Μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία στην Πρέβεζα

Ιωάννης Τάτσης

Το καλοκαίρι βρέθηκα για την κυριακάτικη Θεία Λειτουργία σε ένα παραθαλάσσιο χωριό της Μητροπόλεως Πρεβέζης. Είχα ακούσει για τη μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία που τελείται σε πολλές ενορίες της Μητροπόλεως αυτής αλλά πίστευα πως η συνήθεια δεν θα είχε φτάσει στο μικρό εκείνο χωριό. Με διέψευσε όμως ο νεαρός ιερέας του χωριού που λίγο μετά την έναρξη της Θείας Λειτουργίας άρχισε να διαβάζει εκφώνως και στη νέα ελληνική τις ευχές.
Η μεταφρασμένη Θεία Λειτουργία που τελείται στη Μητρόπολη Πρέβεζας διατηρεί στην πρωτότυπη γλώσσα τους όσα μέρη ψάλλονται και κάποιες εκφωνήσεις του ιερέα, όπως τα Ειρηνικά αλλά όλες οι ευχές λέγονται εκφώνως και μεταφρασμένες στη νέα ελληνική, καθώς και το αποστολικό και ευαγγελικό ανάγνωσμα... Η μετάφραση των ευχών έχει γίνει σε γλώσσα απλοϊκή, με επιλογή λέξεων που όχι απλώς δεν αποδίδουν το περιεχόμενο των λέξεων του πρωτοτύπου αλλά πολλές φορές μετατρέπουν το άκουσμα σε ένα πραγματικό λειτουργικό έκτρωμα.

Ήταν η πρώτη φορά που εξαντλήθηκα μέχρι να τελειώσει η Θεία Λειτουργία. Και τούτο γιατί ζούσα με την αγωνία της επόμενης μεταφραστικής πρωτοτυπίας που θα άκουγα στις ευχές που διαδέχονταν η μία την άλλη.

Μεταφρασμένη και η ευχή της Αναφοράς. Αντί του «Καὶ ποίησον τὸν μὲν ῎Αρτον τοῦτον τίμιον Σῶμα τοῦ Χριστοῦ Σου» ο ιερέας απήγγειλε εις επήκοον πάντων «Και κάνε αυτό το ψωμί τίμιο Σώμα του Χριστού σου». Σκεφτόμουν πόσο ακατανόητες στους πιστούς μπορούν να είναι οι λέξεις «ποίησον» και «άρτος» ώστε να χρήζουν μετάφρασης. Μόλις εξήλθαμε του ναού βρήκα τη λύση στην απορία μου. Μία πινακίδα, λίγα μόνο μέτρα μακριά από το ναό έγραφε «Αρτοποιείον». Για όλους τους πιστούς ήταν πλήρως κατανοητό τι πωλούσε το κατάστημα αυτό. Και ο «άρτος» και το «ποιώ» ήταν τελικά λέξεις της καθημερινότητάς μας.

Θυμήθηκα τότε και όσα σοφά έλεγε ο άγιος Γέροντας Παΐσιος σχετικά με την ελληνική γλώσσα: «Βλέπω μια γλώσσα που γράφουν μερικοί! Διάβαζα σε μία μετάφραση της Καινής Διαθήκης: «Από την Αίγυπτο κάλεσα τον γιο μου». Δεν ταιριάζει, βρε παιδί! Δεν ξεχωρίζει το ιερό από το ανίερο! Γράφουν έτσι, δήθεν για να είναι όλα ίδια, να υπάρχη ομοιομορφία στην γλώσσα. Ποιος, ακόμη και από το πιο τελευταίο χωριό, δεν θα καταλάβαινε, αν έγραφε «τον υιόν μου»; Άκουσα μια φορά στο Άγιον Όρος σε μια ανάγνωση: «Το ψωμί και το κρασί που κάνουν την Μεταλαβιά». Δεν ταιριάζει• πως να το κάνουμε; Ποιος δεν ξέρει τι θα πη «άρτος» και «οίνος»;»*.

Δυστυχώς οι μοναχοί της Μητροπόλεως Πρεβέζης φαίνεται πως δεν εμφορούνται από το πνεύμα του Γέροντος Παϊσίου, αφού όχι απλώς ανέχονται αλλά με κάθε τρόπο στηρίζουν τις πρωτοβουλίες του μεταφραστή αρχιμανδρίτη. Την ίδια υποστήριξη παρέχει σε αυτόν και ο οικείος επίσκοπος, με τη Σύνοδο να επιτρέπει τη λειτουργική αυτή πρωτοτυπία ή μάλλον εκτροπή. Η πολυετής πλέον εφαρμογή της παραπάνω τακτικής σε πολλές ενορίες της Μητροπόλεως Πρεβέζης διαμορφώνει σταδιακά ένα νέο λειτουργικό ήθος, ξένο προς την παράδοση των Πατέρων μας. Ποιος άραγε θα δώσει τη λύση στο πρόβλημα;
________________
*Με πόνο και αγάπη για τον σύγχρονο άνθρωπο, Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι Α΄, εκδ. Ιερ.Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσαλονίκης, 1998, σελ. 293.

πηγή