Το χειρόγραφο δεν πρέπει να πεθάνει

Η γραφή με το χέρι έχει πολύ θετικό αντίκτυπο στη μαθησιακή ανάπτυξη του παιδιού

 Γιάννης Δεβετζόγλου
Η μετάβαση από το μολύβι και το στυλό στη γραφομηχανή και στο πληκτρολόγιο είναι τόσο ραγδαία που το χειρόγραφο τείνει να εξαφανιστεί. Τουλάχιστον ως σημαντικό στοιχείο της καθημερινότητάς μας. «Αυτό βέβαια δεν είναι κακό», κρίνουν εκπαιδευτικοί από τις ΗΠΑ, οι οποίοι παράλληλα προτείνουν από τη δευτέρα δημοτικού να καταργείται το χαρτί και τα παιδιά να γίνονται εξπέρ στο πληκτρολόγιο. Ωστόσο, ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες έχουν διαφορετική άποψη και υποστηρίζουν ότι είναι πολύ νωρίς να χαρακτηρίσουμε το χειρόγραφο κατάλοιπο του παρελθόντος. Εξηγούν ότι όσοι γράφουν στο χέρι έχουν πιο ανεπτυγμένη μνήμη και αντίληψη και πολύ καλύτερο αυτοέλεγχο.

Και αυτό διότι έπειτα από πρόσφατες έρευνες που έγιναν αποδείχθηκε πως το χειρόγραφο έχει άμεσο και μάλιστα πολύ θετικό αντίκτυπο στη μαθησιακή ανάπτυξη του παιδιού. Ετσι, όσα πιτσιρίκια εκπαιδεύονται να γράφουν με το χέρι όχι μόνο μαθαίνουν να διαβάζουν πολύ ταχύτερα, αλλά αναπτύσσουν πιο δημιουργική σκέψη και συγκρατούν πολύ καλά διάφορες πληροφορίες, δηλαδή δουλεύει καλύτερη η μνήμη των πρόσφατων γεγονότων (βραχυπρόθεσμη μνήμη).

«Οταν γράφουμε με το χέρι αυτομάτως ενεργοποιείται ένα μοναδικό κύκλωμα νεύρων στον εγκέφαλο το οποίο διεγείρει συναισθήματα. Σε αντίθεση με το πληκτρολόγιο, όπου δεν υπάρχει καμία συναισθηματικού επιπέδου διέγερση του εγκεφάλου», λέει ο Στανισλάς Δαχαέν, καθηγητής πειραματικής συμπεριφορικής ψυχολογίας  στο Collège de France στο Παρίσι.

Σε έρευνα που έγινε το 2012 από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα αποδείχθηκε ότι εάν ένα παιδί γράψει ή ζωγραφίσει κάτι με το χέρι ενεργοποιούνται τελείως διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου από αυτές που λειτουργούν όταν κάνει τις ίδιες ενέργειες σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Στο πλαίσιο της μελέτης χώρισαν τα παιδιά σε δύο ομάδες. Στην πρώτη ομάδα που έγραψε κάτι με το χέρι εμφανίστηκε υπερδραστηριότητα σε τρεις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες ενεργοποιούνται στους ενηλίκους όταν γράφουν και διαβάζουν (αριστερή ατρακτοειδής έλικα, κάτω μετωπιαία έλικα και οπίσθιος βρεγματικός φλοιός). Εντούτοις, τα παιδιά  που έγραψαν στο πληκτρολόγιο είχαν ελάχιστη έως μηδαμινή ενεργοποίηση στις ίδιες περιοχές στον εγκέφαλο.

Ομως και στον εγκέφαλο των ενηλίκων έχει σημασία και διαφορά η γραφή με το χέρι. Σε μεγάλο πείραμα που έκαναν σε ενηλίκους δύο ψυχολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Λος Αντζελες, αποδείχθηκε πως και φοιτητές που συμμετείχαν σε σχεδιασμένο πείραμα, αλλά και φοιτητές που βρίσκονταν μέσα στο αμφιθέατρο, δηλαδή σε κανονικό εκπαιδευτικό ρυθμό, είχαν πολύ καλύτερες επιδόσεις στα μαθήματα όταν κρατούσαν σημειώσεις με το χέρι και όχι σε ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Ακόμη δύο θεωρίες που σχετίζονται με τον εγκέφαλο και το χειρόγραφό έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι ο άνθρωπος εξελικτικά δεν είναι έτοιμος να αφήσει το μολύβι του κάτω και να ασχολείται αποκλειστικά με το πληκτρολόγιο.

Η πρώτη αφορά άτομα που πάσχουν από δυσγραφία. Η νόσος προκαλείται έπειτα από χτύπημα στο κεφάλι και οι άνθρωποι αυτοί δεν μπορούν πλέον να γράψουν ευανάγνωστα με το χέρι. Αυτό σημαίνει ότι όχι απλώς η γραφή, αλλά και η ποιότητά της έχουν άμεση σχέση με δομές του εγκεφάλου.

Η δεύτερη αφορά μια άλλη κατάσταση στην οποία η ικανότητα να διαβάσει κάποιος είναι μειωμένη (ονομάζεται αλεξία). Πολλά άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορούν να διαβάσουν κείμενα με ορνιθοσκαλίσματα, αλλά όχι με καθαρά γράμματα.

Οι δύο καταστάσεις καταδεικνύουν ότι και οι δύο περιπτώσεις γραφής ενεργοποιούν διαφορετικά δίκτυα του εγκεφάλου και εμπλέκουν περισσότερες γνωσιακές πηγές. Οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι το χειρόγραφο προάγει την ικανότητα αυτοελέγχου του ατόμου, κάτι που δεν συμβαίνει με το γράψιμο σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. 
πηγή