Αλεξάνδρεια – Ανθεί και πάλι η ελληνική παροικία

 

Τις προϋποθέσεις για παραμονή περισσότερων Αιγυπτιωτών στην Αλεξάνδρεια και προσέλκυση νέων βάζει η κοινότητα

Της Ιωάννας Φωτιάδη

Δεν είναι μόνον το όνομα της Αλεξάνδρειας ελληνικό. Στο περίφημο «ελληνικό τετράγωνο» μπορεί να συναντήσει κανείς Ελληνες όλων των ηλικιών μέρα και νύχτα. Η «Κ» μίλησε με τους σημερινούς Αιγυπτιώτες (η ελληνική παροικία αριθμεί περί τα 1.000 άτομα) για όσα τους δένουν και όσα τους αποδιώχνουν από τη γενέτειρά τους – μια που η Αλεξάνδρεια θυμίζει φάρο που φωτίζει την ύπαρξή τους, στέλνοντας όμως αντιφατικά σήματα.

«Ενώ όλοι οι συμμαθητές μου αποφάσισαν να σπουδάσουν στην Ελλάδα, εγώ επέλεξα το Πανεπιστήμιο Αλεξάνδρειας» διηγείται ο 32χρονος Δημήτρης Κάβουρας, καθώς με σερβίρει ελληνικό καφέ. «Το κέρδος από την παραμονή μου εδώ ήταν μεγάλο, γιατί τελειοποίησα τα αραβικά μου και εντάχθηκα στην αιγυπτιακή κοινωνία» σημειώνει. Εν συνεχεία, ο Δημήτρης εργάστηκε ένα χρόνο στη Θεσσαλονίκη και τεσσεράμισι χρόνια στο Λονδίνο, «όπου έζησα τον κοσμοπολίτικο αέρα που είχε κάποτε η Αλεξάνδρεια». Ωστόσο, ο Δημήτρης μαζί με την Ισπανίδα σύζυγό του, γύρισε στην «Πόλη».

Στο περυσινό ξεσήκωμα της νεολαίας ο Δημήτρης έδωσε το «παρών». «Πάντα ήλπιζα ότι θα γίνει κάτι, αλλά όχι με τέτοια αποτελεσματικότητα» ομολογεί. «Αναδείχθηκε η δύναμη της νεολαίας που μπορεί να αλλάξει το πολιτικό σκηνικό». Φυσικά, δεν μπορεί να παραγνωρίσει ότι «πολλοί καπηλεύθηκαν την κατάσταση και έκαναν τον απλό λαό να φοβηθεί τις λέξεις “ελευθερία” και “επανάσταση”». «Η επανάσταση, πάντως, συνεχίζεται» παρατηρεί ο Δημήτρης «και ενώ συχνά σκέφτομαι να μετακομίσουμε κάπου στην Ευρώπη, με γοητεύει η ιδέα να μείνω εδώ και να συμμετέχω στην αλλαγή». Βέβαια, δεδομένων των συνθηκών, η Ελλάδα ως προοπτική έχει βγει από τον χάρτη του νεαρού ζευγαριού.

Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τον 35χρονο Γιώργο, που συζητά σοβαρά να εγκατασταθεί με τη γυναίκα του στην Ελλάδα. «Η εγκληματικότητα έχει αυξηθεί επικίνδυνα τους τελευταίους μήνες» περιγράφει. Εκείνος δεν συμμερίζεται την αισιοδοξία του Δημήτρη και προβλέπει ότι «η κατάσταση μετά τις εκλογές θα επιδεινωθεί». Μεταξύ της πολιτικής αστάθειας της Αιγύπτου και της δεινής οικονομικής κατάστασης της Ελλάδας, ο Γιώργος επιλέγει το δεύτερο. «Αλλωστε, για μένα δεν υπάρχει άλλη επιλογή: τρίτη φορά μετανάστης δεν γίνομαι». Μια τρίτη χώρα για νέα πατρίδα φλερτάρει η 35χρονη Φλώρα, που από πέρυσι έχει «τάσεις φυγής». Εχοντας σπουδάσει και εργαστεί στην Αθήνα, επανήλθε στην Αλεξάνδρεια και έκανε οικογένεια. «Κυρίως για τις δύο μου κόρες θα ήθελα να φύγουμε: τελευταία η Αλεξάνδρεια έχει γίνει αφιλόξενη, ενώ μια πιθανή άνοδος των ακραίων Ισλαμιστών προαλείφεται επικίνδυνη». Υπολογίζεται ότι τον τελευταίο χρόνο 100.000 Αιγύπτιοι Κόπτες εγκατέλειψαν τη χώρα.

Τον Ιανουάριο του 2008 και ενώ ακόμα κανείς δεν υποψιαζόταν τη θύελλα που πλησίαζε στην Ελλάδα, η Χριστιάνα Τρεχαντζάκη έφτιαχνε τις βαλίτσες της για να επανέλθει στην πόλη των εφηβικών της χρόνων. «Εζησα δέκα χρόνια στην Αθήνα, όπου σπούδασα νομικά και εργάστηκα, αλλά εν καιρώ έχασα την ποιότητα ζωής μου». Ετσι, ξεκίνησε μάστερ στην Αλεξάνδρεια. Σήμερα, εργάζεται σε μια ελληνική ναυτιλιακή εταιρεία και διδάσκει ελληνικά στο Ιδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Παρά το ότι η καθημερινότητα μιας γυναίκας που ζει σε μια μουσουλμανική πόλη με ολιγάριθμους Ελληνες πια δεν είναι πάντοτε εύκολη, εκτιμά ότι «επαγγελματικά είμαι πολύ καλύτερα απ’ ό,τι αν είχα μείνει στην Ελλάδα».

«Είμαστε ο εαυτός μας»

Οι νεότεροι εκπρόσωποι της (ενήλικης) ελληνικής κοινότητας, οι 18χρονες Μαίρη Σκαμβούγερα και Αλεξία Μαρμαρά, σε αντίθεση με την υπόλοιπη τάξη τους στο ελληνικό σχολείο, βρίσκονται στο πρώτο έτος του Πανεπιστημίου Αλεξανδρείας. «Είναι μεγάλο σοκ η μετάβαση από το ελληνικό σχολείο στο αιγυπτιακό πανεπιστήμιο με τους χιλιάδες φοιτητές ανά έτος» σχολιάζει η Μαίρη, «αναζητώ συμφοιτήτριες κοντά στη δική μου νοοτροπία». Δηλώνουν ερωτευμένες με την πόλη, «δεν αλλάζουμε τη θάλασσα και τον καθαρό ουρανό με τίποτα». Και μολονότι έχουν ανοίξει τα φτερά τους, συνεχώς επανέρχονται στο «ελληνικό τετράγωνο». «Εδώ μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας» εξηγεί η Αλεξία.

Ζωντανή η παράδοση στο δημοτικό σχολείο

«Ο παππούς και η γιαγιά», «ένας λόφος στη Σκύρο» και φυσικά το «σουβλάκι». Αυτές είναι οι επικρατέστερες απαντήσεις των μαθητών της Τοσιτσέας και Πρατσικείου Σχολής, του ελληνικού δημοτικού σχολείου δηλαδή της Αλεξάνδρειας, στην ερώτηση «τι σας λείπει περισσότερο από την Ελλάδα;». Οι μικροί Αιγυπτιώτες είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν σε καλλιτεχνικές εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων θεατρικής έκφρασης, που οργανώνονται εδώ και 18 χρόνια από την ομάδα τέχνης «Πάροδος» (H.Πίτσικας, Γ. Περπινιάς, Γ. Σφυρής, Μ. Κελίδη) με την υποστήριξη της Ελληνικής Κοινότητας και του Συλλόγου Γονέων.

Η ιδέα γεννήθηκε από τον Αιγυπτιώτη παιδαγωγό Ηλία Πίτσικα το 1993, στην επέτειο των 150 χρόνων από την ίδρυση της ελληνικής κοινότητας. «Hθελα να δημιουργήσω μια γέφυρα επικοινωνίας με τη νέα γενιά της Αλεξάνδρειας» σχολιάζει ο επικεφαλής της «Παρόδου». Και όπως φαίνεται από τoν ενθουσιασμό των 50 περίπου μαθητών, η εν λόγω συνεργασία «τροφοδοτεί» ψυχικά και τις δύο πλευρές. «Φέτος, φέραμε βιντεοσκοπημένα μηνύματα φιλίας από το 5ο Δημοτικό Ταύρου και την «Πρότυπη Παιδαγωγική» στο Χαϊδάρι» εξηγεί ο θεατρολόγος και μέλος της «Παρόδου» κ. Γιώργος Περπινιάς, «οι πρώτοι είχαν απαγγείλει την Ιθάκη του Καβάφη και οι δεύτεροι είχαν τραγουδήσει την “Αλεξάνδρεια” της Ε. Ρεμπούτσικα». Εις απάντηση τα μέλη της «Παρόδου» μαζί με τους Αλεξανδρινούς μαθητές «τράβηξαν» πλάνα μέσα από το σπίτι – μουσείο Καβάφη με απαγγελίες ποιημάτων του, όπως και από τον προαύλιο χώρο της Νέας Βιβλιοθήκης Αλεξανδρείας.

Οι μαθητές του ελληνικού σχολείου ανήκουν στην τρίτη και την τέταρτη γενιά Αιγυπτιωτών ή είναι παιδιά μικτών γάμων, ενώ εσχάτως υπάρχει ενδιαφέρον για εγγραφές από οικογένειες Αιγυπτίων που ζούσαν στην Ελλάδα και παλιννόστησαν λόγω κρίσης, των οποίων τα παιδιά μιλούν μόνο ελληνικά.

Η κρίση ενδέχεται να τροποποιήσει εν γένει την ανθρωπογεωγραφία της ελληνικής κοινότητας. «Δέχομαι τηλέφωνα από συνταξιούχους Αιγυπτιώτες που διαμένουν στην Ελλάδα» δηλώνει στην «Κ» ο πρόεδρος της ελληνικής κοινότητας Αλεξανδρείας, κ. Γιάννης Σιώκας, «το πάγιο ερώτημά τους είναι αν με τη μειωμένη σύνταξη των 400 ή 500 ευρώ μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς στην Αίγυπτο». Εκτιμάται, μάλιστα, ότι κάποιοι το έχουν αποτολμήσει.

Η εύρωστη κοινότητα Αλεξανδρείας στοχεύει να προσελκύσει νεώτερους Eλληνες στους κόλπους της. «Στα σχέδιά μας είναι να δημιουργήσουμε νέες θέσεις εργασίας στις ήδη υπάρχουσες 123 ελληνικές επιχειρήσεις» αναφέρει ο πρόεδρος, «να υιοθετήσουμε ορφανά παιδιά από την Ελλάδα με την ίδρυση ορφανοτροφείου, όπως και να στηρίξουμε οικονομικά τους νέους για να σπουδάσουν εδώ».

 πηγή