».

 

Όμως το βιβλίο του Ν.Στάϊνχαρντ δεν είναι ένα καθαρό Ημερολόγιο Ιδεών. Περιγράφοντας έναν κόσμο κρατητηρίου, συγκαταλέγεται κι αυτό στην μακρά σειρά των βιβλίων που αντιτίθενται στην κομμουνιστική δικτατορία . Όμως το Ημερολόγιο της Ευτυχίας δεν αναφέρεται μόνο στο ολοκληρωτικό καθεστώς. Ο τίτλος του βιβλίου είναι μεταφορικός. Ένα ημερολόγιο απαιτεί να σημειώνεις καθημερινά τις σπουδαιότερες υπαρξιακές σου στιγμές και μάλιστα να τις σημειώνεις συνέχεια. Κανένα απ’ αυτά τα χαρακτηριστικά δεν υπάρχει στο βιβλίο του Ν. Στάϊνχαρντ. Είναι πραγματικά, όπως αναφέρει ο Νικολάε Μανολέσκου σε ένα χρονικό του «ένα λαμπρό βιβλίο, ένα πολυσύνθετο κράμα από αναμνήσεις, εξομολογήσεις, ερμηνευτική, χιούμορ, τραγωδία, ιστορία, οικουμενικότητα, μεταφυσική, φιλοσοφία, αποσπάσματα από βιβλία που έχει διαβάσει ο συγγραφέας κ.ά.».

Στο πρόσωπο του Ν. Στάϊνχαρντ συνυπάρχουν αρμονικά ο συγγραφέας και ο μοναχός γι’ αυτό και το Ημερολόγιο της Ευτυχίας είναι ένα βιβλίο μύησης στον χριστιανισμό.

Η άποψή του για τον χριστιανισμό είναι συγκεκριμένη και είναι αποτέλεσμα των πολύχρονων αναζητήσεων και των μελετών συσχετισμού που έκανε με τις άλλες θρησκείες. Σε ένα από τα πιο όμορφα δοκίμια του Ημερολογίου της Ευτυχίας εξετάζει τον χριστιανισμό με τις υπόλοιπες θρησκείες και να το αποτέλεσμα:

«Ο χριστιανισμός, πρέπει να καταλάβουμε, δεν είναι ένα απλό σχολείο τιμιότητας, καθαρότητας και δικαιοσύνης ή μια ευγενική και ορθολογιστική εξήγηση της ζωής. Ο χριστιανισμός δεν είναι ένας κώδικας συμπεριφοράς (όπως ο Κομφουκιανισμός ή ο Σιντοϊσμός) ή μια ασαφής θεραπευτική μέθοδος (όπως ο Στωικισμός ή η Γιόγκα) ή ερωτήσεις για την ζωή (όπως ο Ταοϊσμός) ή μια πράξη υποτέλειας μπροστά στον Έναν και μοναδικό Θεό (όπως ο Ιουδαϊσμός και ο Ισλαμισμός). Ο χριστιανισμός είναι κάτι πολύ περισσότερο και πολύ πιο σημαντικό απ’ όλα αυτά: Είναι η διδασκαλία του Ιησού Χριστού, η διδασκαλία της αγάπης και της σωστικής δύναμης της συγχώρεσης. Όλες οι άλλες θρησκείες αντιλαμβάνονται την διόρθωση των σφαλμάτων του ανθρώπου μέσα από την ψυχρή λογική της ανταμοιβής και της τιμωρίας. Μόνο ο χριστιανισμός βλέπει τα πράγματα τελείως διαφορετικά. Μόνο στον χριστιανισμό (όπου ο Θεός, όχι μόνο δεν ζητάει θυσίες, αλλά θυσιάζεται ο ίδιος) ήταν δυνατόν να ξεπροβάλει η ελπίδα της απόλυτης και ακαριαίας εξάλειψης των αμαρτιών, με τον πιο τρομερό (ενάντια στην λογική) τρόπο κι επομένως με τον πιο σκανδαλώδη τρόπο.

Στον τρομερό και σκανδαλώδη αυτόν τρόπο (που εξοργίζει την τάξη και την λογική του κόσμου τούτου) βρίσκει εξήγηση η παράξενη πραγματικά απέχθεια, που προκαλεί σε πολλούς ο χριστιανισμός.

Ο χριστιανισμός σέβεται όλες τις υπόλοιπες θρησκείες . και τον βουδισμό και τον βραχμανισμό και τον ιουδαϊσμό και τον ισλαμισμό, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ένα πράγμα : ότι σαν θρησκεία διαφέρει σε τεράστιο βαθμό απ’ αυτές».

Πάνω από όλα όμως για οποιονδήποτε αναγνώστη το Ημερολόγιο της Ευτυχίας αποτελεί μια θαυμαστή και ανεξάντλητη πηγή ενέργειας και μάθησης. Ο Ν. Στάϊνχαρντ δείχνει στον αναγνώστη από πού (από την θρησκεία, τον πολιτισμό, την επιστήμη) και πώς θα βρει την δύναμη να νικήσει τον φόβο, να ξεφύγει από την επήρεια του φανατισμού, του κακού, του ψέματος, να αγκαλιάσει την αλήθεια και - ελεύθερος πια - να ανακαλύψει την ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑ. Το δικό του θρύμμα ΘΕΟΤΗΤΑΣ, που υπάρχει μέσα στον καθέναν από μας!

Του Νεκταρίου Κουκοβίνου

Ο Νεκτάριος Κουκοβίνος είναι καθηγητής Φυσ. Αγωγής και μεταφραστής του έργου του Νικολάε Στάινχαρτ από την ρουμανική γλώσσα. Το Ημερολόγιο της Ευτυχίας κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μαϊστρος.
 πηγή