Συντηρητικός και φιλελεύθερος

Διακρίσεις που δεν έχουν καμία θέση στην Ορθοδοξία
 
τού π. Ι. Ρωμανίδη

 Οι χαρακτηρισμοί «συντηρητικός» η «φιλελεύθερος» χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στην Δύση σε σχέση με την Αγία Γραφή. Από την Δύση πέρασε αυτό και στη ρωσική θεολογία και έφθασε σε μας. Έτσι, συντηρητικός χαρακτηρίσθηκε εκείνος που δέχεται ότι ολόκληρη η Αγία Γραφή είναι αποκάλυψη του Θεού, ενώ φιλελεύθερος εκείνος που αρνείται ότι όλη η Αγία Γραφή είναι αποκάλυψη Θεού.

«Η συντηρητική γραμμή στην Ευρώπη και στη Ρωσία χαρακτηρίζεται από την αφοσίωση του θεολόγου στην ιδέα ότι η Αγία Γραφή είναι αποκάλυψη. Σήμερα, στην Ευρώπη και στην Αμερική, ένας ο οποίος δέχεται ολόκληρη την Αγία Γραφή ως αποκάλυψη, από την αρχή μέχρι το τέλος, βαθμολογείται 100% συντηρητικός. Αυτός είναι ο 100% συντηρητικός. Ένας ο οποίος δέχεται ορισμένα πράγματα στην Αγία Γραφή ως αποκάλυψη, ανάλογα με το πόσα δέχεται, γίνεται 75% συντηρητικός, 50% συντηρητικός η φιλελεύθερος 60, 70, 100%. Ένας που απορρίπτει την Αγία Γραφή ως αποκάλυψη, είναι 100% φιλελεύθερος. Ένας που δέχεται κάτι μέσα στην Αγία Γραφή ως αποκάλυψη, αυτός μπορεί να είναι από 10% μέχρι 50%, 70% κλπ. ».

Ο συντηρητικός και ο φιλελεύθερος στην Δύση προσδιορίζονται σε σχέση και με την αποδοχή της θεοπνευστίας στην Αγία Γραφή.

«Ποιος είναι συντηρητικός και τι είναι συντηρητικός; Συντηρητικός είναι ένας προσδιορισμός που προέρχεται από τους Προτεστάντες και Καθολικούς. Εκείνος που πιστεύει την κατά γράμμα θεοπνευστία της Αγίας Γραφής και ότι η Αγία Γραφή είναι ένα επιστημονικό βιβλίο, δεν έχει κανένα λάθος μέσα, αυτός είναι ο συντηρητικός. Γίνεται κανείς φιλελεύθερος με την ποσότητα της εγκαταλείψεως αυτής της γραμμής, δηλαδή τόσες οκάδες ολιγότερο από αυτό είναι πιο φιλελεύθερος. Αν εγκατάλειψη πλήρως αυτήν την γραμμή, τότε είναι άκρα φιλελεύθερος στο θέμα της κατά γράμμα θεοπνευστίας της Αγίας Γραφής.

Αυτό, εξ επόψεως Ορθοδόξου, η «κατά γράμμα» θεοπνευστία της Αγίας Γραφής, ότι ο Θεός καθόταν στο στόμα των συγγραφέων και υπέγραφε, ο Θεός υπαγόρευε την συγγραφή της Αγίας Γραφής είναι αίρεση. Από πατερικής απόψεως αυτό είναι αίρεση. Οπότε, πώς μπορεί ένας Ορθόδοξος να είναι συντηρητικός απ’ αυτής της απόψεως;».

Γίνεται φανερό ότι οι όροι «συντηρητικός» και «φιλελεύθερος» ξεκίνησαν από την κριτική της Αγίας Γραφής και έφθασαν και σε άλλα θέματα, όπως στον βαθμό αποδοχής τών Οικουμενικών Συνόδων και τής όλης εκκλησιαστικής παραδόσεως.

«Το θέμα περί συντηρητικών και φιλελευθέρων προέκυψε στην Δύση με την κριτική τής Αγίας Γραφής, Παλαιάς και Καινής Διαθήκης. Οπότε, όσο πιο πιστός είναι κανείς στην ιδέα περί θεοπνευστίας της Αγίας Γραφής, ως σύνολο, τόσο θεωρείται συντηρητικός. Εκείνος ο οποίος φεύγει από την ιδέα ότι η Αγία Γραφή είναι θεόπνευστη ή τουλάχιστον ορισμένα κομμάτια τής Αγίας Γραφής είναι θεόπνευστα, αυτός θεωρείται φιλελεύθερος. Οπότε, ο φιλελεύθερος και ο συντηρητικός στην Δύση, συνδυάζεται κυρίως, στους κόλπους των Προτεσταντών, με το πώς εκλαμβάνουν την Αγία Γραφή και την αυθεντία της Αγίας Γραφής.

Ένας συντηρητικός Προτεστάντης, ο πιο συντηρητικός, θα είναι εκείνος ο οποίος δέχεται από το πρώτο κεφάλαιο της Γενέσεως, μέχρι το βιβλίο της αποκαλύψεως, ότι δεν μπορεί να υπάρχη κανένα λάθος σε όλο αυτό το κείμενο. Αυτός είναι ο πιο συντηρητικός. Και μετά φεύγει από την συντηρητικότητα κανείς, όσο περισσότερο απομακρύνεται από αυτήν την ιδέα. Τότε μπορεί να είναι συντηρητικός σε ορισμένα βιβλία της Αγίας Γραφής, στα άλλα δεν είναι, διότι δεν τα δέχεται ως γνήσια κείμενα κλπ. Οπότε, συζητούν την γνησιότητα ή την μη γνησιότητα τους και μπορεί κανείς να είναι συντηρητικός από αυτής της απόψεως.

Πάντως, στην Ορθόδοξη Εκκλησία, το όλο θέμα της συντηρητικότητας έχει κατακομματιαστεί τα τελευταία χρόνια. Εάν πάρουμε την πανεπιστημιακή θεολογία, ας πούμε, ως ένδειξη, υπάρχουν εκείνοι που περιορίζουν την θεοπνευστία σε ορισμένα τεμάχια της Αγίας Γραφής, όχι σε όλη την Αγία Γραφή. Και αυτό, διότι σήμερα επεκράτησε και σε μας να μιλάμε για την θεολογία του Ιωάννου, θεολογία του Ματθαίου, θεολογία του Λουκά, του Μάρκου, θεολογία του Αποστόλου Παύλου, θεολογία των ποιμαντικών Επιστολών, ωσάν να διαφέρουν αυτές από τις άλλες Επιστολές του Αποστόλου Παύλου.

Μετά είναι η θεολογία των άλλων Επιστολών, ας πούμε, της Αγίας Γραφής, που δεν είναι του Παύλου, η θεολογία της αποκαλύψεως. Κι έχουμε συνηθίσει και εμείς να μιλάμε για θεολογίες των διαφόρων συγγραφέων της Αγίας Γραφής. Εάν είναι όλα θεόπνευστα ή δεν είναι θεόπνευστα, αυτό έχει καταντήσει να είναι πλέον ένα δευτερεύον θέμα.

Μετά, συντηρητικοί Ορθόδοξοι είναι εκείνοι που δέχονται την θεοπνευστία της Αγίας Γραφής και των Οικουμενικών Συνόδων. Αυτό έχουμε κληρονομήσει και από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Έχει επικρατήσει αυτή η ιδέα. Έτσι, έχουμε την Αγία Γραφή, τις Οικουμενικές Συνόδους, μετά έχουμε και τους Κανόνες της Εκκλησίας. Οπότε, σήμερα ο πιο συντηρητικός θα συμπεριλάβη και τους Κανόνες ως θεοπνεύστους και τον Θεόπνευστο και το αλάθητο το «κολλάνε» και στους Κανόνες της Εκκλησίας.

Και το παράδοξο είναι ότι όλο το θέμα περί θεοπνευστίας Παλαιάς Διαθήκης Καινής Διαθήκης, Οικουμενικών Συνόδων, Τοπικών Συνόδων, Κανόνων κλπ, συζητείται κατά τρόπον παράξενο τουλάχιστον εξ απόψεως Παραδόσεως. Διότι, στην Παράδοση της Εκκλησίας, αν διαβάσετε και τους βίους των Αγίων και γενικά την ιστορία της Εκκλησίας, θα δήτε ότι η θεοπνευστία θεωρείται μια φυσιολογική κατάσταση των Χριστιανών, οι οποίοι ευρίσκονται σε μία ορισμένη κατάσταση».

Έτσι, στην Αγία Γραφή, στις Οικουμενικές Συνόδους και τους ιερούς Κανόνες πρέπει να βλέπουμε τον σκοπό στον οποίο αποβλέπουν. 

Πηγή: Σεβ. Ναυπάκτου Ιεροθέου Βλάχου: "Εμπειρική Δογματική".