Εποχή της πληροφορίας; Λάθος. Εποχή της φλυαρίας

International Herald Tribune

Πείτε μου αν το κάνετε αυτό: αρχίζετε να περπατάτε κάπου, βγάζετε το smartphone, τσεκάρετε τα e-mail, το Facebook και το Twitter, ξαναβάζετε το κινητό στην τσέπη σας, το ξαναβγάζετε ένα λεπτό αργότερα και επαναλαμβάνετε.

Εγώ το κάνω αυτό, όπως και πολλοί άλλοι. Αν συνδυάσουμε αυτή την έλλειψη αυτοελέγχου με τις όλο και συχνότερες «ενημερώσεις» (ή αλλιώς, updates), το αποτέλεσμα είναι μια ανώφελη περίσπαση. Γιατί όλες αυτές οι «ενημερώσεις» δεν είναι πληροφόρηση. Αντί για την Εποχή της Πληροφορίας, ζούμε στην Εποχή της Φλυαρίας.

Μερικές φορές η «πληροφορία» είναι απλώς ψεύτικη, όπως στην περίπτωση του «αγοριού με το αερόστατο» πέρυσι: Οι γονείς ενός παιδιού ανέφεραν ότι ο γιος τους βρισκόταν μόνος, ψηλά στον ουρανό, με αερόστατο· έπειτα από πολλές ώρες φρενιτωδών εκδηλώσεων ανησυχίας στην τηλεόραση και στο Twitter, αποκαλύφθηκε ότι η όλη ιστορία ήταν φάρσα. Αν επέστρεφες στον υπολογιστή σου λίγο αργότερα, όπως έκανα εγώ, τα έβλεπες όλα να έρχονται από αντίθετη κατεύθυνση: μηνύματα στο Twitter που σου έλεγαν ότι η ιστορία ήταν κάλπικος πανικός, ενώ υπήρχαν ακόμη τα e-mail που μιλούσαν για την τραγωδία. Δεν ήταν ένα σπάνιο περιστατικό. Υπάρχει ένα ολόκληρο οικοσύστημα αφιερωμένο στο να δημιουργεί και να διαδίδει μη πληροφορίες. Αν αναβάλατε επί μήνες ν’ αγοράσετε ένα καινούργιο κινητό, επειδή το iPhone επρόκειτο, «όπου να ’ναι», να βγει σε νέα, βελτιωμένη εκδοχή, θα νιώσατε ίσως τις συνέπειες αυτής της διαδικτυακής φλυαρίας. Πολλά μπλογκ διαβεβαίωναν εμπιστευτικά ότι σύντομα θα έβγαινε στην αγορά το «Verizon iPhone 2010».

Αυτό ήταν θόρυβος, δεν ήταν πληροφόρηση.

Συχνά, αυτή η μη πληροφόρηση αποκτά πολιτικό χρώμα. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για την ιατρική περίθαλψη το καλοκαίρι του 2009, πολλοί Αμερικανοί έλαβαν e-mail με τον ισχυρισμό ότι το νομοσχέδιο των Δημοκρατικών για την υγεία θα περιλάμβανε την υποχρέωση να συμμετέχουν όλοι οι ηλικιωμένοι σε συμβουλευτικές συνεδρίες για την ευθανασία. Αυτό προκάλεσε έναν γύρο «αντι-διαδόσεων» καθώς διάφορες ιστοσελίδες ανέλαβαν να διαψεύσουν αυτές τις φήμες. Πιο πρόσφατα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βοήθησαν να διαδοθεί η (ανακριβής) φήμη ότι, «αν περάσεις παράνομα τα σύνορα των ΗΠΑ, παίρνεις αμέσως κάρτα κοινωνικής ασφάλισης».

Αναπόφευκτα, πολλοί άνθρωποι βγήκαν για να διαψεύσουν και αυτήν τη φήμη. Είναι όμως παράλογο, όταν ευφυείς άνθρωποι αισθάνονται υποχρεωμένοι να απαντούν σε αβάσιμες φήμες που αποκτούν κύρος μόνο και μόνο επειδή κυκλοφορούν τόσο γρήγορα. Στη διάρκεια της πρόσφατης εκλογικής περιόδου, είδα μια ατελείωτη σειρά από μηνύματα που επιχειρηματολογούσαν με πάθος για τα αίτια της αποτυχίας των Δημοκρατικών: εξαιτίας των φόρων, επειδή ο πρόεδρος δεν πρόβαλε αρκετά την πολιτική του, επειδή ο κόσμος ήταν δυσαρεστημένος για τη μεταρρύθμιση στην υγεία.

Κι ωστόσο, το βασικό θέμα είναι απλό και καλά τεκμηριωμένο: Αν η οικονομία δεν πάει καλά την τελευταία χρονιά, ο κόσμος καταψηφίζει το κόμμα που έχει την εξουσία· αν πάει καλά, επανεκλέγουν τους υποψήφιους. Ολα τα άλλα είναι θόρυβος, που το αποτέλεσμά του είναι η συνεχής εστίαση στα βραχυπρόθεσμα σκαμπανεβάσματα παρά στη μακροπρόθεσμη κατάσταση.

Καθώς το μυαλό μας γεμίζει με φλυαρία, υπάρχει κάθε λόγος να σκεφτούμε ότι αυτό δεν μπορεί παρά να χειροτερέψει. Και η τεχνολογία δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Τα καλύτερα φίλτρα και οι διάφορες άλλες εφαρμογές, σαν το LeechBlock και το Freedom, δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα.

Αν πράγματι προτιμάμε την Εποχή της Πληροφορίας από την Εποχή της Φλυαρίας, μία μόνο λύση υπάρχει: να μάθουμε και πάλι τον αυτοέλεγχο.