Με τα μάτια βουρκωμένα...

Του Μάνου Στεφανίδη


Με τα μάτια βουρκωμένα βλέπεις τον κόσμο καθαρότερα. Με τα μάτια κλειστά βλέπεις τον κόσμο όπως τον θες. Με τα μάτια ενός παιδιού βλέπεις πόσα πρέπει ν’ αλλάξεις στον κόσμο. Αρχισε λοιπόν τώρα, έχοντας τα μάτια σου ορθάνοιχτα. Γιατί υπάρχουν φορές που απαιτείται γενναιότητα για να κρατάς τα μάτια σου ανοιχτά, ενώ είναι τόσο εύκολο να τα κλείνεις.

Γύρω σου διεσταλμένα μάτια κατοπτεύουν το τίποτε, ενώ απέναντί σου, στο μισοσκότεινο δωμάτιο, ένα γυάλινο μάτι, η τηλεόραση, σε παραμονεύει υποκαθιστώντας βασικές σου λειτουργίες, με πρώτη την όραση, και βασικότερα δικαιώματα, με πρώτο το λόγο. Η διαμάχη ανάμεσα σε μιαν εκμαυλιστική εικόνα και σε έναν ορθό λόγο που χειμάζεται είναι ένα εκ του πονηρού ψευδοδίλημμα. Η εννοηματωμένη, η συχνά ματωμένη εικόνα, το οπτικό κείμενο του κόσμου, είναι κι αυτή ένας λόγος, με άλλα όμως λόγια που απλώς δεν χωράει στη διαστροφική ίριδα του γυάλινου ματιού. Κατ’ ουσίαν αυτό που ΔΕΝ έχει η τηλεόραση είναι ο χρόνος.

Ετσι καθώς κατασπαταλιέται και κατατεμαχίζεται σε άπειρα ζάπινγκ που δεν υπονοούν κάτι το άτμητο αλλά υφαίνουν με κομπασμό το κενό. Επειτα όλα γίνονται πολύ εύκολα, καθώς τα μάτια, έχοντας ξεχάσει να κοιτάζουν, απλώς βλέπουν... Σκεφτείτε λίγο: Με την τηλεόραση επιστρέφουμε στη δισδιάστατη αναπαράσταση του Μεσαίωνα. Εκεί, όμως, η αβαθής επιφάνεια λειτουργούσε ως συνειδητή σύμβαση για ν’ αποδοθεί το α-διάστατο, το υπερβατικό, καθώς η εικόνα εκπροσωπούσε το θείο σε ένα θεϊκό χώρο. Το Βυζάντιο και κατ’ ακολουθίαν η γοτθική τέχνη αυτήν την κοινή συνεκδοχή εκφράζουν. Δεν υποκαθιστούν το φυσικό κόσμο αλλά τον υπερβαίνουν· δεν προσομοιώνουν την πραγματικότητα αλλά παραπέμπουν σε μιαν υπερπραγματικότητα όπως οι σουρεαλιστές. Το ιερό υποστασιοποιείται αλλά δεν εκκοσμικεύεται. Αντίθετα, στην τηλεόραση το ψευδεπίγραφο δηλώνεται ως πραγματικότητα και η εκκοσμίκευση ιεροποιείται. Ολο το έωλό της επιχείρημα συμποσούται στη σκέψη-φυλακή πως εκεί, στη γυάλινη φυλακή, συμβαίνουν όλα και ό,τι βρίσκεται εκτός της δεν υπάρχει. Η μεταφυσική τής τηλεόρασης στηρίζεται στον πιο αξιοθρήνητο βολονταρισμό της αγοράς, αφού και η «είδηση» ακόμη υπάρχει ή εξαφανίζεται, αναδύεται ή καραδοκεί ανάλογα με τα καπρίτσια του διαφημιζόμενου προϊόντος. Πρόκειται για τη μαγική στιγμή που η φτερωτή σερβιέτα θα καταπιεί το μοναδικό δευτερόλεπτο του πέναλτι που χάθηκε. Θα το δούμε βέβαια σε replay, προσποιούμενοι ένα αλυσιτελές «εδώ και τώρα». Στην πράξη, όμως, όλη η τηλεόραση είναι μια επανάληψη... Στην τηλεόραση όλοι θα ήθελαν λίγο χρόνο περισσότερο για να ολοκληρώσουν. Τελικά όμως δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει κανείς.

Αφήστε που οι «βεντέτες» αδυνατούν να ολοκληρώσουν, γενικά. Ετσι, το πένθος παραμένει αδικαίωτο και άκλαυτο, ενώ ο κλαυσίγελως βλάσφημα παραμονεύει. Κλείστε λοιπόν την τηλεόραση! Τι περιμένετε να δείτε - πολέμους, φρίκη, δυστυχήματα, απάτες, κοπετούς, μνήματα και γελοίους ανάμεσα σε διαφημίσεις; Γιατί αυτό είναι η τηλεόραση. Μια χύτρα στην οποία βράζουν, ανεξαιρέτως και δημοκρατικά, δίκαιοι και άδικοι. Κατά τ’ άλλα, η ζωή συνεχίζεται... Ερήμην τους.