Δύσκολη, αλλά αποδοτική η καλλιέργεια της γαρδένιας

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΞΑΓΩΓΙΜΟ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΟ ΠΡΟΙΟΝ

Γνωστή και φημισμένη σε όλο τον κόσμο, η γαρδένια επιφυλάσσει πολύ καλές οικονομικές αποδόσεις στους παραγωγούς - «Υπό κατάλληλες προϋποθέσεις μπορεί να παράγει λουλούδια όλο τον χρόνο», λένε οι ειδικοί

Αρωμα... ανάπτυξης και εξαγωγών αναδίδει η γαρδένια, η καλλιέργεια της οποίας, παρά τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες, επιφυλάσσει πολύ καλές οικονομικές αποδόσεις.
Φυτό των «θερμών» και τροπικών κλιμάτων η γαρδένια, όντας ένα από τα τρία δημοφιλέστερα καλλωπιστικά φυτά γλάστρας παγκοσμίως, είναι το πλέον σημαντικό εξαγώγιμο ανθοκομικό προϊόν.

Οπως αναφέρουν οι ειδικοί, η καλλιέργεια της γαρδένιας στην Κεντρική και στη Βόρεια Ελλάδα πρέπει να γίνεται σε θερμοκήπιο, ενώ στη Νότια Ελλάδα και στα νησιά μπορεί και στον αγρό

Η γαρδένια, αν και κατάγεται από τη νότια Κίνα, στη χώρα μας ήρθε από είδη που προέρχονται από τη Νότιο Αφρική. Στην Ελλάδα, η γαρδένια καλλιεργείται από τα τέλη του 19ου αιώνα στο Πήλιο, όπου γεωπόνοι και καλλιεργητές της εποχής θεώρησαν ότι το «μαλακό» κλίμα στους πρόποδες του βουνού και το κατάλληλο έδαφος (καστανόχωμα-φυλλόχωμα) είναι άριστο για την καλλιέργεια.
Από την Κίνα έως τις ΗΠΑ, και από το Κατάρ έως την Κένυα, είναι μία καλλιέργεια που έχει ιδιαιτερότητες , δυσκολίες αλλά και πολύ καλά οικονομικά αποτελέσματα.
«Και δεν έπεσαν έξω», όπως τονίζει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο Νίκος Θυμάκης, γεωπόνος, σύμβουλος πρασίνου και επιστημονικός υπεύθυνος της Ανθοκομικής Εκθεσης του Δήμου Κηφισιάς.
«Η γαρδένια του Πηλίου είναι φημισμένη και γνωστή. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια, μία ομάδα παραγωγών από το Πήλιο, οι Gardenia Growers Group συνένωσαν τις δυνάμεις τους για την άριστη παραγωγή ενός εξαγώγιμου προϊόντος, της γαρδένιας compact, που ζητείται στην ευρωπαϊκή και όχι μόνο αγορά λόγω του σχήματός της, της έντονης ανθοφορίας της και της εύκολης συντήρησής της».

Tα τελευταία χρόνια, μία ομάδα παραγωγών από το Πήλιο συνένωσαν τις δυνάμεις τους για την παραγωγή της γαρδένιας compact, που ζητείται στην ευρωπαϊκή και όχι μόνο αγορά», τονίζει ο Νίκος Θυμάκης, γεωπόνος - σύμβουλος πρασίνου.

«Θεωρούμε ότι το παράδειγμα αυτό αλλά και η συνολική παραγωγή γαρδένιας στη χώρα αποτελούν ''φάρο'' για καλλιεργητική και εμπορική εκμετάλλευση με δυνατότητα εξαγωγής», καταλήγει ο κ. Θυμάκης.
Η γαρδένια είναι ένα καλλωπιστικό φυτό που ζει πολλά χρόνια. Γενικός κανόνας για την ανάπτυξη των φυτών είναι ότι το ριζικό τους σύστημα είναι τόσο σημαντικό όσο η καρδιά για τον άνθρωπο. Ετσι και για τη γαρδένια μια υγιής ρίζα θα διατηρήσει ένα υγιές φυτό.

Ο παραγωγός από το Πήλιο, Κώστας Τσίτσας

Για να το πετύχουμε αυτό θα πρέπει να φυτεύουμε τη γαρδένια αυστηρά και μόνο σε φυτόχωμα και συγκεκριμένα σε τύρφη με χαμηλό pH. Αριστο pH είναι to 4,5-5.
Το πότισμά της πρέπει να είναι τέτοιο ώστε το χώμα να διατηρείται ελαφρώς νοτισμένο. Επίσης, πολύ σημαντικό, η γαρδένια δεν πρέπει να βρίσκεται σε απευθείας έκθεση στον ήλιο - ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Ενα απλό λίπασμα ανθοφορίας την άνοιξη και ένα βλαστικής ανάπτυξης το υπόλοιπο χρονικό διάστημα συμβάλλουν στη σωστή ανάπτυξη του φυτού.

Η έλλειψη σιδήρου, στην οποία οφείλεται το κιτρίνισμα, αντιμετωπίζεται με τη χρήση σκευασμάτων σιδήρου με ψεκασμούς ανά 20-30 ημέρες.
Οπως όλα τα φυτά, έτσι και η γαρδένια θέλει φροντίδα. Ομως το βασικό συστατικό για να πετύχει η καλλιέργειά της, είναι το νερό. Ετσι καλλιεργείται και στο Πήλιο, με νερό απαλλαγμένο από άλατα. Νερό βεβαρημένο με χλώριο και άλατα είναι απαγορευτικό για τη γαρδένια και ειδικά για την compact. Τακτικά, σχεδόν ανά ημέρα, γίνεται ψεκασμός με καθαρό νερό στα φύλλα.

ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ ΜΕΛΕΤΗ
Ακριβό το κόστος εγκατάστασης τον πρώτο χρόνο
Σε 7.000 ευρώ ανά στρέμμα ανέρχεται το κόστος αγοράς φυτικού υλικού για την καλλιέργεια γαρδένιας, ενώ επιπλέον κόστος, που θα επιβαρύνει τον νέο καλλιεργητή την πρώτη μόνο χρονιά, αφορά στην εγκατάσταση της καλλιεργητικής μονάδας.
Συγκεκριμένα, εάν η καλλιέργεια είναι υπαίθρια -όπως αναφέρει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο Σταύρος Τσαλούχος, ένας εκ της ομάδας των καλλιεργητών της Gardenia Growers Group-, το κόστος ανά στρέμμα υπολογίζεται σε περίπου 6.000-7.000, ενώ το κόστος αυξάνεται σε 10.000-15.000 ευρώ ανά στρέμμα, όταν πρόκειται για μεταλλική κατασκευή με διχτυόκηπο. Για την κατασκευή θερμοκηπίου, το κόστος είναι μεγαλύτερο ξεκινώντας από τις 20.000 ευρώ.

Οπως πάντως επισημαίνει ο γεωπόνος-σύμβουλος πρασίνου Νίκος Θυμάκης, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να γίνει γεωτεχνική και οικονομοτεχνική μελέτη από γεωπόνο για να βοηθηθεί ο παραγωγός ως προς τη «στόχευση» και τη βιωσιμότητα της καλλιέργειας αλλά και το καλλιεργητικό σχέδιο και το «στήσιμο» μιας θερμοκηπιακής μονάδας. Φυσικά, γίνεται αναλυτική πρόβλεψη για τα υλικά που θα χρειαστούν (γλάστρες, εδαφικά υποστρώματα, φυτικό υλικό, εγκατάσταση υδρονέφωσης, πότισμα κ.λπ.), καθώς και πρόβλεψη απόσβεσης αλλά και προτάσεις σχεδίου σύνδεσης με την αγορά.
Θα πρέπει όμως να υπογραμμιστεί ότι η γαρδένια είναι ένα προϊόν με σημαντικές εξαγωγικές προοπτικές. Αποτελώντας ένα από τα πλέον περιζήτητα καλλωπιστικά φυτά στις ξένες αγορές, κύριο μέλημα των ενδιαφερόμενων καλλιεργητών γαρδένιας πριν ξεκινήσει η υλοποίηση της μονάδας, πρέπει να είναι η έρευνα αγοράς στις αγορές εκείνες που θεωρούνται και οι σημαντικότερες για το συγκεκριμένο φυτό, όπως είναι η Ιταλία, η Ολλανδία, η Γερμανία, η Ρωσία, οι βαλκανικές χώρες, η Τουρκία, οι αραβικές χώρες, η Κίνα (υπό προϋποθέσεις) και οι σκανδιναβικές χώρες.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το στοιχείο εκείνο που θα καταστήσει ελκυστικό και ανταγωνιστικό το προϊόν, είναι η συνένωση δυνάμεων και η από κοινού δραστηριοποίηση κάποιων καλλιεργητών, στα πρότυπα της ομάδας παραγωγών από το Πήλιο Gardenia Growers Group, που έχουν τη δυνατότητα εκτέλεσης παραγγελίας στο εξωτερικό ακόμα και για περισσότερα από 200.000 φυτά σε γλάστρες.
Ξεπερνούν τις 20.000 € ανά στρέμμα τα έσοδα
Παρά το υψηλό κόστος που απαιτεί η καλλιέργεια γαρδένιας, σε μεγάλο βαθμό εξαιτίας των εξόδων εγκατάστασης τον πρώτο χρόνο, η οικονομική απόδοση την καθιστά ιδιαιτέρως ελκυστική, με τα έσοδα ανά στρέμμα να ξεκινούν από τις 20.000 ευρώ.
Με την ενδεικτική τιμή τεμαχίου στην ανθαγορά να κυμαίνεται από 1,8 έως 2,2 ευρώ -τονίζει στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες» ο γεωπόνος Νίκος Θυμάκης- η ενδεικτική συνολική απόδοση ανά στρέμμα ξεκινά από 20.000 ευρώ και μπορεί να φθάσει και τις 26.500 ευρώ.
Η γαρδένια καλλιεργείται στον αγρό (με κάλυψη από δίχτυ το καλοκαίρι και σε προστατευμένο μέρος τον χειμώνα) και σε θερμοκήπια, όπου μπορεί να παράγει λουλούδια όλο τον χρόνο, όπως μας αναφέρουν οι παραγωγοί γαρδένιας Δημήτρης Δημητρίου από τον Κάλαμο Αττικής και ο Κώστας Τσίτσας από το Πήλιο.
Σε φυσικό περιβάλλον ανθίζει από τα τέλη της άνοιξης και έως τις αρχές του φθινοπώρου. Η γαρδένια είναι εξαιρετικά ευαίσθητο φυτό. Τον χειμώνα δεν αντέχει το ψύχος και θέλει προστασία, ενώ, όταν ο καιρός δεν είναι ψυχρός, διατηρείται όλο τον χρόνο. Η πιο καλή θερμοκρασία για το φυτό είναι οι 10-13 βαθμοί Κελσίου.
Συμπερασματικά, όπως αναφέρουν οι δύο παραγωγοί στις «Επαγγελματικές Ευκαιρίες», στην Κεντρική και στη Βόρεια Ελλάδα η παραγωγή πρέπει να γίνεται σε θερμοκήπιο, ενώ στη Νότια Ελλάδα και στα νησιά μπορεί και στον αγρό, υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν και σε καστανόχωμα...
Πολλαπλασιασμός: Για να φτιάξει κάποιος μια καλλιέργεια γαρδένιας, πρέπει να πάρει μοσχεύματα από μητρικά φυτά. Ετσι, αν κάποιος θέλει να ξεκινήσει, θα πρέπει με το που θα αρχίσει την επιχείρηση, να προμηθευτεί πιστοποιημένα μητρικά φυτά ή μοσχεύματα από οίκο πολλαπλασιαστικού υλικού, για να είναι αφενός εμπορικά εντάξει κι αφετέρου ασφαλής για την ποιότητα των προϊόντων. Φυσικά, με την παρέλευση των ετών, θα δημιουργήσει κι ο ίδιος «μάνες» και από αυτές θα παίρνει μοσχεύματα, οπότε θα υπάρχει σχετική εξοικονόμηση σε μοσχεύματα βλαστών.
Ανάλογα με την εποχή λήψης και τη σκληρότητά τους τα μοσχεύματα βλαστών διακρίνονται σε:

• Ξυλώδη, τέλος χειμώνα - αρχή άνοιξης
• Ημιξυλοποιημένα, τέλος καλοκαιριού - αρχές φθινοπώρου
• Μαλακού ξύλου, άνοιξη έως φθινόπωρο
• Ποώδη, ανεξάρτητα από την εποχή λήψης

Τα μοσχεύματα βλαστών θα πρέπει να έχουν μήκος 10-30 εκ. και διάμετρο 7-13 χιλ. και να φέρουν τουλάχιστον δύο οφθαλμούς. Τα παίρνουμε από την κορυφή, το μέσο ή τη βάση των βλαστών των μητρικών φυτών.
Αφού κοπεί το κατάλληλο μόσχευμα, αφαιρούμε τα φύλλα της βάσης (και τα άνθη, αν υπάρχουν) και κρατάμε μόνο λίγα φύλλα στην κορυφή, τα οποία κόβουμε στη μέση.
Εμβαπτίζεται το κάτω μέρος του μοσχεύματος σε ορμόνη ριζοβολίας για πιο σίγουρο αποτέλεσμα και φυτεύεται σε υπόστρωμα, το οποίο αποτελείται από ίσα μέρη τύρφης και περλίτη ή άμμου. Εξασφαλίζουμε συνθήκες υγρασίας (με ψεκασμό), θερμοκρασία υποστρώματος σταθερή γύρω στους 20οC και περιβάλλοντος λίγο χαμηλότερη.
Πνοή ανάπτυξης οι διεθνείς εκθέσεις
Πνοή ανάπτυξης του ελληνικού κλάδου ανθοκομίας δημιουργεί η εθνική συμμετοχή για πρώτη φορά στην έκθεση Floriade, που διοργανώνεται κάθε δέκα χρόνια στη «χώρα της τουλίπας», την Ολλανδία. Μετά τις συνεχείς αναίτιες αρνήσεις φορέων της πολιτείας για εθνική συμμετοχή, ο γεωπόνος Νίκος Θυμάκης, ως project manager της ελληνικής συμμετοχής, βρήκε τρόπο να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο. Ετσι, έπειτα από συνέντευξη αξιολόγησης που έγινε στην Αττάλεια της Τουρκίας, δόθηκε από τη διοργάνωση της Floriade το «πράσινο φως» και η Ελλάδα θα είναι παρούσα για πρώτη φορά.
Από το 1850 περίπου, που έχουν ξεκινήσει ως θεσμός οι ανθοκομικές εκθέσεις ανά τον κόσμο, κάθε χώρα έχει αναπτύξει τη δική της παράδοση. Το επίκεντρο όμως όλων είναι η Ολλανδία, που από το 1960 ξεκίνησε η Floriade. Από τότε, κάθε 10 χρόνια, σε διαφορετικό μέρος στη «χώρα της τουλίπας» διεξάγεται από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο η συγκεκριμένη διοργάνωση που συγκεντρώνει ό,τι ομορφότερο και καινοτόμο υπάρχει στην ανθοκομία και την κηποτεχνία παγκοσμίως. Η επισκεψιμότητά της ξεπερνά τα 6.000.000, ενώ μετά το τέλος της ένας χώρος-πάρκο μένει για πάντα επισκέψιμος και αξιοποιήσιμος από τους κατοίκους της περιοχής και τους επισκέπτες.
ΠΟΥ ΘΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ
Νίκος Θυμάκης, Γεωπόνος-Σύμβουλος Πρασίνου
www.agroartistico.com, E-mail: thymakis@agroartistico.com
«Gardenia Growers Group' E-mail: gardenia@gardenia.gr Τηλ.: 2428091246
Κώστας Νάνος