Συνοδικό σύστημα, ορθόδοξος πίστις και εκκλησιολογία

Του Ιωάννη Τάτση, Θεολόγου

Το σχέδιο κειμένου που εγκρίθηκε από την Ε´ Προσυνοδική Πανορθόδοξο Διάσκεψη (Σαμπεζύ-Γενεύη, 10-17 Ὀκτωβρίου 2015) με τίτλο "Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον" αποτελεί οπωσδήποτε το πιο κρίσιμο από τα κείμενα που έχουν υποβληθεί προς υιοθέτηση από τη Μεγάλη Σύνοδο.

Και τούτο γιατί στα 24 άρθρα του περιέχονται θέσεις καινοφανείς για την ορθόδοξη εκκλησιολογία και θεολογία. Ο συντάκτης του κειμένου φαίνεται πως στοχεύει σε μία πανορθόδοξη νομιμοποίηση αρχών του Οικουμενισμού μέσω της Μεγάλης Συνόδου. Παρόλο που σε πολλά σημεία διατυπώνονται θέσεις ορθές και πατερικές, σε άλλα, με τρόπο πλάγιο και συγκεκαλυμμένο, επιχειρείται μία «ορθόδοξη» υιοθέτηση βασικών αρχών της αίρεσης του Οικουμενισμού. Τελική αποδοχή του κειμένου αυτού από τη Μεγάλη Σύνοδο, χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στο περιεχόμενο, θα καταστήσει τη Σύνοδο αυτή θεραπαινίδα του Οικουμενισμού και οι αποφάσεις της θα αποδειχθούν ενάντιες στους όρους των αγίων και Οικουμενικών Συνόδων της Εκκλησίας μας. Εμπεριστατωμένη ανάλυση όλου του κειμένου απαιτεί χρόνο και αποτελεί έργο έγκριτων θεολόγων πολύ αρμοδιότερων του γράφοντος. Δόξα τω Θεώ, κάποιες πρώτες παρατηρήσεις επί του κειμένου ήδη κυκλοφόρησαν από τον καθηγητή κ. Δημήτριο Τσελεγγίδη που εν τέλει προτείνει την καθολική απόσυρση του εν λόγω κειμένου.

Το άρθρο 22 του κειμένου αναφέρει: «Ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θεωρεῖ καταδικαστέαν πᾶσαν διάσπασιν τῆς ἑνότητος τῆς Ἐκκλησίας, ὑπό ἀτόμων ἤ ὁμάδων, ἐπί προφάσει τηρήσεως ἤ δῆθεν προασπίσεως τῆς γνησίας Ὀρθοδοξίας. Ὡς μαρτυρεῖ ἡ ὅλη ζωή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἡ διατήρησις τῆς γνησίας ὀρθοδόξου πίστεως διασφαλίζεται μόνον διά τοῦ συνοδικοῦ συστήματος, τό ὁποῖον ἀνέκαθεν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ ἀπετέλει τόν ἁρμόδιον καί ἔσχατον κριτήν περί τῶν θεμάτων πίστεως».

Τέτοιες θέσεις υποστηριζόμενες από φαναριώτικους ή άλλους κύκλους που επιδιώκουν την επιβολή ενός ιδιότυπου «πρωτείου» των επισκόπων και δή των Πατριαρχών και Αρχιεπισκόπων επί του ποιμνίου τους είναι ίσως αναμενόμενες. Αλλά όταν προτείνονται για υιοθέτηση ως απόφαση της Μεγάλης Συνόδου κινδυνεύουν να καταστούν πολλαπλώς επιζήμιες για το παρόν και το μέλλον της Εκκλησίας μας.

Η υποστηριζόμενη στο συγκεκριμένο άρθρο θέση οδηγεί αναπόδραστα σε πολλά ερωτήματα: Υπάρχει στην Ορθόδοξη Εκκλησία αλάθητο στις αποφάσεις των Συνόδων; Αρκεί από μόνη της η Σύνοδος των επισκόπων, η επί το αυτό συνάντησή τους, για να διασφαλίσει την ορθότητα των αποφάσεων για ζητήματα πίστεως;  Εάν μία Σύνοδος συγκληθεί υπό επισκόπων που δεν είναι ζώντες φορείς του Αγίου Πνεύματος, που δεν είναι άγιοι, ή ακόμη χειρότερα από επισκόπους που κινούνται με γνώμονα την «εκκλησιαστική διπλωματία» ή την κοσμική φιλοδοξία επιβολής τους επί των άλλων συνεπισκόπων τους, οι αποφάσεις της θα αποτελέσουν εκ των προτέρων κανόνα πίστεως της Εκκλησίας;  Η διατήρηση της «γνησίας ορθοδόξου πίστεως» διασφαλίστηκε διαχρονικά μόνο μέσω συνοδικού συστήματος και όχι μέσω αγίων μορφών που πολλάκις αποτέλεσαν την μειοψηφία στις Συνόδους;  Η Σύνοδος της Φερράρας – Φλωρεντίας, επί παραδείγματι, συνέβαλε στη διαφύλαξη της πίστεως ή ο «μειοψηφήσας» άγιος Μάρκος ο Ευγενικός;  Και γενικότερα, η συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας, η ζώσα πατερική παράδοση, το «κόσκινο» των αγίων Πατέρων κατά τον όσιο Παΐσιο τον Αγιορείτη, δεν αποτελεί κριτήριο ορθής πίστεως;

Τι επιδιώκει τελικά ο συντάκτης του κειμένου «Σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας προς τον λοιπόν χριστιανικόν κόσμον»; Τη φίμωση κάθε θεολόγου, κληρικού και μοναχού που δεν αποτελούν μέλη κάποιας Συνόδου ως αναρμόδιων να ομιλούν  για θέματα πίστεως;

Τέλος ας μη λησμονούμε και κάτι άλλο σημαντικό περί του οποίου ουδέν αναφέρει το κείμενο. Πόσο σωστά λειτουργεί σήμερα το συνοδικό σύστημα στις κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες;  Πότε άκουσε κάποιος διαφορετική από εκείνη του Πατριάρχου Βαρθολομαίου γνώμη ή άποψη επισκόπου -  μέλους της Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου; Πόσο απέχει στην πράξη και τον τρόπο καθημερινής λειτουργίας το παπικό πρωτείο από τη φαναριώτικη συνοδικότητα; Οι «θρόνων διάδοχοι»  της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι σε όλες τις περιπτώσεις και «τρόπων μέτοχοι» των αγίων Πατέρων;

Το ζητούμενο είναι έστω και την ύστατη αυτή στιγμή κατά τη σύγκληση της Μεγάλης Συνόδου ή και προ αυτής να λειτουργήσει πραγματικά το συνοδικό σύστημα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, άπαντες οι επίσκοποι να μελετήσουν τα κείμενα που έχουν  υποβληθεί προς υιοθέτηση στη Μεγάλη Σύνοδο (αλήθεια, μπήκε κανείς στον κόπο να τους τα κοινοποιήσει;) και να αποφασίσουν ως γνήσιοι ακόλουθοι των αγίων Πατέρων. Γιατί, σε αντίθεση με όσα ακούστηκαν στη Σύνοδο των Προκαθημένων Ορθοδόξων Εκκλησιών στη Γενεύη, δεν θα είναι αποτυχία της Εκκλησίας τυχόν αναβολή ή ματαίωση της Μεγάλης Συνόδου αλλά θα είναι πραγματικά επιζήμιο εάν υιοθετηθούν και συνυπογραφούν κείμενα και αρχές αντίθετες με εκείνες των Οικουμενικών Συνόδων και των αγίων Πατέρων με απρόβλεπτες συνέπειες για το μέλλον της Εκκλησίας.

Ορθόδοξος Τύπος, 12/02/2016