Η σκληρή καθημερινότητα δεν αφήνει το μυαλό μας να σκεφτεί τη μεγαλοσύνη τούτης της πατρίδας. Περνάμε από ιστορικά μέρη με ταχύτητα, με ένα τηλέφωνο στο χέρι, και ποτέ δεν συνειδητοποιούμε ότι η παγκόσμια ελευθερία και σκέψη οφείλονται στις μάχες τούτης της χώρας ενάντια σε κατακτητές.
Πριν από καιρό κατέβηκα μέχρι τη Σαλαμίνα. Πήγα πολύ νωρίς σε σχέση με το ραντεβού μου και χωρίς να το καταλάβω, άρχισα να ψάχνω για τον τύμβο των Σαλαμινομάχων. Τον βρήκα σχετικά εύκολα, ρωτώντας. Περίμενα κάτι μεγαλειώδες, για τα μάτια τα δικά μου, για την αξία που έχω δώσει εγώ στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ριγμένη η πόρτα του τύμβου, άλλωστε δεν έχει και τίποτα να κλέψεις. Ενας χορταριασμένος λόφος και πάνω του, ευτυχώς, ένα μεγαλειώδες άγαλμα δύο πολεμιστών της ναυμαχίας στην πλώρη μιας τριήρους. Σίγουρα αν σκαφτεί αυτός ο λόφος, θα βρεθούν οστά πολεμιστών. Δεν έχει γίνει έως σήμερα και πιθανόν να μη γίνει ποτέ. Ακούστηκε ότι ένα διαλυτήριο πλοίων θέλει να αγοράσει την περιοχή για να εγκαταστήσει μηχανήματα επεξεργασίας σιδήρου. Δεν μου φαίνεται και αδύνατον να συμβεί. Ενα κοπάδι πρόβατα ανενόχλητο βόσκει δίπλα στο άγαλμα. Τι ιστορία και αυτή...
Βρισκόμαστε στο 480 π.Χ. Οι Πέρσες ερχόντουσαν ακάθεκτοι από τον Βορρά. Λίγο τους καθυστέρησε ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες και στο Αρτεμίσιο, η καταστροφή ήταν ολική. Τσακώνονταν οι Ελληνες για το πού πρέπει να τους αντιμετωπίσουν. Ευτυχώς επικράτησε η γνώμη του Θεμιστοκλή. Στα στενά ανάμεσα στη Σαλαμίνα και στην Αττική. Να μην έχει υπεροπλία ο στόλος του Ξέρξη. Αν έβγαιναν στην ανοιχτή θάλασσα, σε κάθε ελληνικό πλοίο αντιστοιχούσαν έξι περσικά. Ακόμα και ο μέγας εχθρός του Θεμιστοκλή, ο Αριστείδης, που ήταν εξόριστος, γύρισε στην Αθήνα και τέθηκε υπό τις εντολές του αντιπάλου του. Ενώθηκαν οι Ελληνες. Ο Αριστείδης με λιγοστούς στρατιώτες έπιασε την Κυνόσουρα της Σαλαμίνας για να περιμένει όσους Πέρσες θα ξεβράζονταν εκεί μετά τη μάχη.
Οι Ελληνες στρατιώτες, ναύτες και κωπηλάτες, προετοιμάζονταν με ηρεμία και συζητούσαν τι θα κάνουν μετά τη μάχη. Είχαν σίγουρη τη νίκη. Από το ξημέρωμα, στρατιώτες και κωπηλάτες μπήκαν στα καράβια τους. Τους ένωνε ένας σκοπός: η ελευθερία της Ελλάδας. Θυσίασαν στους θεούς και τραγούδησαν τον παιάνα: «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε... Νυν υπέρ πάντων αγών».
Παρά την έμπειρη ναυτοσύνη τους, οι Φοίνικες καπεταναίοι του στόλου δεν μπορούσαν να ελιχθούν εύκολα στα Στενά. Οι τριήρεις έπεφταν πάνω στα φοινικικά πλοία και τα χώριζαν στη μέση. Ηταν μια μεγάλη ήττα του Πέρση βασιλιά. Λένε ότι χάθηκαν 40 ελληνικά πλοία, μα και 200 περσικά. Για κάθε ένα ελληνικό, πέντε εχθρικά. Ο Πέρσης βασιλιάς επιβιβάστηκε στη ναυαρχίδα και χάθηκε στην Ανατολή ηττημένος. Αφησε πίσω τον γαμπρό του, τον Μαρδόνιο, που δεν τα κατάφερε καλά.
Ηταν μια ελληνική νίκη που αφορούσε το πανελλήνιο. Ηταν μια νίκη που κράτησε τις ήδη υπάρχουσες ισορροπίες ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση. Εάν δεν είχαμε νικήσει στη Σαλαμίνα, οι Πέρσες θα είχαν εγκαθιδρυθεί στον ελληνικό χώρο. Θα δημιουργούσαν νέες συμμαχίες και από κει και πέρα ο δρόμος θα ήταν ανοιχτός για δυτικά. Ο μέγας βασιλεύς είχε φιλοδοξίες. Σκεφτείτε την Ευρώπη να... μηδίζει. Μεσοπρόθεσμα αυτό σήμαινε αλλαγή γλώσσας, αλλαγή θρησκείας, νέες συμπεριφορές, ήθη και έθιμα και μια περσική παγκοσμιότητα που δεν ξέρουμε, ευτυχώς, πώς θα ήταν.
Οι δύο μεγάλοι πόλεμοι, μάχες αν θέλετε, που συμπτωματικά έγιναν στην Αττική, με κύριο εκπρόσωπο των Ελλήνων τους Αθηναίους, μας έδωσαν το δικαίωμα να μιλάμε ακόμα ελληνικά και να έχουμε ελληνικά ονόματα. Μπορεί ο Αδωνις να έγινε Αντώνης, αλλά η ρίζα είναι ελληνική. Μπορεί το δωδεκάθεο να το διαδέχτηκε ο χριστιανισμός, αλλά δεν ήρθε ποτέ ο ζωροαστρισμός. Ειλικρινά, δεν θα μπορούσα να απαντήσω στο ερώτημα αν θα ήταν καλύτερα με επικυρίαρχους τους Πέρσες ή να πολεμάμε σε αδελφοκτόνους πολέμους. Δεν ήταν βάρβαροι οι Πέρσες. Ηταν ένας πολιτισμένος λαός με ανεπτυγμένες τις τέχνες και τα γράμματα.
Μετά τη μάχη έγιναν παράξενα πράγματα. Ναι μεν ο Θεμιστοκλής τιμήθηκε ως ο ήρωας-νικητής της ναυμαχίας, αλλά πολλοί τον μίσησαν και τον κυνήγησαν. Επειτα από μια μικρή ναυτική αποτυχημένη εκστρατεία εκδιώχθηκε από την Αθήνα ως προδότης και κατέληξε στην περσική αυλή, με βασιλιά τον γιο του μεγάλου του εχθρού, τον Αρταξέρξη. Τον τίμησαν στην Περσία, του έδωσαν γη και πλούτο και έγινε σύμβουλος του βασιλιά. Μα όταν εκείνος θέλησε να επιτεθεί στην Αίγυπτο, που είχε συμμαχήσει με την Αθήνα, προτίμησε να αυτοκτονήσει. Λένε ότι αργότερα φίλοι του πήραν το σώμα του και το έφεραν στην αττική γη. Φήμες λένε ότι ένα μνημείο που βρίσκεται στον Πειραιά, δίπλα στη Σχολή Δοκίμων, είναι το μνήμα του Θεμιστοκλή.
Τελειώνοντας, θέλω να σας πω ότι για ακόμα μια φορά η Ελλάδα βρίσκεται σε πόλεμο, έναν πόλεμο χωρίς τριήρεις, ακόντια ή πυροβόλα όπλα του σήμερα. Σήμερα οι πόλεμοι είναι οικονομικοί. Σε σκοτώνουν από πείνα και δίψα. Αναλογιστείτε, κείνοι τόλμησαν. Ας ενωθούμε, λοιπόν, για ακόμα μια φορά, ας πιαστούμε χέρι χέρι και ας φωνάξουμε όλοι μαζί: «Νυν υπέρ πάντων αγών».
Πριν από καιρό κατέβηκα μέχρι τη Σαλαμίνα. Πήγα πολύ νωρίς σε σχέση με το ραντεβού μου και χωρίς να το καταλάβω, άρχισα να ψάχνω για τον τύμβο των Σαλαμινομάχων. Τον βρήκα σχετικά εύκολα, ρωτώντας. Περίμενα κάτι μεγαλειώδες, για τα μάτια τα δικά μου, για την αξία που έχω δώσει εγώ στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Ριγμένη η πόρτα του τύμβου, άλλωστε δεν έχει και τίποτα να κλέψεις. Ενας χορταριασμένος λόφος και πάνω του, ευτυχώς, ένα μεγαλειώδες άγαλμα δύο πολεμιστών της ναυμαχίας στην πλώρη μιας τριήρους. Σίγουρα αν σκαφτεί αυτός ο λόφος, θα βρεθούν οστά πολεμιστών. Δεν έχει γίνει έως σήμερα και πιθανόν να μη γίνει ποτέ. Ακούστηκε ότι ένα διαλυτήριο πλοίων θέλει να αγοράσει την περιοχή για να εγκαταστήσει μηχανήματα επεξεργασίας σιδήρου. Δεν μου φαίνεται και αδύνατον να συμβεί. Ενα κοπάδι πρόβατα ανενόχλητο βόσκει δίπλα στο άγαλμα. Τι ιστορία και αυτή...
Βρισκόμαστε στο 480 π.Χ. Οι Πέρσες ερχόντουσαν ακάθεκτοι από τον Βορρά. Λίγο τους καθυστέρησε ο Λεωνίδας στις Θερμοπύλες και στο Αρτεμίσιο, η καταστροφή ήταν ολική. Τσακώνονταν οι Ελληνες για το πού πρέπει να τους αντιμετωπίσουν. Ευτυχώς επικράτησε η γνώμη του Θεμιστοκλή. Στα στενά ανάμεσα στη Σαλαμίνα και στην Αττική. Να μην έχει υπεροπλία ο στόλος του Ξέρξη. Αν έβγαιναν στην ανοιχτή θάλασσα, σε κάθε ελληνικό πλοίο αντιστοιχούσαν έξι περσικά. Ακόμα και ο μέγας εχθρός του Θεμιστοκλή, ο Αριστείδης, που ήταν εξόριστος, γύρισε στην Αθήνα και τέθηκε υπό τις εντολές του αντιπάλου του. Ενώθηκαν οι Ελληνες. Ο Αριστείδης με λιγοστούς στρατιώτες έπιασε την Κυνόσουρα της Σαλαμίνας για να περιμένει όσους Πέρσες θα ξεβράζονταν εκεί μετά τη μάχη.
Οι Ελληνες στρατιώτες, ναύτες και κωπηλάτες, προετοιμάζονταν με ηρεμία και συζητούσαν τι θα κάνουν μετά τη μάχη. Είχαν σίγουρη τη νίκη. Από το ξημέρωμα, στρατιώτες και κωπηλάτες μπήκαν στα καράβια τους. Τους ένωνε ένας σκοπός: η ελευθερία της Ελλάδας. Θυσίασαν στους θεούς και τραγούδησαν τον παιάνα: «Ὦ παῖδες Ἑλλήνων, ἴτε... Νυν υπέρ πάντων αγών».
Παρά την έμπειρη ναυτοσύνη τους, οι Φοίνικες καπεταναίοι του στόλου δεν μπορούσαν να ελιχθούν εύκολα στα Στενά. Οι τριήρεις έπεφταν πάνω στα φοινικικά πλοία και τα χώριζαν στη μέση. Ηταν μια μεγάλη ήττα του Πέρση βασιλιά. Λένε ότι χάθηκαν 40 ελληνικά πλοία, μα και 200 περσικά. Για κάθε ένα ελληνικό, πέντε εχθρικά. Ο Πέρσης βασιλιάς επιβιβάστηκε στη ναυαρχίδα και χάθηκε στην Ανατολή ηττημένος. Αφησε πίσω τον γαμπρό του, τον Μαρδόνιο, που δεν τα κατάφερε καλά.
Ηταν μια ελληνική νίκη που αφορούσε το πανελλήνιο. Ηταν μια νίκη που κράτησε τις ήδη υπάρχουσες ισορροπίες ανάμεσα στην Ανατολή και στη Δύση. Εάν δεν είχαμε νικήσει στη Σαλαμίνα, οι Πέρσες θα είχαν εγκαθιδρυθεί στον ελληνικό χώρο. Θα δημιουργούσαν νέες συμμαχίες και από κει και πέρα ο δρόμος θα ήταν ανοιχτός για δυτικά. Ο μέγας βασιλεύς είχε φιλοδοξίες. Σκεφτείτε την Ευρώπη να... μηδίζει. Μεσοπρόθεσμα αυτό σήμαινε αλλαγή γλώσσας, αλλαγή θρησκείας, νέες συμπεριφορές, ήθη και έθιμα και μια περσική παγκοσμιότητα που δεν ξέρουμε, ευτυχώς, πώς θα ήταν.
Οι δύο μεγάλοι πόλεμοι, μάχες αν θέλετε, που συμπτωματικά έγιναν στην Αττική, με κύριο εκπρόσωπο των Ελλήνων τους Αθηναίους, μας έδωσαν το δικαίωμα να μιλάμε ακόμα ελληνικά και να έχουμε ελληνικά ονόματα. Μπορεί ο Αδωνις να έγινε Αντώνης, αλλά η ρίζα είναι ελληνική. Μπορεί το δωδεκάθεο να το διαδέχτηκε ο χριστιανισμός, αλλά δεν ήρθε ποτέ ο ζωροαστρισμός. Ειλικρινά, δεν θα μπορούσα να απαντήσω στο ερώτημα αν θα ήταν καλύτερα με επικυρίαρχους τους Πέρσες ή να πολεμάμε σε αδελφοκτόνους πολέμους. Δεν ήταν βάρβαροι οι Πέρσες. Ηταν ένας πολιτισμένος λαός με ανεπτυγμένες τις τέχνες και τα γράμματα.
Μετά τη μάχη έγιναν παράξενα πράγματα. Ναι μεν ο Θεμιστοκλής τιμήθηκε ως ο ήρωας-νικητής της ναυμαχίας, αλλά πολλοί τον μίσησαν και τον κυνήγησαν. Επειτα από μια μικρή ναυτική αποτυχημένη εκστρατεία εκδιώχθηκε από την Αθήνα ως προδότης και κατέληξε στην περσική αυλή, με βασιλιά τον γιο του μεγάλου του εχθρού, τον Αρταξέρξη. Τον τίμησαν στην Περσία, του έδωσαν γη και πλούτο και έγινε σύμβουλος του βασιλιά. Μα όταν εκείνος θέλησε να επιτεθεί στην Αίγυπτο, που είχε συμμαχήσει με την Αθήνα, προτίμησε να αυτοκτονήσει. Λένε ότι αργότερα φίλοι του πήραν το σώμα του και το έφεραν στην αττική γη. Φήμες λένε ότι ένα μνημείο που βρίσκεται στον Πειραιά, δίπλα στη Σχολή Δοκίμων, είναι το μνήμα του Θεμιστοκλή.
Τελειώνοντας, θέλω να σας πω ότι για ακόμα μια φορά η Ελλάδα βρίσκεται σε πόλεμο, έναν πόλεμο χωρίς τριήρεις, ακόντια ή πυροβόλα όπλα του σήμερα. Σήμερα οι πόλεμοι είναι οικονομικοί. Σε σκοτώνουν από πείνα και δίψα. Αναλογιστείτε, κείνοι τόλμησαν. Ας ενωθούμε, λοιπόν, για ακόμα μια φορά, ας πιαστούμε χέρι χέρι και ας φωνάξουμε όλοι μαζί: «Νυν υπέρ πάντων αγών».
Από τον
Ηλία Μαμαλάκη
Ηλία Μαμαλάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου