Εναλλακτική οικονομία: Το ευρώ στο περιθώριο

του Νικόλα Γεωργιακώδη
Με το φάντασμα της δραχμής να πλανάται πάνω από τον Ελληνικό ουρανό μέσα από τις «ψηφίστε μας αλλιώς bye bye Ευρώπη» προεκλογικές τοποθετήσεις των κομμάτων, τα προεκλογικά σποτ να τρομοκρατούν τους πολίτες επιστρατεύοντας ακόμα και πιτσιρίκια που ρωτούν μουτρωμένα «Γιατί κύριε;», πολίτες από κάθε γωνιά της Ελλάδας δεν μένουν με σταυρωμένα χέρια και αναλαμβάνουν δράση. Όχι, δεν αποφασίζουν να ψηφίσουν το κόμμα που θα «σώσει» την ελληνική οικονομία. Παίρνουν την κατάσταση (και την οικονομία) στα χέρια τους, δημιουργούν δίκτυα αλληλεγγύης, «κόβουν» εναλλακτικά νομίσματα και συναλλάσσονται με αυτά, διοργανώνουν παζάρια, ανταλλάσουν και χαρίζουν προϊόντα και υπηρεσίες. Την στιγμή που η εγχώρια οικονομία υποβαθμίζεται, η εναλλακτική «ανθίζει» και δίνει μια νότα αισιοδοξίας στη μαυρίλα των ημερών.

 

Εναλλακτικά νομίσματα: Από τον Οβολό στο Καραέτι «Το εγχείρημα απευθύνεται ανεξαιρέτως σε όλους τους Έλληνες, σε όσους είναι έτοιμοι να προσφέρουν στον συνάνθρωπο τους οτιδήποτε. Από ένα μάθημα αγγλικών μέχρι και μια μεταχειρισμένη ή καινούργια συσκευή. Απευθύνεται σε ανθρώπους που αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνική πρόσφορα και η αλληλεγγύη είναι το ζητούμενο και στην χώρα μας, όχι μόνο τώρα, αλλά και σε καιρούς ευημερίας», λέει ο κ. Σπύρος Γουδέβενος Γενικός Γραμματέας του «Οβολός Κοινωνικό Νόμισμα», ενός συνεταιρισμού ο οποίος επιτρέπει στα μέλη του να πραγματοποιούν συναλλαγές μέσω της ιστοσελίδας του.

Οι συναλλαγές στον «Οβολό» αφορούν τα πάντα. Από τρόφιμα, ρούχα, υπολογιστές και πίνακες ζωγραφικές, μέχρι κοσμήματα, καλλυντικά, βιβλία και υπηρεσίες όπως μαθήματα ξένων γλωσσών, ιατρικές εξετάσεις, μαθήματα μουσικής, ακόμα και φυσιοθεραπείες. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κάποιος, είναι να εγγραφεί μέσω της ιστοσελίδας, δίνοντας τα στοιχεία που απαιτούνται (όνομα, διεύθυνση, τηλέφωνο). 

Από την Μαγνησία τώρα, έρχεται το ΤΕΜ. Ένα νόμισμα που δεν τυπώνεται δεν κόβεται σε κέρματα, δεν αλλάζει χέρια, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αγορές και πωλήσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το ∆ίκτυο Ανταλλαγών και Αλληλεγγύης Μαγνησίας στην ιστοσελίδα του, το ΤΕΜ αποτελεί «μια προσπάθεια αλληλοϋποστήριξης των µελών του µε ευρύτερα οφέλη, για την τοπική κοινωνία και οικονομία, μέσα από την ανάπτυξη ενός συστήματος αμοιβαίας προσφοράς και ζήτησης που καλύπτει ανάγκες, οι οποίες δεν μπορούν να καλυφθούν µε πληρωμές σε ευρώ».

Πώς λειτουργούν οι συναλλαγές; Με την εγγραφή ενός μέλους στο Δίκτυο, πιστώνονται στον λογαριασμό του 300 ΤΕΜ, χωρίς κάποια επιβάρυνση τόκου, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν σε υπηρεσίες και προϊόντα που προσφέρουν τα υπόλοιπα μέλη. Μεταξύ των μελών του Δικτύου υπάρχουν αγρότες, υδραυλικοί, δικηγόροι, καθηγητές, λογιστές, ένας καρδιολόγος, μια ομοιοπαθητικός και ένας ιδιοκτήτης καταστήματος οπτικών. Αν για παράδειγμα κάποιος ψάχνει υδραυλικό, μπορεί να βρει μέσω του Δικτύου και να τον πληρώσει για την εργασία του με ΤΕΜ. Με την ίδια λογική, αν κάποιος ηλεκτρολόγος χρειαστεί μαθήματα Αγγλικών, μπορεί να βρει μέσω του Δικτύου και να τον πληρώσει σε ΤΕΜ από τον online λογαριασμό του.

Στην Κρήτη, το ανταλλακτικό νόμισμα «Καερέτι» ξεκίνησε από μια μικρή ομάδα οκτώ ατόμων στις αρχές του περασμένου Αυγούστου και σήμερα αριθμεί παραπάνω από διακόσια μέλη, τα οποία ανταλλάσουν προϊόντα, υπηρεσίες και γνώσεις, χωρίς την μεσολάβηση χρημάτων. Έτσι, ανταλλάσσονται ή προσφέρονται μεταξύ άλλων υπηρεσίες ηλεκτρολόγου, υδραυλικού, ράπτη, τοποθέτησης πλακιδίων, ελαιοχρωματισμού, ξυλουργικών εργασιών, κηπουρικών εργασιών, ιατρικές υπηρεσίες, γραφιστικές εργασίες, μοντάζ ήχου - εικόνας, εκμάθηση ξένων γλωσσών, χορού, υπολογιστών, μαθημάτων γυμνασίου - λυκείου. Ακόμα τοπογραφικές και νομικές συμβουλές, λογιστικές υπηρεσίες, αγροτικές εργασίες και αγαθά.

Η διαδικασία συμμετοχής είναι ίδια. Οι ενδιαφερόμενοι κάνουν εγγραφή στην ιστοσελίδα και δημιουργούν έναν λογαριασμό. Έπειτα δηλώνουν τι μπορούν να προσφέρουν και τι ζητούν. Τα μέλη μπορούν να κάνουν άμεση ανταλλαγή με κάποιον ή να χρησιμοποιήσουν το κοινωνικό νόμισμα. Το όριο νομισμάτων ανά χρήστη είναι συν πλην εκατό, δηλαδή κάθε μέλος έχει περιθώριο συναλλαγής συνολικά διακοσίων νομισμάτων και έτσι δεν… πλουτίζει κανείς.

Ακόμα μια εναλλακτική οικονομία έρχεται από την Κω, όπου πρόσφατα «γεννήθηκε» ένα νέο νόμισμα, το Μαϊδί.  Ένα φυσικό πρόσωπο ή μία επιχείρηση θα μπορούν να προσφέρουν εργασία, προϊόντα ή υπηρεσίες, για τα οποία θα αμειφθούν με μαϊδί, πιστώνοντας έτσι το λογαριασμό τους.

Τα μέλη του δικτύου, στην Κω θα μπορούν να βλέπουν online υπηρεσίες ή προϊόντα που υπάρχουν διαθέσιμα από άλλα μέλη του δικτύου και να τους πληρώσουν με μαϊδί που έχουν αποκτήσει
Τέλος, στην Αθήνα η γνωστή ελληνική παροιμία «Φασούλι το φασούλι γεμίζει το σακούλι» βρίσκει την έκφρασή της στο ομώνυμο δίκτυο ανταλλαγής και αλληλεγγύης. Το «Φασούλι» λοιπόν, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του, «είναι ένα δίκτυο για όλους τους κακοπληρωμένους ή άνεργους νέους της Αθήνας. Τη γενιά των 700, των 600, των 300 ή και των καθόλου ευρώ, που πρέπει να ζήσουμε σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο ακριβός. Είναι ένας τρόπος να βρούμε εμείς, η «χαμένη γενιά» ο ένας τον άλλον και να αλληλοβοηθούμε».

Πώς το καταφέρνουν; Μα φυσικά με… Φασούλια. Το κάθε μέλος του δικτύου προσφέρει στους άλλους υπηρεσίες και προϊόντα μέσω προσφορών που ανακοινώνονται στο δίκτυο με την μορφή ταξινομημένων αγγελιών. Η πληρωμή τους γίνεται με τα εικονικά νομίσματα «Φασούλια», η χρήση των οποίων περιορίζεται μέσα στο δίκτυο και τα οποία έχουν αξία ίση με ένα ευρώ. Σκοπός του δικτύου δεν είναι να μαζέψει κάποιος όσα περισσότερα «Φασούλια» μπορεί, αλλά να προσπαθήσει να παίρνει όσα περίπου εικονικά νομίσματα έχει δώσει.
Ανταλλακτικά παζάρια: Αλληλέγγυο… πάρε – δώσε

Η «μόδα» ξεκίνησε στην Αργεντινή, το διάστημα της οικονομικής κρίσης, από τον λαό που μην έχοντας χρήματα, σε μορφή ρευστού, «ανακάλυψε» αυτή την εναλλακτική μορφή οικονομίας, ως αναπόφευκτη αντίδραση στην παραδοσιακή καπιταλιστική γραμμή παραγωγής και κατανάλωσης. Στην Ελλάδα τα ανταλλακτικά παζάρια πληθαίνουν, ενώ οι πάγκοι τους περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων ρούχα, βιβλία, τρόφιμα και υπηρεσίες. Στην Αθήνα κάθε Δευτέρα, Τετάρτη και Παρασκευή στον «Σκόρο» ανταλλάσσονται τα πάντα, από ρούχα, βιβλία, κουζινικά είδη και λοιπά αντικείμενα μέχρι προσφορά χρόνου, ιδεών και πρακτικών (π.χ. μαθήματα αγγλικών, καθάρισμα σπιτιού, κούρεμα), ενώ το Swap not Shop, μια δράση που ξεκίνησε από το Facebook διοργανώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα πάρτι ανταλλαγής ρούχων σε διάφορα γνωστά σημεία της πόλης. 

Στα Χανιά της Κρήτης, το τοπικό Δίκτυο Ανταλλαγών διοργανώνει σχεδόν κάθε Κυριακή παζάρι ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών χρησιμοποιώντας το εναλλακτικό νόμισμα της Μονάδας, ενώ οι Αθηναίοι γονείς έχουν λόγο να βρίσκονται τις Κυριακές στο Σύνταγμα, καθώς εκεί λαμβάνει χώρα το Kid's Stuff Swap. Η διαδικασία είναι απλή: Το event ανακοινώνεται στο facebook και ο κάθε γονιός μπορεί να φέρει ο,τι παιδικό ρούχο ή είδος δεν χρειάζεται πια και να κάνει δωρεάν ανταλλαγές με άλλους.

Περισσότερα ανταλλακτικά παζάρια εδώ.

Online (δωρεάν) προσφορά και ζήτηση
«Μη το πετάς, χάρισέ το», διαβάζουμε στο μότο του xariseto.gr μιας ιστοσελίδας που εδώ και τέσσερα χρόνια αποτελεί πύλη δωρεάν προσφοράς και ζήτησης αντικειμένων καθώς και ανταλλαγής προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς ευρώ. Πώς δουλεύει ακριβώς; Ο δημιουργός του κ. Μάκης Προδρόμου εξηγεί: «Οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει δωρεάν εγγραφή, να ζητήσει ή να χαρίσει δωρεάν αντικείμενα. Αν βρίσκεται στην ίδια πόλη μπορεί να παραλάβει από το μέλος με συνάντηση, αλλιώς μπορεί να το στείλει ταχυδρομικός ή μέσω κούριερ με έκπτωση 75%».



Σε πρώτη φάση, ο χρήστης μπορεί να ζητήσει κάτι χωρίς απαραίτητα να δώσει κιόλας. Στην πορεία όμως, θα πρέπει να χαρίσει και αυτός έτσι ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν μπήκε με «εμπορικό» σκοπό. Σε αυτή την κατεύθυνση, υπάρχουν 18 εθελοντές συντονιστές της ιστοσελίδας οι οποίοι ελέγχου καθημερινά τυχόν… εμπορικές διαθέσεις και ύποπτες κινήσεις.

Στην ίδια φιλοσοφία, στο antallaktiki.gr οι χρήστες χαρίζουν ή ανταλλάσουν προϊόντα και υπηρεσίες, ενώ ενημερώνονται για δωρεάν events καθ’ όλη τη διάρκεια του μήνα.