Οι τέσσερις νεομάρτυρες Ρεθύμνης

Η μητέρα του δημίου ήταν τυφλή και ενώ σηκώθηκε να πλυθεί, σκουπίστηκε χωρίς να το ξέρει με το πανί που είχε το αίμα των Αγίων
Τα Άγια Σώματά τους παρέμειναν άταφα για τρεις ημέρες, τα οποία ανέδυαν φως, ορατό και για τους Χριστιανούς αλλά και για τους Τούρκους


Οι Άγιοι Τέσσερεις Μάρτυρες Γεώργιος, Αγγελής, Μανουήλ και Νικόλαος
Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στο χωριό Μέλαμπες της επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης, γεννήθηκαν οι Άγιοι Τέσσερις Νεομάρτυρες.
Τα ονόματά τους ήταν Αγγελής, Μανουήλ που ήταν αδέλφια, υιοί Ιωάννου Ρετζέπη , και Γεώργιος, υιός Κων/νου Ρετζέπη, και Νικόλαος, υιός Ιωάννου Ρετζέπη, που ήταν εξάδελφοι των πρώτων.Το επώνυμό τους ήταν Βλατάκη . Ήταν έγγαμοι, ενάρετοι στο βίο και οι πρόγονοί τους ήταν Κρυπτοχριστιανοί . Οι Τούρκοι είχαν κάψει εφτά φορές το χωριό τους, και οι κάτοικοι για να κερδίσουν την συμπάθεια των Τούρκων αναγκάζονταν να ομολογούν πίστη στο Ισλάμ. Με αυτόν τον τρόπο σταμάτησαν τις επιδρομές οι Τούρκοι και το χωριό ξαναχτίστηκε.
«Να ‘ρθείτε Τούρκοι και Ρωμιοί στη Μεγάλη Πόρτα, γιατί θα σφάξουμε γκιαούρηδες»
Όμως ποτέ δεν έπαψαν να είναι χριστιανοί, να εκτελούν τα θρησκευτικά καθήκοντά τους σε απόμακρα μέρη και να βαφτίζουν τα παιδιά τους . Οι Τέσσερις Νεομάρτυρες, όταν ξέσπασε η επανάσταση το 1821 πήραν τα όπλα ενάντια στους βάρβαρους Τούρκους, και πολέμησαν γενναία υπέρ πίστεως και πατρίδος. Όμως ως γνωστόν, το 1824 κατεστάλη η επανάσταση στην Κρήτη, με τη βοήθεια Αιγυπτιακών στρατευμάτων και η τουρκική κυριαρχία επανήλθε στο νησί. Έτσι οι Τούρκοι συνέλαβαν όλους τους επαναστάτες και υποκινητές της επανάστασης. Αμέσως συνέλαβαν τους Αγίους Μάρτυρες, τους έδεσαν και μετά από πεζοπορία 12 ωρών τους οδήγησαν στον Μεχμέτ Πασά του Ρεθύμνου .
Ο Πασάς προσπάθησε με υποσχέσεις κατ’ αρχήν και στη συνέχεια με τετράμηνη φυλάκιση και σκληρά βασανιστήρια να τους πείσει να ασπαστούν τον Μωαμεθανισμό. Οι Άγιοι παρά τα φοβερά μαρτύρια που περνούσαν απάντησαν με παρρησία και γενναιότητα στον Πασά ότι: «Ἐμεῖς Χριστιανοί γεννηθήκαμε καί Χριστιανοί θά μείνομε μέχρι θανάτου» . Ο Μεχμέτ Πασάς είδε ότι οι προσπάθειές του πήγαν χαμένες, και αποφάσισε να τους εκτελέσει και να κάψει το χωριό τους τις Μέλαμπες.
Ο Βάρβαρος Πασάς όμως ήθελε πιο πολύ ακόμα να τους εξευτελίσει στα μάτια των Χριστιανών, και γι’ αυτό έβαλε έναν τελάλη την παραμονή του αποκεφαλισμού τους, να καλεί τον κόσμο για να δει το αποτρόπαιο θέαμα. Με αυτόν τον τρόπο νόμιζε ότι οι υπόλοιποι χριστιανοί θα φοβόντουσαν και δεν θα σήκωναν κεφάλι εναντίον του, και θα ασπαζόντουσαν το Ισλάμ. Ο τελάλης έλεγε «Αύριο τα λαδομάγαζα και τα ντουκιάνια να ‘ναι κλειστά, να ‘ρθείτε Τούρκοι και Ρωμιοί στη Μεγάλη Πόρτα, γιατί θα σφάξουμε γκιαούρηδες», όπως και έγινε.

Τα Άγια Σώματά τους ανέδυαν φως
Στις 28 Οκτωβρίου 1824 ο δήμιος τους έκοψε τα κεφάλια, στη θέση Μεγάλη Πόρτα στο κέντρο του Ρεθύμνου. Εκεί στη Μεγάλη Πόρτα άφησαν τα κεφάλια τους για να κερδίσουν τις ψυχές τους. Εκεί έδωσαν το κορμί τους για την πίστη τους. Εκεί έμεινε η τελευταία αναπνοή τους, για να εισπνέουν οι επερχόμενες γενεές την αύρα της χριστιανικής χαραυγής. Εκεί έγινε η ομολογία τους: «Χρισθιανοί εγεννηθήκαμενε και χρισθιανοί θα ποθάνομενε» . Τα Άγια Σώματά τους παρέμειναν άταφα για τρεις ημέρες, τα οποία ανέδυαν φως, ορατό και για τους Χριστιανούς αλλά και για τους Τούρκους. Οι Χριστιανοί με επικεφαλή τον διερμηνέα του Πασά Μανουήλ Παπαδάκη, ζήτησαν την Άδεια από το Μεχμέτ για να ενταφιάσουν τα λείψανα. Τότε κάτοικοι των Περιβολίων (Γεώργιος Λαγός και Αντώνης Πουρδούνης) μαζί με άλλους χριστιανούς, πήραν και ενταφίασαν πλάι στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στα Περιβόλια τα λείψανα των Αγίων Τεσσάρων, σημείο στο οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα ο τάφος τους. Μετά την εκταφή τους, το 1827 τα μεν Ιερά Λείψανα των Αγίων φυλάχτηκαν στην Ιερά Μονή Αρκαδίου, ενώ οι κάρες τους στο Ρέθυμνο. Σήμερα Ιερά Λείψανα των Αγίων έχουν μεταφερθεί σε πλείστους Ιερούς ναούς της Κρήτης και της Ελλάδος προς αγιασμό και ευλογία.
Το θαύμα με την μάνα του τούρκου δημίου
Αξίζει να αναφέρουμε κάποια θαύματα των Αγίων Τεσσάρων Νεομαρτύρων τις πρώτες κιόλας μέρες τις κοιμήσεώς τους. Πρώτο είναι το θαύμα με το φως που φαινόταν αναμμένο πάνω στα λείψανα των Αγίων στον τόπο του αποκεφαλισμού τους. Δεύτερο θαύμα έγινε με το αίμα τους, στο μαχαίρι του Δημίου. Ο Δήμιος γυρνώντας στο σπίτι του σκούπισε το μαχαίρι μ’ ένα πανί και πήγε στο ντουκιάνι (καφενείο). Η μητέρα του ήταν τυφλή και ενώ σηκώθηκε να πλυθεί, σκουπίστηκε χωρίς να το ξέρει με το πανί που είχε το αίμα των Αγίων. Αμέσως είδε το φως της, και γυρίζοντας από το καφενείο ο γιος της είδε το θαύμα και την ρώτησε πώς είδε το φως της. Αυτή του είπε πως σκουπίστηκε με εκείνο το πανί, και αυτός της ομολόγησε ότι πάνω στο πανί υπήρχε το αίμα τεσσάρων χριστιανών που είχε σφάξει, αυτή του είπε ότι είναι Άγιοι αφού μόλις σκουπίστηκε με το αίμα τους έγινε καλά. Το Μαχαίρι που έκοψε τις Άγιες Κεφαλές των 4 Μαρτύρων, βρίσκεται στον Άγιο Νικόλαο της Σπλάντζια στα Χανιά. Οι νεομάρτυρες τιμήθηκαν ως άγιοι, στη συνείδηση του κόσμου από την πρώτη στιγμή. Σήμερα υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες που βεβαιώνουν ότι οι Άγιοι τιμήθηκαν για πρώτη φορά στις 25/10/1825 (ένα χρόνο μετά τη θυσία τους) και στη μνήμη τους έψαλαν την Ακολουθία των Αγίων Πάντων, όπως γίνεται και σε παρόμοιες περιπτώσεις Αγίων που δεν υπάρχει ακολουθία. Χαρακτηριστικό σημάδι Αγιότητος αποτελεί η Εικόνα των Αγίων του 1836, που σήμερα φυλάσσεται στο Μητροπολιτικό Ναό. Επίσης έγγραφο του 1837 βεβαιώνει ότι οι Τέσσερις Μάρτυρες γιορτάστηκαν στις 28 Οκτωβρίου της χρονιάς αυτής, στην Εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Πιθανότατα την ίδια χρονιά το 1837 να γράφτηκε η πρώτη Ακολουθία προς τιμή τους από τον Επίσκοπο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Καλλίνικο Νικολετάκη και το Μητροπολίτη Κρήτης Μελέτιο Νικολετάκη.
Με αυτά τα δεδομένα συμπεραίνουμε ότι τουλάχιστον σε επίπεδο Κρήτης η επίσημη αναγνώριση των Νεομαρτύρων ως Αγίων ήταν γεγονός. Ωστόσο, η επίσημη αναγνώριση και Ανακήρυξη των Αγίων σε πανορθόδοξο επίπεδο, άργησε πολύ. Χρειάστηκαν δυναμικές παρεμβάσεις του αείμνηστου Μητροπολίτου Ρεθύμνης κυρού Τίτου, για να γίνει.
Ο οποίος στις 15 Μαρτίου το 1977 έστειλε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο επίσημη επιστολή, με την οποία, αφού αναφερόταν στη ζωή και στο μαρτυρικό τέλος των Αγίων, καθώς και στο σεβασμό που έτρεφαν κλήρος και λαός του Ρεθύμνου, ζητούσε την επίσημη ένταξή τους στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας. Ο Πατριάρχης Δημήτριος απάντησε τον ίδιο χρόνο με δυο έγγραφα. Το πρώτο, ήταν μια επιστολή προς το Μητροπολίτη Ρεθύμνης. Και το δεύτερο ήταν η επίσημη ένταξη των Τεσσάρων Μαρτύρων στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας.
Έτσι χρειάστηκαν συνολικά 153 χρόνια από το μαρτύριό τους για να αποκτήσει η μνήμη τους πάνδημο χαρακτήρα, με την Πράξη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Οι Άγιοι Τέσσερις Μάρτυρες ενέπνευσαν πολύ και την Βυζαντινή τέχνη, Αγιογραφία, υμνολογία και την λαϊκή μας παράδοση και άφησαν έτσι το δικό τους ανεξίτηλο αποτύπωμα στις ψυχές του Κρητικού λαού, ο οποίος καυχάται για τους Αγίους Τέσσερις Νεομάρτυρες Αγγελή, Μανουήλ, Γεώργιο και Νικόλαο.
  Οι νεομάρτυρες της Κρήτης
Πολλοί είναι οι νεομάρτυρες της Κρήτης, η μνήμη των οποίων τιμάται από την εκκλησία. Όλοι όσοι μαρτύρησαν στην Κρήτη κατά τα έτη 1821-22 τιμώνται από την εκκλησία της Κρήτης στις 23 Ιουνίου μαζί με την μνήμη του Γεράσιμου Αρχιεπισκόπου Κρήτης ενώ η εκκλησία τιμά και την μνήμη όσων έπεσαν κατά τη σφαγή του Ηρακλείου στις 25 Αυγούστου 1898 που αποτέλεσε το ιστορικό γεγονός το οποίο επιτάχυνε τις εξελίξεις οι οποίες οδήγησαν στην απελευθέρωση της Κρήτης.
Από τους Αγίους νεομάρτυρες η μνήμη των οποίων τιμάται ξεχωριστά είναι ο Άγιος Μεθόδιος ο νέος Ιερομάρτυρας ο οποίος κατάγονταν από το χωριό Βυζάρι Αμαρίου. Ο Άγιος Μεθόδιος, κατά κόσμον Σιλιγάρδος, κατάγονταν από τη Νύβρητο. Ήταν ηγούμενος της Μονής Ασωμάτων ενώ ακολούθως έγινε Επίσκοπος Λάμπης. Αντιτάχθηκε στους Τούρκους και για τον λόγο αυτό συνελήφθη και βασανίστηκε φρικτά. Πέθανε στις 9 Ιουλίου 1793. Η μνήμη του τιμάται στις 25 Ιουνίου.
Νεομάρτυρας ήταν και ο Άγιος Ιωάννης από τα Σφακιά. Ο Ιωάννης ήταν αγρότης και πολύ αγαπητός από τους συγχωριανούς του. Σε ένα πανηγύρι του Τιμίου Προδρόμου, τον Αύγουστο του 1811, οι δυο συμπατριώτες του, με τους οποίους διασκέδαζε, διαπληκτίστηκαν με τους Τούρκους που ζητούσαν να τους καταβληθούν οι φόροι. Οι δύο ξέφυγαν και οι Τούρκοι συνέλαβαν τον Ιωάννη τον οποίο βασάνισαν και καταδίκασαν σε θάνατο λέγοντας του ότι θα του χάριζαν τη ζωή μόνο αν δέχονταν να εξισλαμιστεί. Ο Άγιος αρνήθηκε να προδώσει την πίστη του και απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις 15 Σεπτεμβρίου 1811. Η μνήμη του «Ιωάννου, του εν νέα Εφέσω Κρητός νεομάρτυρος» γιορτάζεται στις 15 Σεπτεμβρίου.
Από το Ηράκλειο κατάγονταν ο Άγιος Ιλαρίων, ο νέος Οσιομάρτυρας Κρήτης. Το κατά κόσμον όνομα του ήταν Ιωάννης. Ασχολήθηκε με το εμπόριο και ανέλαβε με κάποιον άλλο χριστιανό τη διαχείριση της εμπορικής δραστηριότητας ενός Χιώτη. Όταν όμως αυτός διαπίστωσε έλλειμμα στην επιχείρηση του έσπευσε να κατηγορήσει τον Ιωάννη, ο οποίος μέσα στην απόγνωση του ζήτησε τη βοήθεια της μητέρας του Σουλτάνου και ενός Αιθίοπα ονόματι Μας Αγά με το τίμημα να εξισλαμιστεί. Όταν όμως αντιλήφθηκε τι είχε κάνει, έφυγε και πήγε στην Κριμαία όπου έζησε δέκα μήνες και ακολούθως στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί με προτροπή ενός Ιερέα πήγε στο Άγιο Όρος όπου έγινε μοναχός στην σκήτη της Αγίας Άννας παίρνοντας το όνομα Ιλαρίωνας. Από εκεί επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη παρουσιάστηκε στον Αιθίοπα Αγά και ομολόγησε την πίστη του στο Χριστό. Βασανίστηκε φρικτά και θανατώθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 1804 με αποκεφαλισμό. Η εκκλησία τιμά τη μνήμη του την ημέρα του μαρτυρίου του, στις 20 Σεπτεμβρίου.
Από το χωριό Αλικιανός της Κυδωνίας κατάγονταν ο νεομάρτυρας Άγιος Γεώργιος ο Κρητικός ο οποίος γεννήθηκε στις 24 Μαΐου 1846. Ήταν γιος του Νικολάου Δεβολή και της Αικατερίνας. Ο Άγιος κατά την επανάσταση της Κρήτης το 1866 συνελήφθη μαζί με άλλους επαναστάτες από τους Τούρκους οι οποίοι προσπάθησαν να τον αναγκάσουν να αλλαξοπιστήσει. Όμως ο Άγιος αρνήθηκε να προδώσει την πίστη του για να σώσει τη ζωή του. Βασανίστηκε από τους Τούρκους και θανατώθηκε με αποκεφαλισμό στα 1867. Η εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 7 Φεβρουαρίου.
Σφακιανός ήταν ο Άγιος Εμμανουήλ, ο οποίος εξισλαμίστηκε βίαια από τους Τούρκους. Κατάφερε όμως να δραπετεύσει και να πάει στη Μύκονο όπου ξεκίνησε μια νέα ζωή. Παντρεύτηκε απέκτησε έξι παιδιά και συνέχισε να ζει σαν Χριστιανός. Όμως η γυναίκα του τον πρόδωσε και αυτός έφυγε με τα παιδιά του. Ο αδερφός της γυναίκας του θέλοντας να τον εκδικηθεί τον πρόδωσε στον Τούρκο πλοίαρχο του νησιού, ότι αν και εξισλαμισμένος επέστρεψε στη Χριστιανική πίστη. Ο Τούρκος ηγεμόνας τον καταδίκασε σε θάνατο και όρισε να τον εκτελέσουν σε μια τοποθεσία που ονομάζονταν Παλιά Βρύση. Ο δήμιος αρνήθηκε να εκτελέσει την καταδίκη και τότε ένας άλλος αξιωματικός θανάτωσε τον Άγιο με αποκεφαλισμό στις 15 Μαρτίου 1792. Οι Τούρκοι έδεσαν το λείψανο του με πέτρες και το έριξαν στη θάλασσα. Η μνήμη του εορτάζεται τη μέρα του μαρτυρίου του, στις 15 Μαρτίου.
Φρικτά βασανίστηκε στη Σμύρνη και ο Άγιος Μάρκος ο Νεομάρτυρας, ο οποίος κατάγονταν από την Κρήτη. Εξισλαμίστηκε βίαια από τους Τούρκους όμως κατάφερε να δραπετεύσει και να πάει στη Σμύρνη και ακολούθως στην Κωνσταντινούπολη. Κήρυξε το Ευαγγέλιο και ενδυναμωμένος από τον δάσκαλο του Μελέτιο Συρίγο επέστρεψε στη Σμύρνη. Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και τον βασάνισαν ζητώντας του να απαρνηθεί την πίστη του.
Όμως ο Άγιος Μάρκος αρνήθηκε και αποκεφαλίστηκε στις 14 Μαΐου 1643. Το λείψανο του παρέλαβαν Χριστιανοί της Σμύρνης και το έθαψαν στο ναό της Αγίας Φωτεινής της πόλης. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 14 Μαΐου.
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΜΑΚΕΛΕΙΟ»