Οι νύφες των Καλάσα και η σύλληψη του Λερούνη

Γεωργίου Πισσαλίδη

Συνεχίζονται στην «Ταινιοθήκη» οι προβολές των «Νυφών του Hindu Kush» μετά την επιτυχία τους στον «Δαναό». Πρόκειται για ένα ενδιαφέρον ντοκυμανταίρ της Αννέτα Παπαθανασίου για τα έθιμα των αρχαιόθρησκων Καλάσα, που εμπνέεται στην ουσία από την προσπάθεια του Αθανάσιου Λερούνη να διατηρηθεί αυτός ο πολιτισμός και την απαγωγή του από τους Ταλιμπάν τον Σεπτέμβριο του 2009.
Το ντοκυμανταίρ ξεκινά με τα έθιμα των Καλάσα, οι οποίοι εικάζεται ότι προέρχονται από τον στρατό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και που πιστεύουν σε θεούς, νύφες και εξωτικά και έχουν καταφέρει να διατηρήσουν αυτά τα έθιμα επί 2.300 χρόνια ανάμεσα σε 16,5 εκατομμύρια Μουσουλμάνους. Υποθέτουμε ότι η Αννέτα Παπαθανασίου, ως γυναίκα σκηνοθέτης πρέπει να γοητεύθηκε από την αγέρωχη και ελεύθερη στάση που κρατούν οι κοπέλες και οι γυναίκες των Καλάς στο έθιμο της γνωριμίας των γαμπρών κάθε άνοιξη.

Εδώ σε αντίθεση με τα μουσουλμανικά έθιμα του Πακιστάν, αλλά και τα χριστιανικά της Ελλάδος, είναι οι γυναίκες που αποφασίζουν για τον γάμο. Έτσι είναι οι υποψήφιοι γαμπροί που πρέπει να πείσουν τις Καλάσα. Μάλιστα φτάνουν στο σημείο, άμα δεν τους αρέσει ο σύζυγος να γυρίσουν πίσω στο χωρίο η να βρουν άλλο άνδρα. Αυτή η ελευθερία των Καλάσα (η τουλάχιστον πριν τον γάμο) συχνά παρεξηγείται και οι άνδρες πολλές φορές παίρνουν τις λάθος πρωτοβουλίες η πιστεύουν ότι οι Καλάσα στην πραγματικότητα πουλούν τις κόρες τους. Εμάς όμως μας γοητεύει το θέαμα αυτών των λευκών όμορφων γυναικών, ντυμένων στις παραδοσιακών στολών, που θυμίζουν πολύ τις μακεδονίτικες στολές. Αν και μπορούμε να πούμε ότι η ταινία δεν υιοθετεί τόσο την καταγωγή από τον στρατό του Αλεξάνδρου, γιατί όπως λέει και η Σαμίμ δεν υπάρχουν γραπτά κείμενα για αυτό.

«Οι νύφες του Hindu Kush» επικεντρώνεται στη Σαμίμ, την πρώτη απόφοιτο πανεπιστημίου στην κοινότητα Καλάσα και συνεργάτη αργότερα του Λενούρη. Η πανέμορφη Σαμίμ γίνεται η βασική φωνή της κοινότητας των Καλάσα. Είναι εκείνη που δείχνει τον δρόμο στις άλλες Καλάσα τον δρόμο των σπουδών, αλλά και τον κίνδυνο εξισλαμισμού. Κάτι που πάντα υπάρχει σε κάθε βήμα της στις μουσουλμανικές πόλεις. Αυτό φαίνεται καλύτερα όταν η Σαμίμ αναγκάζεται να φορά τσαντόρ για να μην ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες μουσουλμάνες, αλλά νοιώθει φοβερά άνετα μέσα στην Καλάσα φορεσιά της.

Όμως το βασικό ερώτημα που θέτει η Σαμίμ είναι γιατί θα πρέπει να χρειάζεται να πηγαίνει σε μουσουλμανικό σχολείο και να μην σπουδάζει την δικιά της παράδοση. Τότε είναι που στην ζωή τους, αλλά και στο ντοκυμανταίρ, κάνει την εμφάνιση του ο Αθανάσιος Λερούνης. Ήταν αυτός που έκτισε τα σχολεία των Καλάσα, που μελέτησε την γλώσσα των Καλάσα και την «καθάρισε» από προσμείξεις γειτονικών διαλέκτων. Υπήρξε εκείνος που «εξέλιξε» την γλώσσα των Καλάσα από ποιμενική σε γλώσσα που περιλαμβάνει σύγχρονους όρους. Το κυριότερο όμως είναι ότι, ως μέλος της ΜΚΟ «Έλληνες Εθελοντές», κατάφερε να χρηματοδοτείται από το Ελληνικό κράτος και να προσκαλεστεί μια αποστολή των Καλάσα στην Ελλάδα. Βέβαια το ότι οι Καλάσα πιστεύουν στην θεά Εστία την στιγμή που οι Έλληνες έχουν ασπαστεί τον Χριστιανισμό, κάνει μια αντίθεση που το ντοκυμανταίρ δεν πολυψάχνει.

Για μας «Οι Νύφες του Hindu Kush" είναι πολύ καλό λαογραφικό ντοκυμανταίρ. Όμως από την στιγμή που κάνει την εμφάνιση του ο Λερούνης, κερδίζει πολλούς έξτρα πόντους από πολιτική άποψη. Ειδικά όταν οι Ταλιμπάν τον απαγάγουν, οι Καλάσα δείχνουν τη αγάπη τους για τον Αθανάση, όπως τον αποκαλούν. Μάλιστα μια ηλικιωμένη δηλώνει περήφανα «Θα το θεωρούσα τιμή μου, να πεθάνω για να τον υπερασπιστώ, αν ήξερα ότι ήλθαν πραγματικά για να τον απαγάγουν». Όμως θα προτιμούσαμε μια πολιτικά μαχητική ματιά στην απαγωγή του Λερούνη, που η αναγκαστική επιστροφή του στην Ελλάδα, διέκοψε οποιαδήποτε προσπάθεια στήριξης από το Ελληνικό κράτος (άλλο που δεν ήθελε), αλλά και την προσπάθεια της Παπαθανασίου. Δύο χρόνια μετά, το ντοκυμανταίρ φέρνει ξανά στο επίκεντρο το πρόβλημα επιβίωσης της κουλτούρας και της παράδοσης των Καλάσα. Μήπως θα έπρεπε να γίνει επερώτηση στη Βουλή; Ρίχνουμε την ιδέα και σας συνιστούμε να δείτε αυτό το ντοκυμανταίρ.

«Οι Νύφες του Hindu Kush» προβάλλονται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Ιερά Οδός και Μεγαλου Αλεξάνδρου, κοντά στο Μετρό Κεραμεικού. Ώρες προβολής: 18:30, 20:30 και 22:30.