Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013

Ερμηνεύοντας το «Και εις μίαν αγίαν καθολικήν Εκκλησία»


Ο καθηγητής πατρολογίας Στ. Παπαδόπουλος, χαρακτηρίζει τον άγιο Κύριλλο ως «κατηχητή» (Β’ τόμος της πατρολογίας, σελ. 482), του οποίου το έργο και η δράση «ερμηνεύονται από το έντονο ενδιαφέρον του για την κατήχηση των πιστών και την ανάγκη επιβιώσεως στον εκκλησιαστικό χώρο» (ίδιο έργο, σελ. 482). Ο καθηγητής πατρολογίας Π. Χρήστου, αναφέρει για τον άγιο Κύριλλο Ιεροσολύμων· «Ο Κύριλλος υπήρξε ο πλέον διακεκριμένος επίσκοπος Ιεροσολύμων κατ’ αυτήν την περίοδον, τα δε συγγράμματα του τον τοποθετούν εις την πρώτην σειράν των οικουμενικών διδασκάλων» (Δ’ τόμος της πατρολογίας, σελ. 480).

Ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων, γνωστός από τις Κατηχήσεις του, μεταξύ των άλλων αναπτύσσει και το θέμα της Εκκλησίας, δίδοντας διαχρονικές απαντήσεις που αφήνουν έκθετους όσους αμφισβητούν την μοναδικότητα της Εκκλησίας, και όσους πιστεύουν στην πλάνη του δήθεν «αδογματισμού».

Ερμηνεύοντας το Ιεροσολυμιτικό Σύμβολο της Πίστεως (παρόμοιο με αυτό της Νικαίας- Κωνσταντινουπόλεως), και την φράση του «Και εις μίαν αγίαν καθολικήν Εκκλησία», αναφέρει:
«[…] Απομένει τώρα να μιλήσουμε και για το υπόλοιπο τμήμα αυτού του άρθρου που αναφέρεται στη «Μια, Αγία, Καθολική Εκκλησία», για την οποία θα μπορούσαμε να πούμε πολλά, αλλά θα τα εκθέσουμε συνοπτικά.

Η Εκκλησία, λοιπόν, ονομάζεται «Καθολική», επειδή είναι απλωμένη σε όλη την οικουμένη, από τη μια ως την άλλη άκρη της γης, και επειδή διδάσκει πλήρη και αδιάκοπα όλα τα δόγματα που πρέπει να γνωρίζουν οι άνθρωποι, σχετικά με όσα είναι ορατά και αόρατα, επουράνια και επίγεια, ακόμη και γιατί οδηγεί στην ευσεβή ζωή όλο το γένος των ανθρώπων, άρχοντες και υπηκόους γραμματισμένους και αγράμματους, και επί πλέον γιατί γιατρεύει και θεραπεύει κάθε είδος αμαρτίας που έχει διαπραχθεί με την ψυχή, ή με το σώμα. Τέλος, γιατί κατέχει όλες τις αρετές που εκφράζονται με έργα, με λόγια και γενικά με κάθε είδους πνευματικά χαρίσματα.

«Εκκλησία» πάλι ονομάζεται γιατί, όπως δηλώνει και η λέξη, συγκαλεί σε μία σύναξη όλους τους ανθρώπους, καθώς ο Κύριος λέει στο βιβλίο του Λευιτικού: «Όλους τους Ισραηλίτες εκκλησίασε, δηλαδή συγκέντρωσέ τους μπροστά στις θύρες της Σκηνής του Μαρτυρίου» (Λευιτ. η 3). Πρέπει να σημειωθεί ότι το ρήμα «εκκλησίασε» αναφέρεται για πρώτη φορά σε αυτό το σημείο της Αγίας Γραφής, όταν ο Κύριος εγκαθιστούσε τον Ααρών αρχιερέα. Στο Δευτερονόμιο επίσης, λέει ο Θεός στον Μωυσή: «Εκκλησίασε», δηλαδή συγκέντρωσε «μπροστά μου το λαό και ας ακούσουν τα λόγια μου, για να μάθουν να με φοβούνται» (Δευτ. δ 10). Η λέξη «εκκλησία» αναφέρεται πάλι, όταν γίνεται λόγος για τις πλάκες του Νόμου: «Επάνω σε αυτές ήταν γραμμένα όλα τα λόγια που είπε σε εσάς ο Κύριος, επάνω στο όρος Σινά, μέσα από τη φωτιά, κατά την ημέρα της εκκλησίας» (Δευτ. θ 10), σαν να ήθελε με αυτό να πει πιο καθαρά «κατά την ημέρα που ο Θεός σας κάλεσε και σας σύναξε». Ο Ψαλμωδός επίσης λέει: «Θα Σε δοξολογήσω, Κύριε, μέσα σε μεγάλη εκκλησία, ανάμεσα σε πυκνό πλήθος θα Σε υμνήσω» (Ψαλμ. λδ 18).

Παλαιότερα, λοιπόν, έψαλε ο Ψαλμωδός: «Μέσα στην εκκλησία να δοξολογείτε τον Θεό, τον Κύριο, όλοι οι απόγονοι του Ισραήλ» (Ψαλμ. ξζ 27). Αφού όμως οι Ιουδαίοι έχασαν τη Χάρη του Θεού, εξαιτίας της εχθρικής στάσης τους εναντίον του Σωτήρα, ο Σωτήρας οικοδόμησε δεύτερη Εκκλησία από εθνικούς, την αγία Εκκλησία των Χριστιανών. Για αυτήν είπε ο Κύριος στον απόστολο Πέτρο: «Επάνω σε αυτήν την πέτρα θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου, και δεν θα την κατανικήσουν οι δυνάμεις του Άδη» (Ματθ. ιστ 1. Προφητεύοντας για αυτές τις δύο Εκκλησίες έλεγε ξεκάθαρα ο προφήτης Δαβίδ. Για την πρώτη που αποκλείστηκε: «Μίσησα την εκκλησία των πονηρών ανθρώπων» (Ψαλμ. κε 5), ενώ για την δεύτερη, που επρόκειτο να ανοικοδομηθεί, στον ίδιο Ψαλμό έλεγε: «Κύριε, αγάπησα την ευπρέπεια του οίκου Σου» (Ψαλμ. κε . Και αμέσως, στη συνέχεια: «Μέσα στην εκκλησία θα Σε δοξολογώ, Κύριε» (Ψαλμ. κε 12). Από τη στιγμή, λοιπόν, που η μία, η Ιουδαϊκή Εκκλησία αποκλείστηκε, οι Εκκλησίες του Χριστού πληθύνθηκαν και γέμισαν όλη την οικουμένη. Για αυτές τις Εκκλησίες είναι γραμμένο στους Ψαλμούς: «Ψάλατε στον Κύριο καινούριο ύμνο. Η δοξολογία Του ας αντηχήσει στην εκκλησία των αφοσιωμένων σ’ Αυτόν» (Ψαλμ. ρμθ 1). Σχετικά με αυτά τα λόγια του Ψαλμού είναι κι εκείνα που είπε προς τους Ιουδαίους ο προφήτης: «Δεν ευαρεστούμε πλέον με εσάς, λέει ο Κύριος, ο Παντοκράτορας» (Μαλαχίας α 10) και αμέσως συνεχίζει: «Διότι από τα χαράματα μέχρι την δύση του ηλίου το Όνομά μου δοξάζεται από τα έθνη». Για αυτήν την Αγία, Καθολική Εκκλησία γράφει ο Παύλος στον Τιμόθεο: «Για να γνωρίζεις πως πρέπει να συμπεριφέρεται κανείς μέσα στον οίκο του Θεού, που είναι η Εκκλησία του ζωντανού Θεού, ο στύλος και το θεμέλιο της αλήθειας» (Ά Τιμ. γ 15).

Η λέξη όμως εκκλησία σημαίνει διάφορα πράγματα, ώστε και για τον όχλο των Εφεσίων, που ήταν συγκεντρωμένος στο θέατρο, να γράφεται: «Αφού είπε αυτά, απέλυσε την εκκλησία» (Πράξ. ιθ 40). Κατά κυριολεξία θα μπορούσε κανείς πραγματικά να ονομάσει «εκκλησία πονηρευομένων» τις συνάξεις των αιρετικών, εννοώ τις συγκεντρώσεις των Μαρκιωνιστών και Μανιχαίων και όλων των άλλων αιρέσεων, για αυτό και το Σύμβολο της Πίστεως, για να είσαι σίγουρος σου παρέδωσε και το: «Εις Μίαν Αγίαν, Καθολικήν Εκκλησίαν», ώστε να αποφεύγεις τις μιαρές συγκεντρώσεις των αιρετικών και να παραμένεις ισόβια στην Αγία, Καθολική Εκκλησία, στους κόλπους της οποίας ξαναγεννήθηκες. Κι αν καμία φορά βρεθείς σε ξένη πόλη, να μη ρωτάς απλώς που είναι ο ναός- διότι και οι άλλοι ασεβείς αιρετικοί τολμούν να αποκαλούν τις σπηλιές τους εκκλησίες- ούτε να ρωτάς απλώς, που είναι η Εκκλησία, αλλά που βρίσκεται η Καθολική Εκκλησία, γιατί αυτό είναι το ιδιαίτερο όνομα αυτής της αγίας Μητέρας όλων μας, η οποία είναι Νύφη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, του Μονογενή Υιού του Θεού. Διότι έχει γραφεί: «Καθώς και ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία και παρέδωσε τον Εαυτό Του για χάρη της» (Εφεσ. ε 25), και όλα τα παρακάτω- και είναι τύπος και ομοίωμα της άνω Ιερουσαλήμ, «η οποία είναι ελεύθερη και μητέρα όλων μας» (Γαλ. δ 26), εκείνη που «προηγουμένως ήταν στείρα, τώρα όμως, είναι πολύτεκνη»( Γαλ. δ 27).

Εφόσον η πρώτη Εκκλησία, των Ιουδαίων, έχασε τη Χάρη, στη δεύτερη Εκκλησία, την Καθολική, καθώς μας λέει ο Παύλος: «ο Θεός τοποθέτησε πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτες, τρίτον διδασκάλους, έπειτα σε άλλους έδωσε δύναμη να κάνουν θαύματα, σε άλλους να έχουν χαρίσματα να θεραπεύουν, να προστατεύουν, να διοικούν την Εκκλησία, και να μιλούν διάφορες γλώσσες» (Α Κορ. ιβ 28). Ακόμη ο Θεός χάρισε κάθε αρετή, δηλαδή σοφία και σύνεση, σωφροσύνη και δικαιοσύνη, ελεημοσύνη και φιλανθρωπία, και αδάμαστη υπομονή στους διωγμούς. Αυτή λοιπόν, η Εκκλησία «με τα όπλα της δικαιοσύνης τα επιθετικά και τα αμυντικά, δοκιμάζοντας δόξα και ατίμωση» (Β Κορ. στ 7-8), παλαιότερα στους καιρούς των διωγμών και των θλίψεων, στεφάνωσε με τα ποικίλα και τα πολυάνθιστα στεφάνια της υπομονής τους αγίους μάρτυρες, και τώρα, στους καιρούς της ειρήνης, με τη Χάρη του Θεού, απολαμβάνει την τιμή που της πρέπει, από βασιλείς και άρχοντες και από ανθρώπους κάθε καταγωγής και προελεύσεως. Και ενώ οι βασιλείς εξουσιάζουν τον λαό μιας μόνο περιοχής, μόνο η Αγία, Καθολική Εκκλησία έχει απεριόριστη δύναμη και εξουσία σε ολόκληρη την οικουμένη. Διότι σύμφωνα με αυτό που έχει γραφεί: «ο Θεός έθεσε στα σύνορά σου ειρήνη» (Ψαλμ. ρμζ 3). Για αυτήν την Εκκλησία, αν ήθελα να τα πω όλα, θα χρειαζόμουν πολύ περισσότερες ώρες, για να τα διηγηθώ.

Σε αυτήν, λοιπόν, την Αγία, Καθολική Εκκλησία έχοντας τη σωστή διδασκαλία και τη σωστή ζωή, θα κληρονομήσουμε τη Βασιλεία των ουρανών και την αιώνια ζωή, για την οποία κάνουμε τα πάντα, για να την απολαύσουμε, από τον Κύριο. Γιατί ο σκοπός μας δεν αποβλέπει σε μικρά πράγματα, αλλά ο αγώνας μας γίνεται για την αιώνια ζωή. Για αυτό, σύμφωνα με την υπόσχεση του Συμβόλου της Πίστεως, μετά από το σημείο που αναφέρεται στην ανάσταση του σώματος, δηλαδή για την ανάσταση από τους νεκρούς, διδασκόμαστε να πιστεύουμε «και στην αιώνια ζωή», για την οποία αγωνιζόμαστε εμείς οι Χριστιανοί […]».


(Κατηχήσεις αγίου Κύριλλου Ιεροσολύμων, απόσπασμα από την 18η Κατήχηση, Γ. Β. Μαυρομάτης, τόμος Β’).

πηγή 

Δεν υπάρχουν σχόλια: