«Ο ταύρος και η Ευρώπη»

Του Μητροπολίτη Ναυπάκτου π. Ιεροθέου

Καθώς βαδίζουμε σε νέες εκλογές, γίνονται πολλές συζη­τήσεις για την οικονομική κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα και τις σχέσεις της με την Ευρώπη, στην οποία ανήκει και από την οποία εξαρτά το παρόν και το μέλλον της.

Οι επάλληλες συζη­τήσεις δημιουργούν σκέψεις, προβληματισμούς και ως προς το μέλλον της Πατρίδας μας και ως προς τους πολίτες της.

Πρέπει να δούμε τις σχέσεις μεταξύ της Ελλάδος και της Ευρώπης.

1. Ο μύθος της Ευρώπης

Σύμφωνα με την μυθολογία η Ευρώπη ήταν η ερωμένη του Δία, ο οποίος την είχε απαγάγει. Υπάρχουν πολλές παραδόσεις για το θέμα αυτό.

Η βάση όλων αυτών είναι ότι η καταγωγή της Ευρώπης «ανάγεται σε μια γενιά φοινικικών ηρωϊκών μορφών που πολιτογραφήθηκαν νωρίς στον ελληνικό χώρο».

Προκει­μένου ο Δίας να απαγάγη την Ευρώπη μεταμορφώθηκε σε ταύρο, πήγε στις ακτές της Τύρου ή της Σιδώνας, όπου η Ευρώπη έπαιζε με τις φίλες της.

Μιά άλλη παράδοση λέγει ότι ο Δίας έστειλε έναν μυθικό ταύρο από την Κρήτη στην Τύρο, τον οποίο δάνεισε ο Ποσειδώνας, προκειμένου να αρπάξη την Ευρώπη.

Η Ευρώπη μάζευε λουλούδια με τις φίλες της, ενθουσιάσθηκε από την ομορφιά του ταύρου, ξεπέρασε τον δισταγμό και τον φόβο της, τον πλησίασε και έπαιζε μαζί του, τον στεφάνωσε με λουλούδια, ανέβηκε επάνω του και τότε ο ταύρος-Δίας πέταξε πάνω από την θάλασσα και την έφερε ή στην Κρήτη ή στην Θήβα.

Η παράδοση που αναφέρεται στην Κρήτη λέγει ότι η Ευρώπη γέννησε με τον Δία τρεις γιούς, τον Μίνωα, τον Σαρπηδόνα και τον Ραδάμανθυ. Πάντως, η αρπαγή στην ελληνική μυθολογία σχετίζεται με μια μορφή «ιερού γάμου».

Ο μύθος είναι εκφραστικότατος. Η Ευρώπη δεν είναι αυτό που σήμερα θεωρούμε ως Ευρώπη, δηλαδή οι δυτικές Χώρες της Ευρωπαϊκής Ηπείρου, αλλά συνδέεται με την Ανατολή και τα αρχαία ελληνικά φύλα.

Εκφράζει έναν λαμπρό πολιτισμό, με λεπτοτάτη παράδοση και αρχοντική συμπεριφορά, έχει σχέση με όσα εκλεκτά στοιχεία διαθέτει το περιβάλλον, διαθέτει αγνά αισθήματα και απονήρευτη διάθεση και διακρίνεται από μια φιλοσοφική ερμηνεία της ζωής.

Δυστυχώς, όμως, αυτό το κορίτσι παραπλανάται από μια «μαγική θεϊκή» δύναμη που συμπεριφέρεται ως όμορφος ταύρος, αλλά διακρίνεται από την πονηρία. Η δύναμη αυτή παντρεύεται την ωραία κόρη, χρησιμοποιώντας την μέθοδο της αρπαγής.

Μπορεί να γίνη αναφορά στα σύγχρονα γεγονότα, αφού Ευρώπη είναι η Ελλάδα με τον λαμπρό πολι­τισμό, την εκλεπτυσμένη φιλοσοφία, την ξέγνοιαστη συμπεριφορά, η οποία όμως «βιάζεται» και αρπάζεται από την ταυρική δύναμη των αγορών, την σκοπιμότητα, την εκμετάλλευση, την αγριότητα.

Σε αυτήν την σχέση η Ελλάδα θα έπρεπε να έχη τον πρώτο λόγο με τον πολιτισμό, την φιλοσοφία, την ορθόδοξη θεολογία που διαθέτει οικουμενικό πνεύμα και εσωτε­ρική πνευματικότητα. Άν και τα καλύτερα στοιχεία του δυτικού πολιτι­σμού έχουν επηρεασθή από την αρχαία Ελλάδα και τον ορθόδοξο Χριστιανισμό, εν τούτοις όμως πολλές φορές τα στοιχεία αυτά αναμειγνύονται στην Δύση με την δύναμη και την βιαιότητα του ταύρου, δηλαδή των παθών.

Για να πούμε την αλήθεια ότι δεν πρέπει και εμείς οι Έλληνες να μα­γευό­μαστε από το πνεύμα της δυνάμεως και να αφήνουμε την δύναμη του Πνεύματος.

Αυτό τονίζεται γιατί, η πραγματικότητα διδάσκει ότι πολλοί και από τους συγχρόνους Έλληνες έχουν αλλοτριωθή, αφού αντήλλαξαν την ομορφιά της δικής μας παράδοσης με την βία και την άλογη δύναμη του ταύρου, που σημαίνει αντικατέστησαν την πνευματικότητα του πολιτισμού της με την αλογία των συμφερόντων, των σκοπι­μοτήτων και της χρησιμοθηρικής αντιμετωπίσεως της ζωής.

Πάντως, η Ελλάδα είναι Ευρώπη, δεν χωρίζεται από αυτήν και μάλιστα έδωσε στην σύγχρονη δυτική Ευρώπη νόημα, πολιτισμό, που διατηρείται ακόμη και σήμερα, αν και με την κάθοδο των βαρβαρικών φύλων μεταξύ 5ου και 8ου αιώνος μ.Χ., όπως γράφει ο γάλλος καθηγητής Jacques Le Goff, ότι οι ρωμαϊκές μάζες της δυτικής Ευρώπης «εκβαρβαρίζονται».

Η φιλοσοφία, η επιστήμη, η παιδεία, η δημοκρατία κ.ά. των δυτικών χωρών έχουν επηρεασθή από τον ελληνικό πολιτισμό ποικιλοτρόπως είτε από τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, είτε από τους Ίωνες φυσικούς, είτε από τους κλασσικούς μεταφυσικούς είτε από την επικούρεια φιλοσοφία. Επομένως, οι δυτικοί λαοί μας χρωστούν πολλά.

Οι άλλοι μπορούν να φύγουν από την Ευρώπη, αλλά η Ελ­λάδα δεν μπορεί να το κάνη, γιατί αυτή είναι η αληθινή Ευρώπη.

2. Οι αρχές της σύγχρονης Ευρώπης

Ερμηνεύοντας λίγο τον μύθο, άς έλθουμε στην ωμή πραγ­μα­τικότητα της σύγχρονης Ευρώπης. Στην εποχή μας ο νέος Δίας μεταμορφώνεται σε ταύρο και δελεάζει την Ελλάδα για να κάνη έναν νέο «γάμο» και γίνονται συμφωνίες-μνημόνια.

Όμως είναι αλήθεια ότι την έως τώρα ευημερία στην χώρα μας με δανεικά μας την δίδαξε ή την ανέχτηκε αυτός ο νέος Δίας με τους δικούς του σκοπούς.

Πάντως, η σχέση του νέου Δία και της Ελλάδος καθορίζεται από βασικές αρχές οι οποίες πρέπει να τηρούνται, όπως γίνεται σε κάθε γάμο και σε κάθε σχέση και συναλλαγή.

Τελευταία διάβασα ένα ενδιαφέρον άρθρο του καθηγητού Παναγιώτη Ιωακειμίδη, ο οποίος γνωρίζει πάρα πολύ καλά τα ευρωπαϊκά πράγματα.

Στο άρθρο αυτό επισημαίνει τις τρεις αρχές που επικρατούν σήμερα στην Ευρώπη, οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν θέλουν να παραμένουν στον σχηματισμό αυτό.

Η πρώτη αρχή είναι «ο σεβασμός των κανόνων του συστήματος». Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζεται σε κανόνες, το ίδιο ισχύει και για την Ευρωζώνη.

Οι κανόνες αυτοί πρέπει να τηρούνται. Όμως, συνήθως η Ελλάδα δείχνει αδυναμία να λειτουργήση σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Ίσως και εδώ υπάρχει το σύνδρομο της ωραίας κόρης-Ευρώπης που παίζει ανέμελα με τα λουλούδια, έχει έναν άλλο πιο φιλοσοφικό τρόπο ζωής, την μάγεψε ο σύγχρονος ταύρος και την άρπαξε, οπότε δεν μπορεί να συντονισθή με τον μηχανοκρατικό σύστημα, στην λεγόμενη «ευρωκρατία».

Η Ελλάδα από την αρχή της ένταξής της ήθελε «εξαιρέσεις», «διαφοροποιήσεις» και «μετα­βατικές ρυθμίσεις».

Συχνά χαρακτηρίζεται ως «εκκεντρική Χώρα». Από την αρχή ζητούσε «ειδική μεταχείριση» και εμφανίζεται ως «ειδική περίπτωση».

Η δεύτερη αρχή είναι η «αμφίδρομη αλληλεγγύη». Βάσει του θεσμικού συ­στή­ματος της Ενώσεως πρέπει οι χώρες-μέλη να δείχνουν έμπρακτα την αλλη­λεγ­γύη τους στα ασθενέστερα μέλη του συστήματος. Αυτή η αλληλεγγύη πρέπει να εί­ναι αμφίδρομη, που σημαίνει «ότι και η Ελλάδα οφείλει να επιδεικνύει αλληλεγ­γύη προς τους άλλους εταίρους της».

Όμως, πολύ συχνά παρατηρείται ότι η Ελλάδα διαφοροποιείται «από τις αποφάσεις της Ενώσεως πάνω σε κεντρικά θέματα της εξωτερικής πολιτικής, ορισμένες φορές καθαρά για ιδεολη­πτικούς λόγους».

Η τρίτη αρχή είναι η «μή δαιμονοποίηση των Εταίρων, των άλλων Κρατών-μελών». Η Κοινότητα έχει στόχο να καλλιεργή την ενότητα, να ξεπερνά τις αντιπαλότητες, τις προκαταλήψεις και τις ιδεοληψίες.

Έτσι, ούτε οι ηγέτες των δυτικών Κρατών πρέπει να επιτίθενται στην Ελλάδα, χρησιμοποιώντας βαρείς χαρακτη­ρισμούς, αλλά ούτε πρέπει να γίνεται από τους Έλληνες προς τους Ευρωπαίους ηγέτες.

Όταν δεν εφαρμόζονται οι τρεις αυτές βασικές αρχές δημιουργούνται προβλήματα. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν μπορούν να καταλάβουν την Ελλάδα και διάφορες ενέργειές τους «έχουν συσσωρεύσει κόπωση και οργή για τη Χώρα».

Από την άλλη όμως πλευρά «η Ένωση δεν μπορεί να εκφρασθεί με θεσμικά συντεταγμένο τρόπο πάνω στην ελληνική κρίση» και γι’ αυτό φλυαρούν μερικές Πρωτεύουσες (όπως το Βερολίνο) «μέ έναν κακόφωνο λόγο που κάνει τεράστια ζημιά».

Γι’ αυτό ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης συνιστά: «Καιρός είναι οι Πρωτεύουσες "νά το βουλώσουν" και να μιλήσουν συντεταγμένοι οι θεσμοί, όπως το επιβάλλει η συν­ταγματική τάξη της Ευρώπης».

Έτσι, στην σύγχρονη πραγματικότητα, στον νέο γύρο μεταξύ Δία και Ευρώπης πρέπει να υπάρχη εκλογίκευση της δύναμης και σεβασμός στην Ελλάδα που έδωσε στους δυτικούς λαούς το όνομά της. Φυσικά, και η Ελλάδα πρέπει να προσαρμοσθή στην νέα κατάσταση, για να μη χάση τον ρόλο της. 

3. Η άλλη Πολιτεία

Αφήνοντας την ερμηνεία του ταύρου που εκφράζεται με την «αρπαγή» της Ευρώπης, μπορούμε να πάμε σε μια αναγωγική ερμηνεία, που έχει σχέση με τους Χριστιανούς, οι οποίοι ζουν σε έναν κόσμο άκοσμο και δεν πρέπει να χάσουν την ευγένεια της ψυχής τους, αν και μετέχουν στα κοινά.

Ο σύγχρονος «ταύρος» της δυνάμεως του κόσμου προ­σπαθεί να μαγέψη την «Ευρώπη», δηλαδή τον Χριστιανό που ασχολείται με τα άνθη του Παραδείσου, παίζοντας με τους φίλους του Χριστού, και να τον αρπάξη για να τον χρησιμοποιήση στις δικές του επιδιώξεις. Όμως, οι Χριστιανοί δεν πρέπει να αποπλανώνται, να «βιάζονται» από το πνεύμα του κόσμου.

Βεβαίως, όλοι ζούμε σε μια ιδιαίτερη Πατρίδα και πρέπει να ενδιαφερόμαστε για όλα τα προβλήματα που την απασχολούν. Δεν είμαστε ούτε απάτριδες ούτε μονοφυσίτες για να αρνού­μαστε την ιστορία και το παρόν, αλλά δεν μπορούμε και να «βιαζόμαστε» από τις κοσμικές δυνάμεις και να αιχμαλωτι­ζό­μα­στε από αυτές.

Ο Απόστολος Παύλος δεν αρνήθηκε τα ιστορικά δεδομένα της εποχής του, έζησε μέσα σε αυτά, αλλά τα αντιμετώπισε θεολογικά, με άλλο πνεύμα και τελικά τα υπερέβη.

Έδινε οδηγίες στους Χριστιανούς να σέβωνται το status quo της εποχής τους, τους παρήγγειλλε να προσεύχωνται γι’ αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία, αλλά τελικά τους συνιστούσε να αποβλέπουν σε μια άλλη ζωή.

Έγραφε: «ημών γάρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει, εξ ού και σωτήρα απεκδεχόμεθα Κύριον Ιησούν Χριστόν», ο οποίος θα μετα­μορφώση το σώμα της ταπεινώσεως «εις το γενέσθαι αυτό σύμμορφον τώ σώματι της δόξης αυτού κατά την ενέργειαν του δύνασθαι αυτόν και υποτάξαι αυτώ τα πάντα» (Φιλ. γ', 20-21).

Επίσης, γράφοντας μέσα από την φυλακή στους Κολασσαείς τους έλεγε: «Ει ούν συνηγέρθητε τώ Χριστώ, τα άνω ζητείτε, ού ο Χριστός εστιν εν δεξιά του Θεού καθήμενος, τα άνω φρονείτε, μη τα επί της γής» (Κολ. γ', 1-2). Και ο ίδιος Απόστολος στην επιστολή του προς Εβραίους γράφει: «τοίνυν εξερχώμεθα προς αυτόν έξω της παρεμβολής τον ονειδισμόν αυτού φέροντες ου γάρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. ιγ', 13-14). Όλοι οι άγιοι και ιδίως οι μάρτυρες θυσίασαν και την ζωή τους για να ζήσουν στην «μέλλουσαν» και όχι στην «μένουσαν πόλιν».

Ο ανώνυμος συγγραφέας της προς Διόγνητον επιστολής (2ος αιώνας μ.Χ.), παρουσιάζοντας την νοοτροπία των Χρι­στιανών της εποχής του, γράφει: «Πατρίδας οικούσιν, αλλ’ ως πάροικοι μετέχουσι πάντων ως πολίται, και πάνθ’ υπομένουσιν ως ξένοι πάσα ξένη πατρίς εστιν αυτών, και πάσα πατρίς ξένη... Επί γής διατρί­βουσιν, αλλ’ εν ουρανώ πολιτεύονται. Πείθονται τοίς ωρισμέ­νοις νόμοις, και τοίς ιδίοις βίοις νικώσι τους νόμους».

Ζούμε σε ιδιαίτερες Πατρίδες, τις αγαπάμε, ενδιαφε­ρόμα­στε για το σπίτι μας, αλλά δεν πρέπει η ψυχή μας να αιχμαλωτίζεται από τον σύγχρονο ταύρο του κόσμου.

Πρέπει να ζούμε την πνευματική ελευθερία από το κοσμικό σύστημα, και τελικά δεν πρέπει να μας υποδουλώνη το σκληρό και μερικές φορές απάνθρωπο πνεύμα του κόσμου.

Δεν πρέπει να μαγευόμαστε από την δική του ομορφιά, γιατί γρήγορα θα ταπεινωθούμε από την βιαιότητα και την αγριότητά του.

Ο ελληνικός μύθος της αρπαγής της Ευρώπης από τον Δία που μεταμορ­φώθηκε σε ταύρο έχει μεγάλη σχέση με την σύγχρονη πραγματικότητα, που δηλώνει ότι ο σύγχρονος «ταύρος» δεν μπορεί να γίνη Ευρώπη, όσα μέσα και αν χρησιμοποιήση, αν σπάση τον δεσμό του με την αληθινή Ευρώπη, την Ελλάδα, αλλά και το δικό μας πνεύμα πρέπει να παραμείνη ελεύθερο από την πονηρία κάθε άλογης αρπαγής.–

πηγή