Η τέχνη σπάει τους φραγμούς της αναπηρίας

Χορευτές με ή χωρίς αναπηρία συμμετέχουν από κοινού σε χορευτική ομάδα

Μια χορευτική ομάδα με χορευτές σε αναπηρικό καροτσάκι. Ενας μουσικοθεατρικός θίασος που δέχεται ηθοποιούς με νοητική υστέρηση. Μια ομάδα εικαστικών που αγκαλιάζει ανθρώπους με αναπηρία.

Για τα μέλη της οργάνωσης Very Special Arts η τέχνη είναι δικαίωμα όλων. Γι’ αυτό και εδώ και δύο δεκαετίες τα μέλη της έχουν δημιουργήσει σε 35 χώρες σε όλη την υφήλιο τις δομές που επιτρέπουν σε άτομα με σωματική ή διανοητική αναπηρία να μετάσχουν στα καλλιτεχνικά δρώμενα, καταρρίπτοντας τα στερεότυπα που θέλουν την τέχνη σε προνόμιο λίγων.

Αυτό το Σαββατοκύριακο, 4 και 5 Ιουνίου, η Very Special Arts Hellas γιορτάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας στη χώρα μας και οργανώνει το «Παζάρι των Χρωμάτων», ένα καλλιτεχνικό παζάρι όπου θα εκτεθούν έργα τέχνης, διακοσμητικά αντικείμενα, κοσμήματα και δεκάδες άλλες δημιουργίες από τις καλλιτεχνικές ομάδες της οργάνωσης.

Ομάδες για όλους – με την… κυριολεκτική σημασία

Το στοιχείο που διαφοροποιεί τις ομάδες της Very Special Arts από άλλες δομές που απευθύνονται σε άτομα με αναπηρία είναι το γεγονός ότι η εν λόγω οργάνωση απευθύνεται σε όλους - με την κυριολεκτική σημασία της λέξης. «Δεν δημιουργούμε ομάδες για άτομα με αναπηρία, αλλά ομάδες για όλους τους ανθρώπους που επιθυμούν να ζήσουν τη διαφορετικότητα με βάση ένα κοινό καλλιτεχνικό ενδιαφέρον», παρατηρεί η κυρία Δέσποινα Ασλανίδου, πρόεδρος της οργάνωσης.

«Για παράδειγμα, τα μέλη της μουσικοθεατρικής μας ομάδας δεν κρίνουν αν ένας νέος ηθοποιός έχει ή όχι κάποια μορφή αναπηρίας. Αυτό που τους ενδιαφέρει είναι το αν μπορεί να τραγουδήσει και να παίξει θέατρο. Αντίστοιχα, στην ομάδα χορού δεν έχει σημασία αν κάποιος είναι ή όχι σε αναπηρικό καροτσάκι. Σημασία έχει να μπορεί να εκφραστεί μέσα από το χορό. Εν τέλει, σε κάθε ομάδα αυτό που ενώνει τους συμμετέχοντες είναι η αγάπη τους για την τέχνη, οι κλίσεις τους και η δημιουργική τους έκφραση. Έτσι, η τέχνη γίνεται μια ενωτική εμπειρία για όλους και οι φραγμοί καταρρίπτονται», προσθέτει η κυρία Ασλανίδου.

Φωνητική περιγραφή παραστάσεων για άτομα με προβλήματα όρασης

Χάρη στους εθελοντές της Very Special Arts τα άτομα με αναπηρία συμμετέχουν στην τέχνη όχι μόνο ως δημιουργοί αλλά και ως... ακροατήριο. Οργανώνονται δράσεις όπως ειδικές ξεναγήσεις για άτομα με αναπηρία, καθώς και ο πρωτοποριακός θεσμός της φωνητικής περιγραφής θεατρικών παραστάσεων για άτομα με προβλήματα όρασης.

Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας ένας εθελοντής αναλαμβάνει να περιγράφει τη δράση, τις κινήσεις των ηθοποιών, τις εκφράσεις των προσώπων τους και τα συναισθήματα που αποδίδουν, τα κοστούμια, το φωτισμό και τα σκηνικά, ώστε τα άτομα με προβλήματα όρασης να μπορούν να απολαύσουν κατά το μέγιστο βαθμό ισότιμα μια θεατρική παράσταση.

Η διαδικασία που ακολουθείται απαιτεί μεγάλη αφοσίωση από το άτομο που αναλαμβάνει να περιγράψει ζωντανά τη θεατρική παράσταση (τον λεγόμενο «περιγραφέα»). Το πρώτο βήμα είναι να επιλεγεί μία παράσταση και να γίνουν οι αναγκαίες συνεννοήσεις με το θέατρο. Στη συνέχεια, ο περιγραφέας βλέπει την παράσταση 5-6 φορές, ώστε να γνωρίζει πολύ καλά τις δράσεις, τις σκηνικές οδηγίες και τα κρίσιμα σημεία της υπόθεσης, ενώ παράλληλα μελετά το σενάριο του έργου, ώστε να βρει τις κατάλληλες στιγμές στις οποίες μπορεί να παρεμβάλει τις περιγραφές.

«Σημείο κλειδί αποτελούν οι παύσεις, γιατί σε αυτές προσπαθούμε να περιγράψουμε όσο πιο περιεκτικά γίνεται τις εικόνες, ώστε να μην εμποδίζουμε τη ροή των διαλόγων. Στόχος μας είναι να έχουμε μια διακριτική παρουσία και να ζωντανέψουμε μόνο τις αναγκαίες εικόνες», λέει στο «Βήμα» η κυρία Ελένη Πιπέρου, μέλος της Very Special Arts, η οποία έχει περιγράψει πάνω από δέκα θεατρικές παραστάσεις τα τελευταία χρόνια.

Στη συνέχεια, καταρτίζεται το «σενάριο της περιγραφής» και ο αναγνώστης παίρνει τη θέση του στο δωμάτιο του ηχολήπτη, όπου μιλάει σε ειδικό μικρόφωνο. Οι τυφλοί θεατές έχουν εκ των προτέρων εξοπλιστεί με ειδικούς ασυρμάτους και ακουστικά, ώστε να ακούν τον περιγραφέα, χωρίς να ενοχλούνται οι υπόλοιποι θεατές. Αξιοσημείωτο είναι, άλλωστε, όπως εξηγεί η κυρία Πιπέρου, ότι η περιγραφή ξεκινάει ήδη πριν αρχίσει η παράσταση, με τον εκφωνητή να περιγράφει το πρόγραμμα, τους συντελεστές και τα πρώτα σκηνικά της παράστασης. Έτσι, όταν το έργο ξεκινάει ο τυφλός θεατής είναι ήδη προετοιμασμένος και δεν χάνεται πολύτιμος χρόνος μέχρι να εξοικειωθεί με τις φωνές και τη δράση.

Πού;
Ιωνικό Κέντρο
Λυσίου 11, Πλάκα

Πότε;
Σάββατο, 4 Ιουνίου
11 π.μ. - 8 μ.μ.

Κυριακή, 5 Ιουνίου
11 π.μ. - 4 μ.μ.