Στις σκοτεινές διαδρομές των λαθρεμπόρων έργων τέχνης
περιπλανήθηκε η φορητή εικόνα του αγίου Προκοπίου, που φιλοτεχνήθηκε τον
14ο αιώνα και κοσμούσε το τέμπλο του φερώνυμου ναού στη Βέροια. Το
πέπλο μυστηρίου γύρω από την εξαφάνιση της εικόνας άρχισε να
ξεδιαλύνεται, όταν βρέθηκε δημοσιευμένη σε κατάλογο του Ολλανδού
δημοπράτη Μισέλ βαν Ριν, το όνομα του οποίου έχει εμπλακεί σε υποθέσεις
λαθρεμπορίας έργων τέχνης.
Στην εικόνα, που αποτελεί έργο ανώνυμου καλλιτέχνη, ο άγιος Προκόπιος απεικονίζεται με στρατιωτικό ένδυμα, κρατά φαρέτρα και έχει υψωμένο ξίφος. Αποτελεί σημαντικό δείγμα της αγιογραφίας του 14ου αιώνα και έχει μεγάλη ιστορική και θρησκευτική αξία.
Μέχρι το 1968 η εικόνα ήταν τοποθετημένη στο τέμπλο του ιερού ναού του αγίου Προκοπίου στη Βέροια. Στο διάστημα που ακολούθησε και πριν από το 1975 εκλάπη μαζί με άλλες εικόνες του ναού. Από τότε άρχισε η περιπλάνησή της στα κρυφά και σκοτεινά μονοπάτια που χαράσσουν οι λαθρέμποροι έργων τέχνης.
Στα χρόνια που ακολουθούν τα ίχνη της εικόνας χάνονται. Μέχρι το 1980, οπότε η εικόνα εμφανίζεται σε δημοσίευση του Μισέλ βαν Ριν με την ονομασία «Icons and east Christian works of art». Το όνομα του Ολλανδού δημοπράτη είναι παγκοσμίως γνωστό στους κύκλους των φιλότεχνων κι έχει εμπλακεί σε υποθέσεις παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.
Ο σπουδαίος βυζαντινολόγος Θανάσης Παπαζώτος, μόλις είδε την εικόνα στη δημοσίευση του Ριν, την αναγνώρισε και την ταύτισε με εκείνη που είχε κλαπεί.
Τα ίχνη της εικόνας χάνονται και πάλι. Αυτή τη φορά ως το 1988, οπότε και η εικόνα του αγίου Προκοπίου παρουσιάζεται σε δημοπρασία. Τότε περιέρχεται νόμιμα στην κατοχή του συλλέκτη έργων τέχνης Αθανάσιου Μαρτίνου, ως μέρος μιας μεγάλης συλλογής, χωρίς ωστόσο να είναι γνωστή η προέλευσή της.
Ο συλλέκτης πληροφορήθηκε τυχαία από την πρώην διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών πως η εικόνα είναι κλεμμένη. Μαθαίνει την ιστορία της και αποφασίζει να τη δωρίσει στο Βυζαντινό Μουσείο της Βέροιας. Επίσης, δώρισε ένα πιστό αντίγραφο της εικόνας, το οποίο τοποθετήθηκε στο τέμπλο του ναού από όπου αφαιρέθηκε.
Η εικόνα του αγίου Προκοπίου επέστρεψε στο «σπίτι» της στις 6 Ιουλίου 2011. Η υποδοχή έγινε στη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης στο βυζαντινό μουσείο της πόλης, όπου τιμήθηκε ο δωρητής από τον μητροπολίτη Βέροιας, Νάουσας και Καμπανίας Παντελεήμονα.
Θάνος Χερχελετζής
Στην εικόνα, που αποτελεί έργο ανώνυμου καλλιτέχνη, ο άγιος Προκόπιος απεικονίζεται με στρατιωτικό ένδυμα, κρατά φαρέτρα και έχει υψωμένο ξίφος. Αποτελεί σημαντικό δείγμα της αγιογραφίας του 14ου αιώνα και έχει μεγάλη ιστορική και θρησκευτική αξία.
Μέχρι το 1968 η εικόνα ήταν τοποθετημένη στο τέμπλο του ιερού ναού του αγίου Προκοπίου στη Βέροια. Στο διάστημα που ακολούθησε και πριν από το 1975 εκλάπη μαζί με άλλες εικόνες του ναού. Από τότε άρχισε η περιπλάνησή της στα κρυφά και σκοτεινά μονοπάτια που χαράσσουν οι λαθρέμποροι έργων τέχνης.
Στα χρόνια που ακολουθούν τα ίχνη της εικόνας χάνονται. Μέχρι το 1980, οπότε η εικόνα εμφανίζεται σε δημοσίευση του Μισέλ βαν Ριν με την ονομασία «Icons and east Christian works of art». Το όνομα του Ολλανδού δημοπράτη είναι παγκοσμίως γνωστό στους κύκλους των φιλότεχνων κι έχει εμπλακεί σε υποθέσεις παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης.
Ο σπουδαίος βυζαντινολόγος Θανάσης Παπαζώτος, μόλις είδε την εικόνα στη δημοσίευση του Ριν, την αναγνώρισε και την ταύτισε με εκείνη που είχε κλαπεί.
Τα ίχνη της εικόνας χάνονται και πάλι. Αυτή τη φορά ως το 1988, οπότε και η εικόνα του αγίου Προκοπίου παρουσιάζεται σε δημοπρασία. Τότε περιέρχεται νόμιμα στην κατοχή του συλλέκτη έργων τέχνης Αθανάσιου Μαρτίνου, ως μέρος μιας μεγάλης συλλογής, χωρίς ωστόσο να είναι γνωστή η προέλευσή της.
Ο συλλέκτης πληροφορήθηκε τυχαία από την πρώην διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών πως η εικόνα είναι κλεμμένη. Μαθαίνει την ιστορία της και αποφασίζει να τη δωρίσει στο Βυζαντινό Μουσείο της Βέροιας. Επίσης, δώρισε ένα πιστό αντίγραφο της εικόνας, το οποίο τοποθετήθηκε στο τέμπλο του ναού από όπου αφαιρέθηκε.
Η εικόνα του αγίου Προκοπίου επέστρεψε στο «σπίτι» της στις 6 Ιουλίου 2011. Η υποδοχή έγινε στη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης στο βυζαντινό μουσείο της πόλης, όπου τιμήθηκε ο δωρητής από τον μητροπολίτη Βέροιας, Νάουσας και Καμπανίας Παντελεήμονα.
Θάνος Χερχελετζής
