Ο "σκαρφαλωμένος" Άγιος Νικόλαος στην Ζόγκα

του Βαγγέλη Μπουγιώτη

Κοντά στο χωριό Ζόγκα Αργολίδας βρίσκεται η Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου ,από τα τελευταία όμως χρόνια της Τουρκοκρατίας το όνομα του οικισμού είναι στενά συνδεδεμένο με την σκήτη του Αγίου Νικολάου που υπάρχει στα όρια του.Λίγο πριν το χωριό, στο προσκυνητάρι της Αγίας Παρασκευής αρχίζει χωματόδρομος που σε ανεβάζει στο μοναστηράκι αφού πρώτα αντικρίσει κανείς το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής χωμένο μέσα στα βράχια.Σε σπηλιά ενός μεγάλου βράχου έχει διαμορφωθεί ο μικρός ναός του Αγίου Νικολάου ,τον οποίο περιβάλλει ισχυρό κυκλικό τείχος ,
που μοιάζει με ένα μικρό φρούριο,πιθανόν για να προφυλάσσονται οι μοναχοί από τους επιδρομείς ή τους ληστές.

Η παράδοση αποκαλύπτει το χορηγό της ανακαίνισης του , στις αρχές του 19ου αιώνα , ενώ τα ιστορικά έγγραφα τη μετέπειτα πορεία του. Σε γράμμα του μητροπολίτη Γρηγορίου το έτος 1813 , βεβαιώνεται πως μοναχοί της μονής
Γοργοεπηκόου στην Νεστάνη Αρκαδίας , της οποίας είναι μετόχι η μονή του Αγίου Νικολάου , ζήτησαν άδεια να επισκευάσουν το ναό λέγοντας πως ο Σελήμ εφέντης Χατζή Μετόγλου απο το Ανάπλι αφιέρωσε κτηματα στην
τοποθεσία Μπούμπα οπου έχει μια εκκλησιά ερείπιον , επ'ονόματι του Αγίου Νικολάου.

Η εκκλησία επομένως υπήρχε πριν απο το 1813 και εκείνα τα χρόνια ανακαινίστηκε με αφιερώματα του επιφανή Τούρκου και της γυναίκας του ,που σύμφωνα με την παράδοση ο μοναχός Γεράσιμος τους πρόσφερε ''βοτάνι''το οποίο τους βοήθησε να αποκτήσουν γιο. Όταν το θαύμα πραγματοποιήθηκε, ο Αγάς πίστευσε εις τον Άγιον Νικόλαον και προσέφερε ως αντάλλαγμα δώρον εις την Μονήν μεγάλη κτηματική περιφέρεια εις την περιοχήν εκείνην, παράλληλα ανακαίνισε και το Μετόχιον του Αγίου και έκανε και το θέλημα του Καλογέρου να μην βλάψουν οι κατακτητές την περιοχή, όπως και έγινε και σε αυτό χρωστάει την ονομασία του το Χωριό Ελληνικό μέχρι σήμερα (Ελληνικός τόπος
απάτητος από Τούρκους).

Αυτός ο Γεράσιμος υπήρξε ηγούμενος του μοναστηριού ως το 1823 που πέθανε και όρισε με την διαθήκη του επίτροπο και καθολικό οικοκύρην του τον Γρηγόριο Παπαγεωργίου ηγούμενο της μονής Γοργοεπηκόου Νεστάνης.

Ανατρέχοντας κανείς σε έγκυρες πηγές και διαβάζοντας τον Κώδικα της Ιεράς Μονής Νεστάνης, υπ'αριθμ 1917 του 1536, ο οποίος φυλάσσεται εις την Εθνικήν Βιβλιοθήκην της Ελλάδος, βλέπουμε ότι το 1572 εις το Μέγα Δένδρον (υπάρχει μέχρι της σήμερον ο κομμένος, υπερβολικά μεγάλος, κορμός πουρναριού διπλά εις το Μετόχιον), να αναφέρεται ... ότι εκτίσαμε Μετόχιον επί Ηγουμενίας Ιωάσαφ, και άλλη αναφορά να λέγει ότι το 1796 ξαναδώσαμε τριανταπέντε γρόσια δια την επισκευή του Μετοχίου της Αργολίδος. ( Με κάθε επιφύλαξη μπορούμε να υποθέσουμε ότι, ίσως αυτές οι αναφορές του Κώδικα της Μονής, αφορούν το συγκεκριμένο Μετόχι)Το 1837 ο Αγιος Νικόλαος είχε μοναχούς , γιατί σε έγγραφο της Γοργοεπηκόου ζητείται απο τον μητροπολίτη Κορίνθου η άδεια ''όπως ο ιερομόναχος Παρθένιος να λειτουργεί το ναό''.

Η μοναδική είσοδος του μικρού μοναστηριού είναι τοξοτή διαμορφωμένη στο τείχος το οποιο έχει αρχίσει να πέφτει.Σκαλιά οδηγούν στην ταράτσα, στη βορειοανατολική άκρη της οποίας έχει διαμορφωθεί , μέσα στο βράχο το καθολικό. Πρόκειται για ένα Μονύδριο στην περιοχή Μπούμπας Ελληνικού νοτιοδυτικά της πόλης του Αργους.Το μοναστηράκι αυτό ειναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο επίσκοπο Μύρων της Λυκίας και είναι μετόχη της Ιερής Μονής της Παναγίας της Γοργοεπηκόου στην Νεστάνη Αρκαδίας (Τσιπιανά) ,το μοναστηράκι εορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου καθώς και στις 9 Μαίου του οσιομάρτυρας αγίου Νικολάου του νέου και στις 27 Ιουλίου του αγίου Παντελεήμονος.

Τα τελευταία χρόνια όμως το μοναστηράκι είχε πέσει σε αδράνεια , από την μία δεν υπάρχει δρόμος , το μοναστήρι δεν έχει καλόγερους ,η φθορά που είχε υποστεί από το πέρασμα του χρόνου ήταν μεγάλη όλα αυτά συντέλεσαν το μοναστήρι να μένει έτσι σιωπηλό.Ευτυχώς χάρις της προσπάθειες της Ιερής Μητρόπολης Αρκαδίας μιας και εκεί ανήκει φρόντισε εδώ και ένα χρόνο περίπου και συντήρησε το μοναστήρι έφτιαξε και τον δρόμο και τώρα πλέον είναι προσβάσιμο για τους προσκυνητές που θέλουν να το επισκεφτούν.

Χαρακτηριστικό κείμενο του 1955 από τον συγγραφέα Αναστάσιο Π. Τσακόπουλο περιγράφει ακριβώς την κατάσταση που έχει περιέλθει η μονή:

''Το εν λόγω Μονύδριον είναι ρομαντικών και γραφικότατων , ως εκ της θέσεως του, αλλά εγκαταλελειμένον,παραμελειλειμένον και κατερειπωμένων χωρίς θύρας και παραθυρόφυλλα,ηγνοημένον προ ετών υπό της ειρημένης Μονής. Οι ποιμένες το έχουν μεταβάλει εις ποιμνιοστάσιον. Η θέα από το μοναστηράκι είναι μαγευτική ,βλέπει κάνεις τον καταπράσινο Αργολικό κάμπο.Η Μονή είναι χτισμένη πάνω στα βράχια σαν μια μικρή αετοφωλιά ο κυρίως ναός είναι μέσα στο σπήλαιο στο τέμπλο του καθολικού διακρίνεται κάτω από την εικόνα του Αγίου Νικολάου το εξής ''Δέησις των δούλων του Θεού Ανδριανού και Δημητρούλας Σχινά 1834. Πάνω από την ωραία πύλη διακρίνεται μικρά πλάκα η οποία φέρει έναν σταυρό με τα εξής γράμματα 1815 μήν Σεπτέμβριος 23, Ιερομονάχου ΑΒΕΡ...

Έτσι φέτος για πρώτη φορά τελέσθηκε θεία λειτουργία μετά από 30 και πλέον χρόνια ανήμερα της εορτής του Αγίου Νικολάου του νέου στο ιστορικό αυτό μοναστήρι ιερουργούντος του Ιερέα πατρός Ιωάννη Σκουλίγγα απο την Τρίπολη ,Ιερέως του μητροπολιτικού ναού του Αγίου Βασιλείου και προέδρου της επιτροπής της συντήρησης και ανάδειξης της Μονής καθώς επίσης του Ιερέως πατρός Εμμανουήλ Ντάκαρη ιερέως του Ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Ελληνικού Αργολίδας ενώ παραβρέθηκε συμπροσευχούμενος και ο Αγιορείτης ιερομόναχος ο Γρηγοριάτης Ιγνάτιος
ο οποίος και κήρυξε τον θείο λόγο, ενώ βαθιά συγκινημένος αναφέρθηκε στα παιδικά του χρόνια για τότε που το μοναστήρι ήταν σε λειτουργία χάρις στον ακούραστο ιερέα παπά Νίκο Σωτηρόπουλο από το Ελληνικό Αργολίδας.

Οι πιστοί από Αργολίδα και Αρκαδία από νωρίς το πρωί ανέβηκαν στην μονή και παρακολούθησαν την κατανυχτική θεία λειτουργία

Πάντως αξίζουν πολλά ευχαριστήρια στην Μητρόπολη Αρκαδίας και τον μητροπολίτη κκ. Αλέξανδρο ο οποίος από την πρώτη στιγμή που είδε το μοναστήρι αμέσως φρόντισε για την συντήρηση του και την ανάδειξή του, καθώς και στον Ιερέα πατέρα Ιωάννη Σουρλίγγα από την Τρίπολη ο οποίος μετά τον αείμνηστο Ιερέα πατέρα Νικόλαο Σωτηρόπουλο από το Ελληνικό, φρόντισε έστω με κάθε τρόπο ώστε να λειτουργίση και πάλι το Μοναστήρι αυτό που είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο

Γράφει ο Αναστάσιος Τσακόπουλος στο "χρονικό του Μοριά" το 1955 ," Το Μονύδριον του Αγίου Νικολάου Μπούμπας Ελληνικού". Από το αρχείο του Δ.Καρυάμη:

Πεζοί περί τας τρείς και ημίσειαν ώραν Ν.Δ. του Άργους είναι το Μονύδριον του Αγίου Νικολάου Μπούμπας Ελληνικού.

Κατ΄ανερεύνητον δε Θείαν Βουλήν είναι αφιερωμένον επ΄ονόματι του εν αγίοις πατρός ημών Νικολάου επισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού, ου η μνήμη εορτάζεται εις τας 6 Δεκεμβρίου, εορτάζει δε και εις τας 9 Μαίου του οσιομάρτυρος αγίου Νικολάου του νέου, ως και εις τας 27 Ιουλίου του μεγαλομάρτυρος και ιαματικού Παντελεήμονος, καθ΄ας εορτάς προσέρχονται πλείστοι εκ των πέριξ συνοικισμών , ένθα μετά την θείαν λειτουργίαν οι εορταστεί καθήμενοι εις τους μικρούς συγγενικούς και φιλικούς ομίλους, γευματίζουν και ύστερον διασκεδάζουν μέχρι των μ.μ. ωρών.

Ο ιστορικός και υπασπιστής του αθανάτου Θεόδωρου Κολοκοτρώνη (1770-1843) Φώτιος Χρυσανθακόπυλος ο γνωστός Φωτάκος (1798-1878), εις το πρώτον βιβλίον σελ. 136 των απομνημονευμάτων του γράφει "ότι εις το μέρος του αγίου Νικολάου μετόχι της μονής των Τσιπιανών ο Αργείος στρατηγός του αγώνος Δημήτριος Τσώκρης ολίγον έλειψε να την πάθη εκ παρανοήσεως από προερχόμενους εκ Τριπολιτσάς και διερχόμενος εκείθεν Τούρκους δια να προυπαντήσουν και υποδεχθούν τιμής ένεκεν τον εισβάλοντα την 24 Απριλίου 1821 εις το Άργος Κεχαγιά Μπέην. Το Μονύδριον του αγίου Νικολάου Ελληνικού εκ παραδόσεως και εξ ημιεπίσημων εγγράφων, α παραθέτομεν κατωτέρω, έχει περιεργοτά την ιστορίαν.

Ο Τούρκος Σελήμ εφέντης Χατζή Μέτογλους, όστις θεωρείται ως δωρητής και κτίτωρ του ειρημένου Μονυδρίου, κατήγετο κε Ναυπλίου, φέρεται μάλιστα και από τους επιφανείς και προκρίτους Ναυπλιείς Οθωμανούς, διότι υπογραφείσαν εν Ναυπλίω τη τρίτην Δεκεμβρίου του 1822 συνθήκην, καθ΄ην οι Τούρκοι μετά την εξ εφόδου έλωσιν του απορθήτου και θρυλικού Παλαμηδίου παρέδωσαν επισήμως και άνυ όρων τα φρούρια και την πόλιν του Ναυπλίου εις τους Έλληνας.

Ο Σελήμ εφέντης διαμένων εν Ναπλίω και επειθυμών ν΄αποκτήση αρσενικόν τέκνον, διότι,ως λέγεται, είχε πολλά κορίτσια ή κατ΄άλλην παράδοσιν δεν είχε καθόλου τέκνα, εξεμυστηρεύθη την επιθυμίαν του εις τινα μοναχόν της Μονής Τσιπιανών Γεράσιμον, ο οποίος ως παραδίδεται, εγνώριζε κάποιο βότανο, τη επενεργεία του οποίου ο τρώγων έκανε αρσενικά παιδιά. Φαίνεται όμως ότι ο μοναχός εσκόπευε ν΄ανακαινίση τον κατερειπωμένων ναίσκον πλησίον του οποίου ο πλουσιώτατος γαιοκτήμων εφέντης κατείχε την πέριξ κατάφυτον και γραφικήν περιοχήν.

Αμφότεροι συνηντήθησαν εν Άργει, όπου ο Γεράσιμος ανέλαβε δια προσευχών, παρακλήσεων, δεήσεων και ικεσιών προς τον άγιον Νικόλαον να εκπληρώσεη την επιθυμίαν του Σελήμ ήτοι ν΄αποκτήση ούτος αρσενικόν τέκνον , ελπίζων, ο ναχός, με τούτο να επιτύχη γανναίας και πλουσίας δωρεάς εκ μέρους του Τούρκου. Όντως κατά θείαν οικονομίαν ούτος απέκτησε αρσενικόν τέκνον και εξεπλήρωσε την υπόσχεσιν του ανακαίνισας τον ανίσκον, αφιερώσας τον θολοτών μύλον και άλλα κτήματα και ούτω αποβάς εν ενί κτήτωρ του Μονυδρίου ο μοναχός
Γεράσιμος.>>

Προσέτι σώζεται εν τη μονή των Τσιπιανών γράμμα του Αρχιερέως Άργους και Ναυπλίου (ούτο ελέγετο η επισκοπή Αργολίδος επί Τουρκοκρατίας) Γρηγορίου, με χρονολογίαν 1813, δια του οποίου ούτος επιβεβαιοί ότι :

"Ο ηγούμενος και οι πατέρες του μαναστηρίου των Τσιπιανών παρεστάθησαν άπαξ και δίς ενώπιον της ταπεινότητός μου, λέγοντες ομοθυμαδόν ότι ο Σελήμ εφέντης Χατζή Μέτογλους από Ανάπλι αφιέρωσε μερικά χωράφια εις το μοναστήριον τους, κατά το μέρος όπου λέγεται μπούμπα, ήμερα άγρια, μέσα εις αυτά τα χωράφια και το σύνορον του Σελή εφέντη περιέχεται και μια εκκλησία, τιμώμενη επ΄ονόματι του αγίου Νικολάου , ερείπιον όμως, αυτήν την εκκλησίαν εζήτησαν άδειαν οι ειρημένοι πατέρες των Τσηπιανών να ανεγείρωσι και να καλλωπίσωσι". Και περαιτέρω, υπήκων εις τας παρακλήσεις των μοναχών ο Άργους και Ναύπλιου Γρηγόριος προσθέτει.

" Δεδώκαμεν αυτοίς την άδειαν διό δίδεται το παρόν".

Παρ΄όλας τας επιμόνους προσπαθειάς μας δεν ηδυνήμηθεν εξακριβώσωμεν την παράδοσιν. Ευχής όμως έργο θα ήτο, αν μετά προηγούμενην συνεννόησιν με την ιεράν μονήν Τσιπιανών , εις ην υπάγεται ανελάμβανεν εν εκ των τόσων προοδευτικών σωματείων της πόλεώς μας τον εξωραισμόν του θρυλικού μονυδρίου, χάριν της ιστορίας, χάριν της λαογραφίας και του πολιτισμού. Χάρις εις τον εφημέριον Ελληνικού αιδεσιμώτατον Ν.Σωτηρόπουλον επισκευάζεται το Μονύδριον.

πηγή