«Σερβίρει» τέχνη το Μπενάκη

Ευειδείς οδαλίσκες, χαριτωμένες νέες ευγενικής καταγωγής, εστεμμένοι αλλά και ειδυλλιακές όψεις της Πόλης από μια εποχή που φαντάζει μακρινή. Ξεχωριστές εικόνες που αναδύουν νοσταλγία και κοσμούν όχι τον καμβά κάποιου καλλιτέχνη, αλλά εντυπωσιακούς, συλλεκτικούς... δίσκους σερβιρίσματος.

Η πρώτη φθινοπωρινή έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, η οποία εγκαινιάζεται στις 23 Σεπτεμβρίου, είναι αφιερωμένη στην άγνωστη μόδα των ζωγραφισμένων δίσκων, μια καλλιτεχνική τάση που άρχισε να επικρατεί στην Ελλάδα και την Τουρκία πριν από περίπου 150 χρόνια.

Τίτλος αυτής, «Η τέχνη της φιλοξενίας. Ζωγραφισμένοι δίσκοι του 19ου αιώνα από την Ελλάδα και την Τουρκία», στην οποία μπορεί κανείς να θαυμάσει τα εν λόγω αντικείμενα-έργα τέχνης, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά συγκεντρωμένα στο ευρύ κοινό.

«Κάνοντας την έρευνα μαζί με τους επιμελητές, διαπιστώσαμε πως τα περισσότερα από αυτά βρίσκονταν στα σπίτια οικογενειών τα οποία περνούσαν από γενιά σε γενιά» σχολιάζει στην «δημοκρατία» η Ξένια Πολίτου, υπεύθυνη για τον συντονισμό της έκθεσης στο Μουσείο Μπενάκη.

Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι τα μικρά αλλά ταυτόχρονα εντυπωσιακά έργα τέχνης που θα παρουσιαστούν στο πολιτιστικό ίδρυμα σε λιγότερο από έναν μήνα προέρχονται κατά κύριο λόγο από ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας, μια και όσα εντοπίστηκαν στην Τουρκία δεν μπόρεσαν για καθαρά γραφειοκρατικούς λόγους να μεταφερθούν στα μέρη μας. «Ανάμεσα σε αυτά φυσικά συναντάμε και κάποια από το ίδιο το Μουσείο Μπενάκη αλλά και το Εθνικό και Ιστορικό Μουσείο» αναφέρει η κυρία Πολίτου, τονίζοντας ότι «κανένα δεν είναι ενυπόγραφο, μια και δεν επρόκειτο για δημιουργίες κάποιου συγκεκριμένου καλλιτέχνη, αλλά για συνθέσεις εργαστηρίων τα οποία αναλάμβαναν και την κατασκευή τους».

Βασικό μέρος του τελετουργικού της καθημερινής ζωής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και το νεοσύστατο ελληνικό βασίλειο -για το σερβίρισμα του καφέ και των γλυκών-, οι περίτεχνα ζωγραφισμένοι δίσκοι αποτελούσαν είδος πολυτελείας και εντοπίζονταν κατά κύριο λόγο στις εύπορες οικογένειες. Χαρακτηριστικό είναι ακόμη ότι η παραγωγή τους έγινε κατά τη διάρκεια της τελευταίας αναλαμπής της τεχνικής japanning στη Ευρώπη, μιας τεχνικής που μιμείται τη δημοφιλέστατη στην Απω Ανατολή τεχνική της λάκας.

Οπως έχει γίνει γνωστό, η εν λόγω έκθεση εξετάζει τη λειτουργική διάσταση των χρωματιστών αυτών δίσκων, εστιάζοντας στις τεχνικές κατασκευής και τους τρόπους παραγωγής τους, αλλά και τις εμπορικές διαδρομές των αντικειμένων αυτών.


Πορτρέτα και τοπία της εποχής

Το υλικό θα παρουσιαστεί ομαδοποιημένο στις προθήκες του ιδρύματος με βάση την θεματογραφία του. Ετσι υπάρχει η κατηγορία των πορτρέτων στην οποία συναντάμε προσωπικότητες της εποχής, εστεμμένους, τραγουδίστριες της όπερας αλλά και ανώνυμες καλλονές, ενώ η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει τοπία με κυρίαρχη φυσικά την Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη. Ακόμη, θα εκτεθούν και δίσκοι οι οποίοι είναι διακοσμημένοι με ζωγραφιστά λουλούδια και νεκρές φύσεις, που στους φιλότεχνους θα θυμίζουν το καλλιτεχνικό ρεύμα του ροκοκό. Κατά την παρουσίασή τους, μάλιστα, θα παρέχονται πλούσιες πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό υπόβαθρο της παραγωγής τους, ενώ την έκθεση συνοδεύουν ακόμη ρούχα και κοσμήματα που αναβιώνουν πλήρως το κλίμα της εποχής εκείνης.

Η έκθεση με τίτλο «Η τέχνη της φιλοξενίας. Ζωγραφισμένοι δίσκοι του 19ου αιώνα από την Ελλάδα και την Τουρκία» εγκαινιάζεται στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη στις 23 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 17 Νοεμβρίου. Την επιμέλεια έχουν κάνει οι ιστορικοί τέχνης Φλάβια Νέσσι-Γιαζιτζόγλου και Μυρτώ Χατζάκη.


Γιώτα Βαζούρα