Μπουρδολογίας το ανάγνωσμα...

π. Παντελεήμων Μανουσάκης:Το φιλοσοφικό ένδυμα της Πατερικής Θεολογίας

Μπορούμε νά τόν θαυμάσουμε τόν άνθρωπο.Μέσα σέ τόσο λίγες προτάσεις όλη η υστερία τής νεωτερικότητος. Είναι τόσο κωμικά διαστρεβλωμένα τά πράγματα πού παρουσιάζει, πού στέκονται εμπόδιο ακόμη καί στόν σχολιασμό τους.
 Ο ΚΥΡΙΟΣ ΕΡΜΗΝΕΥΕΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΕΙ; Στήν Πεντηκοστή οι Απόστολοι δέχτηκαν τήν πραγματεία περί ερμηνευτικής τού Γκάνταμερ; Η απολογητική είναι θεολογία;
Στά αντιαιρετικά κείμενα τών Πατέρων η φιλοσοφία πού υπάρχει είναι οι κακοδοξίες τών αιρετικών. Οι οποίες δέν είναι κάν φιλοσοφικός λόγος αλλά ατομική λογική. Καί η εντολή τής παραδόσεώς μας είναι: εξουθένωσε τήν λογική σου( Αγιος Ιωάννης Κλίμακος). Διότι η λογική είναι τό ίδιον θέλημα.
 Η κλασσική φιλοσοφία διδάσκεται από δάσκαλο, δέν διαβάζεται. Ηταν παράδοση. Φιλοσοφία άνευ διδασκάλου είναι η  Μεσαιωνική Σχολαστική καί η μοντέρνα φιλοσοφία.
 Οι γνώμες του ανήκουν στόν κόσμο τού Αυγουστίνου. Αυτός πρώτος θέλησε νά γεμίσει γνώση τήν πίστη.  Η κλασσική φιλοσοφία περιορίζεται στήν τριάδα τών αρχαίων στήν οποία χώρεσε καί ο Πλωτίνος. Καί ποτέ η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία, η οποία αποκάλυψε τό άπειρο καί τό αιώνιο δέν θά έλεγε τήν κενοδοξία τού Μανουσάκη:" Όπως ο προαιώνιος Λόγος του Θεού σαρκώνεται και γίνεται συγκεκριμένος άνθρωπος, δεν προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση γενικά, αλλά γίνεται ο συγκεκριμένος άνθρωπος — ο Ιησούς από την Ναζαρέτ — με συγκεκριμένη εθνικότητα, γλώσσα και κουλτούρα, έτσι και ο λόγος του Λόγου, το Ευαγγέλιο, η θεολογία, σαρκώνεται εντός της ιστορίας, αναλαμβάνοντας την γλώσσα και την κουλτούρα της εποχής."Ο άνθρωπος είναι ένας απλός χρονολάτρης. Η διδασκαλία τού Χριστού είναι κτιστή. Καί γι' αυτόν τόν λόγο οι φωτισμένοι κάθε εποχής είναι υποχρεωμένοι νά τήν επανερμηνεύουν γιά νά μήν χαθεί όπως κάθε κτιστό, θνητό καί πεπερασμένο.
 Σέ κανένα Πατερικό Ορθόδοξο κείμενο δέν υπάρχει φιλοσοφία, άς ρίξουμε μιά ματιά στίς ομιλίες τού Αγίου Γρηγορίου τού Παλαμά. Γι' αυτό οι Οικουμενιστές κατήργησαν τό Βάπτισμα, διότι νομίζουν ότι δέν ντυνόμαστε τόν Χριστό, αλλά τόν ντύνουμε εμείς μέ φιλοσοφία καί νοήματα.
 Ας δούμε κάτι από τήν παράνοια πού αντιπροσωπεύει. 
 Ο Αυγουστίνος δέν δέχθηκε , σάν απόλυτο, μή επιδεχόμενο σχέσεις, τόν όρο Υπόσταση καί τόν αντικατέστησε μέ τήν έννοια Πρόσωπο. Ας δούμε τί σημαίνει όρος. Είναι κατ' αρχάς όριο άρρητο. Οπως οι Ναοί μας είναι κτισμένοι μέ τά υλικά τής φύσεως μέσα στούς οποίους λατρεύουμε καί δοξολογούμε τήν άρρητο καί υπερούσιο σωτηρία μας, έτσι καί οι λιγοστοί πατέρες τής Εκκλησίας μέ τά υλικά τού ανθρώπινου λόγου έκτισαν τούς ΝΑΟΥΣ τού ΘΕΙΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ. Τά όρη τής δόξης τού Κυρίου, τούς νέους Παρθενώνες. ( Εν τώ οίκω τού Πατρός Μου πολλαί Μοναί εισιν) Κανένας μετα- πατερικός νεωτεριστής δέν μπορεί νά ιερουργήσει εκεί μέσα, ούτε κάν η ιεραρχία τής εκκλησίας πού αρέσκεται νά ταυτίζεται μέ τήν εκκλησία.

Αμέθυστος

άς αποτοξινοθούμε...
 Προφήτες, η αρρώστια της θρησκείας και η Εκκλησία του Χριστού

Το κήρυγμα του μητρ. Ναυπάκτου π. Ιερόθεου την ημέρα της γιορτής του προφήτη Ιωήλ, στην Έδεσσα (19-10-2014) με θέμα τους προφήτες, την αρρώστια της θρησκείας και την Εκκλησία του Χριστού:

00:00: Σήμερα, σεβασμιότατοι άγιοι αδελφοί, τίμιον πρεσβυτέριον Χριστού διακονία, εντιμότατοι άρχοντες, λαέ του Θεού ευλογημένε, αγαπητοί μου χριστιανοί, σήμερα η Εκκλησία μας εορτάζει την μνήμη του αγίου προφήτου Ιωήλ της Παλαιάς Διαθήκης. Αλλά βέβαια όπως όλοι γνωρίζετε ότι ήρθαμε σήμερα να λειτουργήσουμε σ’ αυτόν τον ιερό ναό, όχι τόσο θα έλεγα για τον προφήτη Ιωήλ, γιατί θα μπορούσαμε να είμαστε στις επαρχίες μας και να τελέσουμε εκεί τη θεία Λειτουργία, όπως θα το κάναμε σήμερα, που είναι άλλωστε και ημέρα Κυριακής και θα τελούσαμε τη θεία Λειτουργία και θα υμνούσαμε και δοξάζαμε τον προφήτη Ιωήλ. Αλλά σήμερα στον ιερό αυτό ναό, της αγίας Σκέπης Εδέσσης, ήρθαμε για να πούμε τα δέοντα και να ευχηθούμε στον σεβασμιότατο μητροπολίτη Εδέσσης Πέλλης και Αλμωπίας και αγαπητό μας εν Χριστώ αδελφό Ιωήλ ο οποίος άγει τα ονομαστήριά του. Και με την ευκαιρία αυτή, με παρεκάλεσε ο ίδιος, να πω δυο λόγους οικοδομής και παρακλήσεως, γι’ αυτό και κάνοντας υπακοή θα ήθελα να ομιλήσω για τον προφήτη Ιωήλ και την προφητεία μέσα στην ορθόδοξη Εκκλησία και στην ορθόδοξη παράδοσή μας. Ουσιαστικά για την θεολογία την οποία έχει η προφητεία και γενικότερα την μεγάλη αξία την οποία έχουν οι προφήτες τόσο στην Παλαιά όσο και στην Καινή Διαθήκη.

01:39: Όταν διαβάσει κανείς, αγαπητοί μου αδελφοί, την Παλαιά Διαθήκη και ιδιαιτέρως την ζωή των προφητών, θα διαπιστώσει εκεί ότι οι προφήτες δεν ήταν απλώς μερικοί στοχαστές, δεν ήταν απλώς μερικοί θεολόγοι, όπως εμείς σήμερα τους ονομάζουμε, δεν ήταν φιλόσοφοι. Γιατί υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ προφητών και φιλοσόφων. Οι φιλόσοφοι στοχάζονται και προσπαθούν να ανακαλύψουν τον Θεό, ενώ οι προφήτες είχαν εμπειρία του Θεού και ο Θεός αποκαλυπτόταν σ’ αυτούς. Οι προφήτες, κι αυτό έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία, είχαν συναντήσει τον Ζωντανό Θεό, τον άσαρκο Λόγο στην Παλαιά Διαθήκη, δηλαδή το Δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, τον Γιαχβέ, ασάρκως. Αυτόν είχαν δει και με Αυτόν είχαν επικοινωνία. Είχαν αποκτήσει μέθεξη του ασάρκου Λόγου και δι’ Αυτού γενικότερα με τον άγιο Τριαδικό Θεό.

02:50: Εάν διαβάσουμε τα βιβλία των προφητών και ιδιαιτέρως αν προσέξουμε το πρώτο κεφάλαιο, το πώς αρχίζουν αυτές οι προφητείες, αυτά τα προφητικά βιβλία, θα δούμε, αγαπητοί μου αδελφοί, αυτή την πραγματικότητα. Διαβάζοντας το βιβλίο του προφήτου Ησαΐου βλέπουμε ότι αρχίζει: «Όρασις ήν είδε ο Ησαΐας». Πρόκειται για μια όραση, για μια θεοπτία, όραση, θέα του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος ασάρκως. Σε άλλα προφητικά βιβλία βλέπουμε πάλι το ίδιο πράγμα. Για παράδειγμα στο βιβλίο του προφήτου Ναούμ βλέπουμε ότι αρχίζει: «Βίβλος οράσεως» και περιγράφει εκεί το τι είδε ο προφήτης Ναούμ. Στο βιβλίο του προφήτου Ιωήλ, όπως και σε άλλα βιβλία, βλέπουμε ότι αρχίζουν με ένα διαφορετικό τρόπο. Λέγεται εκεί: «Λόγος Κυρίου, ός εγεννήθη προς Ιωήλ». Εδώ δεν αναφέρεται η όραση, αλλά γίνεται λόγος για «Λόγο Κυρίου». Τον Λόγο του Θεού άκουσαν οι προφήτες όπως ο Ιωήλ. Και όχι απλώς τον άκουσαν, γιατί αν προσέξουμε τη φράση θα δούμε ότι λέγεται: «Λόγος Κυρίου, ός εγεννήθη προς Ιωήλ». Ο Λόγος του Κυρίου γεννάται μέσα στην καρδιά του ανθρώπου ο οποίος έχει φθάσει στην κατά χάρη θέωση. Γι’ αυτό στην Παλαιά Διαθήκη ο προφήτης ήταν ο άνθρωπος εκείνος ο οποίος είχε προσευχή, και μάλιστα νοερά καρδιακή προσευχή, όπως το βλέπουμε στους Ψαλμούς του Δαβίδ. Και γύρω από τον προφήτη συγκεντρώνονταν οι μαθητές, διάφοροι μαθητές οι οποίοι ζούσαν αυτή την μέθεξη του Θεού. Γι’ αυτό και ονομάζονταν «ο χορός των προφητών» οι οποίοι προσεύχονταν και αξιώνονταν μερικές φορές να δούνε και την δόξα του Θεού.

05:13: Άλλα όπως λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος αυτή η όραση του Θεού, την οποία είχαν οι προφήτες, και αυτή η ακοή του Λόγου του Θεού που άκουγαν και εγεννάτο αυτός ο Λόγος μέσα στην καρδιά των προφητών, δεν ήταν ανθρώπινα κατασκευάσματα και δεν ήταν διαφορετικές απλώς εμπειρίες. Γιατί λέει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Και η όραση των προφητών ήταν ακοή του Λόγου, και η ακοή του Λόγου του Κυρίου από τους προφήτες ήταν όραση». Όραση και ακοή και γεύση και αίσθηση, γιατί στην εμπειρία της θεώσεως όλες οι αισθήσεις γίνονται μία. Το βλέπουμε αυτό ακόμη και επάνω στο όρος Θαβώρ, είδαν την δόξα του Κυρίου, τη δόξα του Θεού, και μετά οι τρεις μαθηταί άκουσαν τη φωνή του Πατρός: «Ούτος εστίν ο Υιός Μου ο αγαπητός». Κατά τη διάρκεια της εμπειρίας του Θεού όλες οι αισθήσεις του ανθρώπου ενοποιούνται, το σώμα μετασκευάζεται, αλλοιώνεται και βλέπει ολόκληρος ο άνθρωπος και ακούει τον Θεό, έχει μέθεξη του Θεού, μέθεξη της αιωνίου ζωής. Άρα όλοι οι προφήτες, όπως κι ο προφήτης Ιωήλ είχαν μέθεξη του Θεού και μάλιστα του Τριαδικού Θεού, γιατί δεν υπάρχει ποτέ ο Χριστός, είτε ως άσαρκος, είτε ως σεσαρκωμένος Λόγος, χωρισμένος από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα.

07:03 Το δεύτερο σημείο, που είναι συνέχεια του προηγουμένου, είναι ότι οι προφήτες επειδή είχαν εμπειρία του Ζώντος Θεού, Ζωντανό Θεό κι όχι τον Θεό της φιλοσοφίας και των στοχαστών, γι’ αυτό ακριβώς κι έκαναν έναν μεγάλο πόλεμο εναντίον των θρησκειών της εποχής εκείνης, οι οποίες θρησκείες πίστευαν και λάτρευαν έναν ψεύτικο Θεό, τα είδωλα. Ο αγώνας τον οποίο έκανε ο προφήτης Ιωήλ ήταν ένας αγώνας εναντίον της θρησκείας και υπέρ του Ζώντος Θεού, ήταν ένας αγώνας εναντίον των ειδώλων και ουσιαστικά κήρυττε τον Ζωντανό Θεό τον Ζώντα Θεό, «τον Θεό των πατέρων ημών, του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ» και με αυτή την έννοια καταδίκαζε άλλους Θεούς ψεύτικους και αλλοτρίους. Και αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία: Οι προφήτες όλοι, όπως και ο προφήτης Ιωήλ αγωνίζονταν εναντίον της θρησκείας. Η θρησκεία έχει μερικά ιδιώματα τα οποία την διαφοροποιούν από την Εκκλησία.

08:30: Η θρησκεία πρώτα-πρώτα συνδέεται με την μαγεία, ως εξιλέωση του Θεού. Οι θρησκευόμενοι προσπαθούν να εξιλεώσουν τον Θεό γιατί νομίζουν ότι ο Θεός είναι πάρα πολύ στεναχωρημένος και θυμωμένος μαζί τους, και κάμνουν μαγικές πράξεις και ενέργειες για να εξιλεώσουν το Θείον.

08:56: Το άλλο στοιχείο της θρησκείας είναι η δεισιδαιμονία, το ότι ταυτίζουν το άκτιστο με το κτιστό και σε όλα τα κτιστά πράγματα βλέπουν τον Θεό, αυτός ο λεγόμενος πανθεϊσμός. Αυτή είναι πράγματι μια δεισιδαιμονία που είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της θρησκείας.

09:25: Και ακόμη ένα άλλο γνώρισμα της θρησκείας είναι ο μυστικισμός, όπως εκφραζόταν και από τον Πλάτωνα και τους Νεοπλατωνικούς φιλοσόφους. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και αυτή η πλατωνική φιλοσοφία, δεν ήταν απλώς μια φιλοσοφία, αλλά στην πράξη της ήταν μια θρησκεία, γιατί πίστευε στο κατά φύσιν αθάνατο της ψυχής και το κατά φύσιν θνητό του σώματος και πίστευε ότι η αθάνατη ψυχή που ήταν κλεισμένη μέσα στη φυλακή του σώματος έπρεπε να ελευθερωθεί μ’ ένα μυστικό τρόπο και να επανέλθει στον αγέννητο κόσμο των ιδεών. Αυτός ο λεγόμενος μυστικισμός είναι το χαρακτηριστικό γνώρισμα της θρησκείας, και επομένως πολλές λατρευτικές τελετές, γίνονται με αυτή την προοπτική, μέσα σε αυτή τη νοοτροπία.

10:29: Οι προφήτες αγωνίστηκαν σκληρά εναντίον της θρησκείας, και ο Χριστός είναι Εκείνος ο Οποίος μας απελευθέρωσε από τη θρησκεία που υπήρχε την παλαιά εποχή και σήμερα ίσως υπάρχει, και βεβαίως υπάρχουν τέτοιες θρησκευτικές αντιλήψεις και θρησκείες, οι οποίες λατρεύουν έναν ψεύτικο Θεό. Και όπως λέγεται συνήθως, η θρησκεία που συνδέεται με τη μαγεία, τη δεισιδαιμονία και τον μυστικισμό είναι μια αρρώστια της ανθρώπινης προσωπικότητας, αρρωσταίνει τον άνθρωπο, και ο Χριστός μας ελευθέρωσε από αυτή την αρρώστια της θρησκείας κι έκανε την Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι το Σώμα του Χριστού, η Εκκλησία είναι ο θεανθρώπινος οργανισμός, η Εκκλησία είναι η κοινωνία Θεού και ανθρώπου, κοινωνία ζώντων και κεκοιμημένων, είναι σύνοδος Ουρανού και Γης όπως θα μας πει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Η Εκκλησία είναι συνάντηση Θεού και ανθρώπων και ζώντας μέσα σε αυτό το ευλογημένο Σώμα του Χριστού θεραπευόμαστε και απαλλασσόμαστε από την αρρώστια κάθε θρησκείας.

11:59: Μπορείτε να δείτε, αγαπητοί μου αδελφοί, το τι δημιουργεί η θρησκεία στη σημερινή εποχή. Για παράδειγμα στην Ανατολή, στη Μέση Ανατολή, αλλά όπου υπάρχει και λειτουργεί ο Μουσουλμανισμός, ο Ισλαμισμός, βλέπουμε εκεί καθαρά την αρρώστια της θρησκείας. Εν ονόματι της θρησκείας δημιουργούνται μάχες, αντιπαραθέσεις, αποκεφαλισμοί, βιασμοί, βιαιότητες, και είναι χαρακτηριστικό ότι ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, σε μια συνάντηση που είχε κατά τη διάρκεια της αιχμαλωσίας του με κάποιον ο οποίος ήταν υπεύθυνος για τον ενταφιασμό των Μουσουλμάνων, έναν τασιμάνη, μεταξύ των άλλων του είπε ότι ο Μουσουλμανισμός διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο με την βία και την ηδονή. Προσέφερε ο Μωάμεθ τη βία και την ηδονή στους ανθρώπους και δημιουργούνται τέτοιες καταστάσεις αρρωστημένες με τρομοκρατικές εκδηλώσεις, με αποκεφαλισμούς, με βιαιότητες και νοοτροπίες πολεμικές.

13:14: Αυτή είναι η αρρώστια της θρησκείας εναντίον της οποίας πάλεψαν και αγωνίστηκαν οι προφήτες, ο προφήτης Ιωήλ και όλοι οι άλλοι προφήτες και μας απάλλαξε ο Χριστός και δημιούργησε την Εκκλησία Του. Αλλά αγαπητοί μου αδελφοί, προφήτες δεν υπήρχαν μόνο στην Παλαιά Διαθήκη, προφήτες υπάρχουν και στην Καινή Διαθήκη. Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θα κάνει αυτή την επισήμανση και τη διάκριση: Οι προφήτες στην Παλαιά Διαθήκη έβλεπαν τον άσαρκο Λόγο και συγχρόνως προέβλεπαν και προεφήτευαν την ενανθρώπιση και έβλεπαν τον σεσαρκωμένο Λόγο που θα γεννιόταν στον κατάλληλο καιρό. Οι προφήτες της Καινής Διαθήκης είναι εκείνοι που έχουν κοινωνία με τον σεσαρκωμένο Λόγο, τον ενανθρωπίσαντα Χριστό και ομιλούν και ζουν για την δευτέρα έλευση του σεσαρκωμένου Λόγου, οπότε θα γίνει και η ανάσταση των νεκρών και θα έλθει η Βασιλεία του Θεού.

14:36: Το προφητικό χάρισμα δεν εξέλειπε από την Εκκλησία, παραμένει και σήμερα. Ο επίσκοπος δεν είναι μόνον ο προεστός της ευχαριστιακής συνάξεως είναι και ο προφήτης ο οποίος κηρύττει το Λόγο του Θεού. Είναι ο προφήτης ο οποίος στρέφεται εναντίον κάθε λατρείας ψεύτικης, κάθε θρησκευτικής πίστης η οποία είναι ξένη από τον ζωντανό Θεό, και ομιλεί για το πώς ο άνθρωπος θα αποκτήσει κοινωνία με τον ζώντα Θεό. Κι έτσι δεν είναι μόνο προεστός ευχαριστιακής συνάξεως, αλλά είναι και προφήτης που διδάσκει και καθοδηγεί τον λαό. Είναι το προφητικό χάρισμα που έχει ο επίσκοπος, όπως έχει και το βασιλικό χάρισμα και το αρχιερατικό χάρισμα και την ευλογία του Θεού.