Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2017

Ο Άγιος των κομμουνιστικών φυλακών

Νεομάρτυρας Βαλέριος Γκαφένκου(+18 Φεβρουαρίου 1952)
Φωτογραφία του Γεώργιος Κονισπολιάτης.

Ο Βαλέριος Γκαφένκου γεννήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1921 στην Βεσαραβία κοντά στην πόλη Μπάλτσι.Οι γονείς του Βασίλειος και Έλενα ήταν εύποροι χωρικοί.Απ'όταν ήταν μαθητής ο Βαλέριος ξεχώριζε για τις σχολικές του επιδόσεις και ήταν πολύ αγαπητός από τους συμμαθητές του και τους καθηγητές.Τέλειωσε το λύκειο το καλοκαίρι του 1940 και εγγράφηκε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιασίου.Αυτήν την περίοδο η πατρίδα του η Βεσσαραβία πέρασε υπό την κατοχή των Σοβιετικών και έτσι η οικογένειά του πέρασε τον Προύθο και κατέφυγαν στο Ιάσιο της Ρουμανίας ως πρόσφυγες.Μαζί με τον πατέρα του,γεμάτοι προφυλάξεις επίστρεφουν στην Βεσσαραβία να τακτοποιήσουν κάποιες υποθέσεις.Τότε ο πατέρας του έχοντας εξασφαλίσει την ασφάλεια της οικογενείας του,τού ανακοινώνει ότι θα μείνει για να πολεμήσει για την ανεξαρτησία της πατρίδας τους και αναθέτει στον Βαλέριο την φροντίδα της μητέρας του και των τριών αδελφών του.Το φθινόπωρο του 1941 συλλαμβάνετε εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων και καταδικάζετε σε 25 χρόνια φυλακή.Ήταν 20 ετών.Την περίοδο 1942-1948 έμεινε φυλακισμένος στο Αιούντ.Εδώ ο Βαλέριος και κάποιοι άλλοι κρατούμενοι γίνονται μέρος της ομάδας των δικηγόρων Τραιάν Τριφάν και Τραιάν Μαριάν των οποίων η βασική  ενασχόληση ήταν η χριστιανική βιοτή σε πνεύμα φιλοκαλικό.Η πνευματική ατμόσφαιρα στη φυλακή του Αιούντ είχε έναν ρόλο βασικό στην πνευματική διαμόρφωση του Βαλέριου.Εδώ με θείο φωτισμό θα φτάσει να δει τις αμαρτίες του.Ο καρπός της μετανοίας του θα είναι μια κατάσταση ψυχικής ευφορίας η οποία θα τον συνοδεύσει σε όλες τις δοκιμασίες του.
Μετά το Αιούντ ακολουθεί η φυλακή στο Πιτέστι(1948-1949),λίγοι μήνες στο Βακαρέστι και η φυλακή-σανατόριο στην Τίργκου-Όκνα(1950-1952)
Στην Τίργκου-Όκνα,όντας σε κατάσταση προχωρημένης φυματίωσης,θα γίνει το λιμάνι στο οποίο όλοι κατέφευγαν για να ενισχυθούν και να παρηγορηθούν.Η μεταστροφή στο Θεό πολλών αθέων κρατουμένων,η αγάπη μεταξύ των κρατουμένων,το πνεύμα θυσίας που έδειχναν προς τους πιο άρρωστους,όλα λαμβάνουν μέρος υπό την επιρροή του Βαλέριου Γκαφένκου.Η γεμάτη χάρη παρουσία του δημιούργησε μια πνευματική ατμόσφαιρα μοναδική στην ιστορία του κομμουνιστικού γκούλαγκ.«Έχω επιθυμήσει τόσο πολύ την Τίργκου Όκνα»!θα πει μετά από πολλά χρόνια κάποιος που πέρασε απ'αυτήν την φυλακή.
«Αυτό που δημιούργησε και αυτό που έζησε ο Βαλέριος κατά την μακροχρόνια κράτησή του για κάθε ψυχή με την οποία ερχόνταν σε επαφή,είναι δύσκολο να το φανταστείς και ακόμη πιο δύσκολο να το περιγράψεις με λόγια»θα πει ένας πρώην συγκρατούμενος του.
Προγνωρίζοντας την ημέρα της κοιμήσεώς του,ο Βαλέριος θα βρεθεί εκείνη τη στιγμή σε μια τόσο υψηλή πνευματική κατάσταση ώστε ο φίλος του Ιοάν Ιανωλίδης ό οποίος βρισκόνταν δίπλα του κατά τη στιγμή του θανάτου του θα πει μετά από χρόνια:«Στον αιώνα τον άπαντα δεν επιθυμώ να ζήσω μια τόσο υψηλή πνευματική εμπειρία,αφού εκείνη τη στιγμή ήμουν τόσο,μα τόσο ευτυχισμένος»
-Η επίσκεψη της Παναγίας στον Βαλέριο
Ο άγιος μάρτυς Βαλέριος αξιώθηκε και της επισκέψεως της Θεοτόκου. Αναφέρει ο ίδιος σε μία διήγησή του:

- Αυτή τη νύχτα αγρυπνούσα. Περίμενα να ακούσω τη μελωδία από τα κάλαντα που συνέθετα. Ήθελα να είναι πολύ ωραία. Την έψαλλα στο νου μου. Την αισθάνθηκα να κατεβαίνει από τους ουρανούς. Λοιπόν, ήμουν άγρυπνος, νηφάλιος και ήρεμος όταν ξαφνικά είδα ότι έχω στο χέρι τη φωτογραφία της Σέτας (της δεσποινίδας που είχε αγαπήσει). Κατάπληκτος από το γεγονός, σήκωσα τα μάτια μου και στην άκρη του κρεβατιού είδα την Παναγία, ντυμένη στα λευκά, όρθια, ζωντανή, πραγματική. Ήταν χωρίς το Βρέφος. Η παρουσία της μου φαινόταν ζωντανή. Η Παναγία ήταν πραγματικά δίπλα μου. Ήμουν πολύ ευτυχής. Είχα ξεχάσει τα πάντα. Τότε Αυτή μου είπε:
Εγώ είμαι η αγάπη σου! Να μη φοβάσαι! Να μην αμφιβάλλεις! Η νίκη θα είναι του Υιού μου! Αυτός αγίασε τώρα αυτόν τον τόπο και τον ετοίμασε για όσα θα γίνουν στο μέλλον. Οι δυνάμεις του σκότους αυξάνουν και ακόμη θα φοβίζουν τον κόσμο, αλλά θα αφανιστούν. Ο Υιός μου περιμένει τους ανθρώπους να επιστρέψουν στην πίστη. Σήμερα οι υιοί του σκότους είναι πιο ατρόμητοι από τους υιούς του φωτός. Έστω και αν σας φαίνεται ότι δεν υπάρχει πια πίστη στη γη, να ξέρετε ότι η απολύτρωση θα έλθει, αλλά με φωτιά και εμπρησμούς. Ο κόσμος πρέπει ακόμη να υποφέρει. Εδώ, όμως, υπάρχει πολλή πίστη και ήρθα να σας ενθαρρύνω. Κρατείτε την ομολογία σας. Ο κόσμος ανήκει στον Χριστό!
Μετά η Παναγία εξαφανίστηκε και εγώ έμεινα πλημμυρισμένος από ευτυχία. Κοίταξα το χέρι μου, αλλά δεν είχα τη φωτογραφία της Σέτας.
(Πηγή κειμένου για την εμφάνιση της Παναγίας: Ιωάννη Ιανολίδε, Συνταρακτικά περιστατικά φυλακισμένων Ρουμάνων Ομολογητών και Μαρτύρων του 20ου αιώνα, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 2009, σ. 170-171.)
-Οι τελευταίες στιγμές του
Ο Βαλέριος εκοιμήθη στις 18 Φεβρουαρίου 1952.Δυο εβδομάδες νωρίτερα είχε καλέσει εναν συγκρατούμενο τον Νικολάε Ίτουλ,ομολογώντας ότι του απεκαλύφθη η ημέρα της κοιμήσεώς του:18 Φεβρουαρίου.Τον παρακάλεσε να του ετοιμάσει ένα άσπρο πουκάμισο,εσώρουχο,ένα σπίρτο και ένα κομματάκι κερί.Επίσης του ζήτησε όπως μετά τον θάνατό του να του βάλει έναν σταυρό στο στόμα,έτσι ώστε εαν κάποτε το θελήσει ο Θεός να μπορέσουν να τον ταυτοποιήσουν.
Τη 18η Φεβρουαρίου-αφού το πρωί είχε εξομολογηθεί και είχε κοινωνήσει-ο Βαλέριος παρέδωσε την ψυχή του στα χέρια του Κυρίου«Ήταν από τις ωραιότερες στιγμές που έζησα,αν και πέθαινε ο καλύτερός μου φίλος.Αλλά εκείνος ήταν που μου μετέδωσε μια εσωτερική ειρήνη και πληρότητα που με συνοδεύουν μέχρι και σήμερα»(μαρτυρία Ιοάν Ιανολίντε)
Γνωρίζοντας από καιρό ότι ο Βαλέριος θα πεθάνει,όλοι οι συγκρατούμενοί του πέρασαν με τη σειρά για να τον αποχαιρετήσουν.Παρά το ότι ήταν αδυνατισμένος για όλους είχε έναν καλό λόγο να πει.
Μεταξύ αυτών ήταν και ο Wurmbrand(πρόκειται για τον εβραικής καταγωγής προτεστάντη πάστορα Richard Wurmbrand.Κάποια στιγμή οι συγγενείς των κρατουμένων προμήθευσαν κάποιους απ΄αυτούς με στρεπτομυκίνη το οποίο τότε έκανε θαύματα στη θεραπεία των ασθενειών του πνεύμονα.Ο κρατούμενος Λεωνίντα Στρατάν,επειδή είχε καλυτερεύσει έδωσε την δική του στον Βαλέριο.Αυτός, ενώ θα μπορούσε να γίνει ο ίδιος καλά έδωσε την στρεπτομυκίνη στον πάστορα σώζοντάς του έτσι τη ζωή!) συγκινημένος και γεμάτος ευλαβεια,κάτι που δεν συνήθιζε:
«Δόξα τω Θεώ που έφτασα εδώ!Ο Θεός με έφερε εδώ για να σωθώ.Εδώ γνώρισα το Χριστό.Τα λόγια που μου είπες,όπως και η ορθόδοξη αλήθεια που μου απεκάλυψες,δεν θα μείνουν χωρίς καρπό.Συγχώρεσε με για ότι κακό σου έκανα.Προσευχήσου για μένα γιατί έχω ανάγκη αυτήν την προσευχήΕπιθυμώ όπως να μπούμε από την ίδια θύρα στην Βασιλεία του Θεού»!
Ο Βαλέριος του απάντησε:«Χαίρομαι που συναντηθήκαμε.Καταλαβαίνω την ταραχή σας.αλλά σας παρακαλω να έρθετε στον Χριστό όπως κάποτε ο Απ.Παύλος,χωρίς δισταγμό.Να προσευχηθούμε μαζί για τον εκχριστιανισμό του εβραικού λαού.Η χάρη του Θεού να σας φέρει την Αλήθεια»!
Ο Wurmbrand ήταν βαθιά συγκινημένος.Γύρισε στο κρεβάτι του και συνέχισε να κοιτάει τον Βαλέριο...
...Απολύτως εξαντλημένος ο Βαλέριος εμπιστεύεται τις τελευταίες του σκέψεις στον φίλο του Ioan Ianolide:«Πρώτα απ΄όλα η σκέψη και η ψυχή μου βρίσκονται στον Κύριο.Ευχαριστώ που έφτασα εδώ.Τώρα πηγαίνω σ'Εκεινον.Σας παρακαλώ να Τον ακολουθείτε  να Τον δοξάζετε και να Τον υπηρετείτε.Είμαι ευτυχισμένος που πεθαίνω για το Χριστό.Όλα είναι ένα θαύμα.Εγώ φεύγω αλλά εσείς έχετε μια ιερή αποστολή και έναν δύσκολο σταυρό να σηκώσετε.Στο βαθμό που θα μπορώ,από εκεί που θα βρίσκομαι θα προσεύχομαι για εσάς και θα είμαι δίπλα σας.Θα αντιμετωπίσετε πολλές θλίψεις.Να είστε δυνατοι.Να έχετε θάρρος και να προσεύχεσθε!Διατηρήστε την Αλήθεια αναλλοίωτη,χωρίς φανατισμούς.Η τρέλα της πίστεως είναι θεική δύναμη,αλλά ακριβώς χάρη σ'αυτήν είναι ισορροπημένη και βαθιά ανθρώπινη.Να αγάπάτε και να υπηρετείτε τους συνανθρώπους σας.Έχουν ανάγκη βοήθειας αφού οι εχθροί προσπαθούν να τους ξεγελάσουν.
Ο αθεισμός θα νικηθεί αλλά προσέξτε από τι θα αντικατασταθεί»!
Που και που σταματούσε για να ανακτήσει δυνάμεις
Σας ευχαριστώ απο τα βάθη της ψυχής μου για όσα όλα κάνατε για μένα.Παρακαλώ να με συγχωρήσετε...Εαν κάποιον στενοχώρησα παρακαλώ να με συγχωρέσει...Σκέφτομαι με πολλή αγάπη την μητέρα μου και τις αδελφές μου.Ελπίζω να ακολουθήσουν το δρομο του Κυρίου.Σας παρακαλώ να την φροντίζετε...Αυτά τα λόγια είναι η διαθήκη μου.Ο χριστιανισμός πρέπει να βάλει μια αρχή πιο κοντά στην αλήθεια..Παρακαλώ τους χριστιανούς πολιτικούς να ακολουθούν τη διδασκαλία του Χριστού.Οι ευθύνες τους είναι πολύ μεγάλες.


Ο άλλος μέγας ομολογητής π.Γκεόργκε-Κάλτσιου Ντουμιτρεάσα,συγκρατούμενος του νεομάρτυρος Βαλερίου,με την εικόνα του στα χέρια του
Παρακάτω θα παραθέσουμε κάποιες μαρτυρίες συγκρατουμένων του Βαλέριου
1)Ο Βαλέριος μιλούσε σε όλους για τον Χριστό.Ήταν έκεί στο δωμάτιο 4(σ.σ.στην Τίργκου Όκνα ήταν η φυλακή όπου έπαιρναν τους φυματικούς.Στο δωμάτιο 4 ήταν όλοι οι ετοιμοθάνατοι)ένας φοιτητής ιατρικής ο Τραιάν Μανίου.Ήταν παραπληγικός δηλαδή κατά το ήμιση παράλυτος με κατάκλισεις σ΄όλο το σώμα.Από τις κατακλίσεις(πληγή που προκαλείται λόγω της ανεπαρκούς αιμάτωσης στο σώμα κατάκοιτου ασθενούς)μύριζε σαν βόθρος.Του έβαζα κάθε μέρα επίδεσμο και του έβγαζα το πύον με τον καθετήρα.Συζητούσα μαζί του.Δεν ήταν πιστός.Ο Βαλέριος ο οποίος καθόνταν στο διπλανό κρεβάτι,μιλούσε μαζί του πολύ.Μια μέρα αποφάσισε να προσευχηθούμε μία εβδομάδα για τον Τραιάν και να λέμε όλοι πολλές φορές τον 50ο ψαλμό.Μετά από λίγες ημέρες ο Τραιάν ζήτησε να εξομολογηθεί και να κοινωνήσει.Μου έλεγε:«Μιχάλη,βρίσκομαι σε μια κατάσταση ευφορίας,την οποία δεν μπορώ να περιγράψω.Αισθάνομαι μια ανεκλάλητη χαρά».
2)Μια μέρα ο Βαλέριος πλησίασε τον πιο σκληρο φύλακα,για τον οποίο το ξύλο και οι βρισιές ήταν κάτι το συνηθισμένο:-Κύριε Τζεορτζέσκου,του λέει.Μια φορά ήρθε στον Χριστό ο πιο μεγάλος από τους ιερείς και έφερε μαζί του μια γυναίκα που είχε μοιχεύσει.Απευθυνόμενος στον Ιησού είπε:«Τι να κάνουμε με αυτήν την γυναίκα,αφού σύμφωνα με τον νόμο μας πρέπει να λιθοβοληθεί.Τότε ο Ιησούς τους απάντησε:«Ο αναμάρτητος υμών πρώτος βαλέτω λίθον επ'αυτήν»Εκείνοι που το άκουσαν έφυγαν και τότε λέει στη γυναίκα«Γύναι που εισίν;ουδείς σε κατέκρινεν»
Μετά από μερικές ώρες,ο Τζεορτζέσκου άνοιξε την πόρτα του κελιού και είπε:Δεν είχαν που να βασιστούν γι'αυτό δεν την σκότωσαν!Από εκείνη την ημέρα πάντως ο Τζεορτζέσκου άρχισε να δείχνει λίγη ανθρωπιά και να συμπεριφέρεται καλύτερα σε όσους είμασταν στην απομόνωση(μαρτυρία του Νικολάε Τριφόιου)
3)Εξαιτίας της πείνας,από την οποία υποφέραμε όλοι,όταν ερχόνταν η στιγμή να διαλέξουμε το ζυμαράκι μας εμφανίζονταν διαφωνίες.Ο Βαλέριος το γνώριζε αυτό και από ταπείνωση και χαλιναγώγηση έμπαινε τελευταίος στη σειρά,δηλαδή έπαιρνε το μικρότερο.Μερικοί ήταν ευχαριστημένοι για την εγκράτεια την οπόία έδειχνε,άλλοι όμως επέμεναν όταν ήταν η σειρά του να πάρει εκείνος πρώτος.Ο Βαλέριος υπάκουσε στην επιθυμία τους και όταν ερχόνταν η σειρά του να διαλέξει πρώτος έπαιρνε κάποιο στην τύχη για να αποφύγει την λαιμαργία και για να μην το στερήσει από κάποιον αδελφό του.Αυτή η απλή πράξη του έγινε αργότερα παράδειγμα για όλους.(μαρτυρία Ιοαν Ιανολίντε)
4)Στην καθημερινή ζωή στις φυλακές εμφανίζονταν και κάποια προβλήματα σε κάθε κελί.Διαφωνίες για παράδειγμα που προέκυπταν για το πώς και πόσο θα αεριστεί ο καθένας,(σ.σ.επειδή απο κάποια στιγμή και μετά οι φύλακες σταμάτησαν να τους βγάζουν ακόμη και στο προαύλιο,οι κρατούμενοι έπαιρναν βαθιές ανάσες σκύβοντας και βάζοντας την μύτη τους στην κάτω χαραμάδα της πόρτας),για το πότε θα περπατήσει ο καθένας σ'αυτά τα δυο μέτρα που έμεναν ακάλυπτα από τα κρεβάτια κ.τ.λ.
Ο Βαλέριος σώπαινε όταν εμφανίζονταν τέτοιου είδους συζητήσεις.
-Εσύ τι λες; τον ρωτούσαν
-Εγώ θα κάνω ότι εσείς αποφασίσετε.Αλλά εαν σ'αυτά τα μεγάλα βάσανα που περνάμε δεν μπορούμε να ζήσουμε αδελφικά,πώς μπορούμε να περιμένουμε οι άνθρωποι να μοιράσουν με δικαιοσύνη και αγάπη τα πλούτη όλης της γης;Εαν εδώ δεν μπορούμε να είμαστε καλοί,πώς θα μπορούμε να είμαστε όταν θα είμαστε ελεύθεροι και δυνατοί;Με λίγη αγάπη θα αισθανθούμε την χαρά να κάνουμε το θέλημα του αδελφού μας.Μας χρειάζεται μία βαθιά κατανόηση των ανθρώπων,εάν θέλουμε να ζήσουμε ειρηνικά(μαρτυρία Ιοάν Ιανολίντε)
5)Το φθινόπωρο του 1949 ο Βαλέριος εξαιτίας της φυματίωσης παρουσίασε την πρώτη αιμοπτυσία.Επεσε κατακρέβατα.Μέρα με τη μέρα αδυνάτιζε.Ένας φίλος του πρόσφερε μία κόρα ψωμί από το μερίδιό του.Ο Βαλέριος αρνήθηκε λέγοντάς του:''Εγώ είμαι άρρωστος δεν είναι ανάγκη να αρρωστήσεις και εσύ.
Ωστόσο,όπως ο ίδιος έλεγε αργότερα συγκινημένος,εκείνη η αγνή ψυχή,το βράδυ έβαζε κρυφά τη μερίδα του στο δισάκι του ή στην καραβάνα του.Μπρος σε μια τόσο μεγάλη δύναμη αφοσίωσης ο Βαλέριος αισθανόνταν την προστασία του Θείου ελέους.
Οι αιμοπτύσεις συνεχιζόνταν και δεν ήταν «ανθρωπιστικό»(εδώ ο συγγραφέας ειρωνεύεται τους κομμουνιστές)να αφήσουν τον κρατούμενο να πεθάνειΤον πήγαν λοιπόν στο νοσοκομείο,τον έκλεισαν σ΄ένα δωμάτιο και τον φύλαγαν μέρα-νύχτα.Οι γιατροί ερχόνταν να τον εξετάσουν συνοδευόμενοι από τους φύλακες.
Κάποιο βράδυ μπήκε μέσα μια νοσοκόμα.Ο Βαλέριος την είχε δει κατά την επίσκεψη του γιατρού και είχε προσέξει ότι τα μάτια της ήταν δακρυσμέναΕίχε μεθύσει τον φύλακα και βρέθηκε γονατιστή δίπλα από τον Βαλέριο.Πήρε το χέρι του και το φίλησε
-Πώς μπήκατε εδώ;ρώτησε εκείνος
-''Κοίμησα'' τον φύλακα,χαμογέλασε εκείνη
-Τι θέλετε;
-Θέλω να σας βοηθήσω.Ζητήστε μου ότι θέλετε
Ο Βαλέριος αισθάνθηκε την ειλικρίνειά της και βαθιά συγκινημένος είπε:«Διακινδυνεύσατε την ελευθερία σας για μένα..Ο Θεός να σας το ξεπληρώσει.Δε μπορείτε να με βοηθήσετε με τίποτα.Εαν πεθάνω εδώ,σας παρακαλώ να πείτε στην οικογένειά μου ότι έμεινα πιστός μέχρι τέλους και ότι είμαι χαρούμενος που δίνω τη ζωή μου για το Χριστό και για τον πλησίον.Ίσως γι'αυτό σας έδωσε ο Θεός θάρρος να έρθετε εως εδώ επειδή ότι κάνει ο άνθρωπος μπαίνει στην οικονομία του Θεού.Σας ευχαριστώ,δεν θα σας ξεχάσω και θα προσεύχομαι για σας....Τώρα πηγαίνετε!...Μην διακινδυνεύετε πιο πολύ!Εγώ βρίσκομαι στα χέρια του Θεού(μαρτυρία Ιοαν Ιανολίντε)
6)Η κατάσταση του Βαλέριου χειροτέρευε.Εξαιτίας της μακροχρόνιας παραμονής του στο κρεβάτι,της ακινησίας και της μη καλής κυκλοφορίας του αίματος του είχαν εμφανιστεί στο σώμα κατακλίσεις μεγάλες οι οποίες ήταν δύσκολο να θεραπευθούν και είχαν καλύψει ένα μεγάλο μέρος της πλάτης και των ποδιών.Άλλοι ασθενείς σε παρόμοιες καταστάσεις ούρλιαζαν και βλαστημούσαν,εξαιτίας του τρομερού πόνου και του τσούξιμου που προκαλούσαν οι πληγές.Τον Βαλέριο δεν τον άκουσα ποτέ να παραπονείται,αν και έβλεπες στο πρόσωπό του τον πόνο,ενώ στο πρόσωπό του έβλεπες δάκρυα πόνου όταν τον επίδεναν με αδελφική αγάπη οι μεταπτυχιακοί φοιτητές Ιον Γ.,Ναε Φ.,και Αριστίντε Λ.Τους επίδεσμους τους έφτιαχναν από κομμάτια σχισμένων πουκαμίσων,αλλά ελλείψη φαρμακευτικών ουσιών,το ύφασμα κολλούσε πάνω στην πληγή και όταν το ξεκολλούσαν προκαλούσε τρομερούς πόνους.Από το στόμα του Βαλέριου δεν ακούγόνταν κουβέντα,παρά μεγάλες σταγόνες ιδρώτα κάλυπταν το μέτωπό του.Οι γιατροί το παρατηρούσαν.Ήταν σημάδι ότι η υπομονή του είχε φτάσει στα όρια.Τότε σταματούσαν και τον άφηναν λίγο να συνέλθει.
μετάφραση-proskynitis.
πηγή το βιβλίο-''Sfantul Inchisorilor''

Δεν υπάρχουν σχόλια: