Ο Χριστιανισμός είναι συντηρητικός ή επαναστατικός;

Βασίλειος Τατάκης 

Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

 

Το ερώτημα αν «ο Χριστιανισμός σαν κοινωνικό πιστεύω, είναι συντηρητικός ή επαναστατικός» με κάνει να διερωτηθώ αν, και τί νόημα μπορούν να έχουν ως προς το Χριστιανισμό οι όροι «κοινωνικό πιστεύω», «συντηρητικός», «επαναστατικός».

Οι όροι αυτοί έχουν το συγκεκριμένο, ας πούμε νόημά τους, όταν εκφράζουν την κοινωνική πορεία του ανθρώπου μέσα στη διαδρομή της ιστορίας του.

Άλλου είδους ιστορία όμως ο Χριστιανισμός. 

Είναι ιστορία, γιατί έχει τα ιστορικά του γεγονότα, εκείνα της Καινής Διαθήκης από τη μια, τη ζωή της Εκκλησίας, ως σώματος του Χριστού από την άλλη. Αλλά την ίδια ώρα είναι και έξω από την ιστορία, στην ουσία του, διότι είναι αποκεκαλυμμένη αλήθεια, αιώνια και απόλυτη, που θέλει να εξασφαλίσει στον άνθρωπο τη σωτηρία του, να του δείξει το δρόμο να κερδίσει την αθανασία του βρίσκοντας τον αληθινό σύνδεσμό του με τον Όντα, με τον Θεό.

Αποκεκαλυμμένη αλήθεια ο Χριστιανισμός, δοσμένη ολόκληρη ευθύς από την αρχή. Περιμένει όμως, έχει την υπομονή να περιμένει την πραγμάτωση της από την κάθε εποχή, το κάθε άτομο. Άλλη, εντελώς άλλη λοιπόν η προοπτική και η σκοπιά από την οποία θα κριθεί η ουσία του Χριστιανισμού από εκείνη που χρησιμοποιεί η Κοινωνιολογία. Η τελευταία, θέλει δε θέλει, διέπεται από κάποια θεωρία εξελίξεως: άπιαστη η θεωρία της, εμπειρική στην ουσία της η πορεία της.

Ο Χριστιανισμός στηρίζεται σε αμετακίνητη θέση, την αποκάλυψη, και καλεί τους ανθρώπους όλων των αιώνων να την πραγματώνουν, παρέχοντάς τους απόλυτα κριτήρια για να μετρήσουν και αποτιμήσουν την πορεία τους. Η Κοινωνιολογία, με βάση το νέο που παρουσιάζεται κάθε φορά, με βάση την απόσταση που χωρίζει μια κοινωνική μορφή από μια άλλη, συνάγει τα συμπεράσματά της. Ο Χριστιανισμός κρίνει κάθε εποχή, κάθε άτομο από το ύψος στο οποίο έφθασε κατά την ανοδική του πορεία προς διείσδυση, κατανόηση και πραγμάτωση στη ζωή του της αμετακίνητης, της δοσμένης αλήθειας.

Πρέπει λοιπόν προς αυτή την αλήθεια να στραφούμε για να δούμε, αν έχει και ποιά είναι η αξία της για την κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Ότι είναι άκρως επαναστατική —με το δικό της βέβαια νόημα— ποιος μπορεί να το αμφισβητήσει; Αποκάλυψε, πρώτη αυτή, στον άνθρωπο, με όση καθαρότητα μπορεί να την κατανοήσει, τη μεταφυσική του ουσία, «το θείον ο εν αυτώ, έχει»· του άνοιξε πρώτη τους δρόμους του ουρανού· τον κάλεσε στο δύσκολο —τα δύσκολα ζητά από τον άνθρωπο— αγώνα, να ανακαλύψει και να πραγματώσει την ανώτερή του αυτή φύση και έτσι να σωθεί. Δεν είναι η Χριστιανική επανάσταση αγώνας προς εξωτερικές αντιμαχόμενες δυνάμεις, αλλά αγώνας προς εσωτερικά τείχη που πρέπει να κυριευθούν και να πέσουν, για να μπορέσει να προβάλει ο άνθρωπος όλο και καθαρότερος και να ακολουθήσει την ανηφορική του πορεία.

Με την πορεία αυτή το άτομο ολοκληρώνεται και εξανθρωπίζεται. Γιατί ενώ διεξάγει τον δικό του καλόν αγώνα —είναι ο αθλητής της αλήθειας— βλέπει σε κάθε άλλον, έναν αδελφό του, ένα «πλησίον» του, ένα τέκνο του Θεού, όπως είναι και ο ίδιος. Και τα βλέπει όλα αυτά γιατί ανηφορίζοντας προς το Θεό, απολυτρώνεται από την τυραννία και την αιχμαλωσία στην οποία σφιχτά τον κρατούσε το εγωκεντρικό του εγώ. Ξεπέρασε αυτό το εγώ και τώρα που βρήκε το σύνδεσμο που τον δένει με το Θεό μπορεί και ζει την ελευθερία στον υψηλότερό της βαθμό· εκείνη την ελευθερία που την έχει διαποτίσει η αγάπη και του δείχνει και τον εαυτό του στην υψηλότερη ουσία του ως τέκνο Θεού και τον άλλον, «πάντα άλλον», ως αδελφό και πλησίον. Ύστερα από αυτά —που δεν είναι τα μόνα, είναι όμως αρκετά— δεν είναι δύσκολο να δούμε το Χριστιανισμό ως ανεξάντλητη πηγή και άσβεστη εστία φωτός για την σωστή και πλήρη πραγμάτωση της κοινωνικής φύσεως του ανθρώπου.

Όποιος αμφιβάλλει, ας κάνει τον κόπο να αναρωτηθεί, αν είναι δυνατό να πάρει η κοινωνική ζωή του ανθρώπου, η ζωή του γενικά, το πλήρες νόημα και το φως της, χωρίς μεταφυσικές προϋποθέσεις, όπως αυτές που προσφέρει η Χριστιανική διδασκαλία.

πηγή