Εμπειρίες καθ'ημάς(;) Ανατολής στη Δύση

Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 7 χρόνια από την άφιξή μου στη Ρώμη για τις μεταπτυχιακές σπουδές.τα παρακάτω είχαν μισογραφτεί πριν χρόνια...

Αφιερώνω στο Νήφωνα! Συμφοιτητή μου, τότε διάκο, νυν αρχιμανδρίτη, όλη τη βοήθεια στη ρωμάνικη περιπλάνησή μου των πρώτων μηνών...

Ρώμη 2003-2006. Αιώνια Πόλη. Έδρα του Ρωμαιοκαθολικισμού. Άφιξη μισόκαρδη. Αναζήτηση κατανόησης μιας, τουλάχιστον, δικής τους πνευματικότητας.

Εμπειρίες καθ'ημάς(;) Ανατολής στη Δύση.

Εμπειρίες δύσκολες τους πρώτους μήνες. Δύο βδομάδες διανυκτερεύσεις σε youth hostels, τη μέρα αναζήτηση κατοικίας-φιλοξενίας, με παρέα τον Hani, το ζωγράφο απ' την Ιορδανία, που μετά θα χάσω τα ίχνη του, και περιπλάνηση στους δρόμους της ιστορικής πόλης, εν μέσω τουριστών, γευόμενοι τη μοίρα των χιλιάδων περιπλανώμενων μεταναστών, αστέγων, ημιπαράνομών της. Τραγικές εικόνες οι άστεγοι τριγύρω στο (σταθμό) Termini που έμελλε να' ναι και η γειτονιά μου στα επόμενα χρόνια. Οι φάτσες των μονίμως διαμενόντων αρχίζουν να μου γίνονται γνώριμες. Τσιγγανάκια εκ Ρουμανίας δεκάδες, βαποράκια πολλά, αφρικάνοι στη via Giolliti, ένας στάνταρ 30άρης μακρυγένης σλάβος με καβατζωμένο ένα καροτσάκι του σταθμού για την πραμάτεια του, ένας αλκοολικός ιταλός ανάπηρος με το γεμάτο νάυλον σακούλες καροτσάκι του και άπειρες άλλες φυσιογνωμίες ναυαγίων της ζωής που λένε και οι λογοτεχνάδες. Μεταξύ αυτών, παρατηρώ απ'την πρώτη στιγμή, μια σκυφτή γριούλα, με μικρή πραμάτεια, κουλουριασμένη πάντα σ'ένα απ'τα γνωστά καρότσια, δίπλα σε μια απ'τις πολλές εξόδους του Termini.

α

Πρώτοι μου εκκλησιασμοί στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, το μοναδικό της Ελληνικής κοινότητας, μέσα στο πρώην ελληνικό προξενείο, χωμένο σ'ένα στενάκι κοντά στη via Veneto, που δεν το βρίσκεις τυχαία. Εσπερινός του πανηγυριού, Νοέμβρης. Το εκκλησάκι γεμάτο από ρωμαιοκαθολικούς ιερωμένους, αντιπροσώπους του Βατικανού, λίγους έλληνες φοιτητές και μεγαλύτερους. Στα πίσω-πίσω στριμωχτά καθίσματα, μια γιαγιά με φάτσα γνώριμη. Δεν πιστεύω στα μάτια μου. Η άστεγη γιαγιά του Termini, ελληνίδα στη Ρώμη εδώ και 25 χρόνια. «Παλιά ήταν ευκατάστατη, θα μας πει ο πατήρ, αλλά δεν ξέρεις ποτέ πώς τα φέρνει η ζωή. Την βοηθάμε όσο μπορούμε».

β

Χριστούγεννα. Ψάχνοντας στολίδια χειροποίητα. Σ'ένα μαγαζάκι θα ρωτήσω αν υπάρχουν και άλλα στολίδια, εκτός απ'τις befane, τις παραδοσιακές ιταλικές μάγισσες. Η νεαρή πωλήτρια αφού επαληθεύσει ότι είμαστε έλληνες, μας λέει: «Ούτε σεις, ούτε εμείς οι Ρουμάνοι έχουμε μάγισσες γιατί έχουμε άλλη παράδοση. είμαστε Ορθόδοξοι. Εμείς τις είχαμε διώξει απ' τη Ρουμανία!».

γ

Μεγάλη Βδομάδα '05. Από Κυριακή των Βαΐων αρχίζουν οι επιπλοκές. Πάμε στο San Giacomo. Δημόσιο. Βράδυ. Την βάζουν μέσα για εξέταση. Εγώ απ' έξω. Άλλες έρχονται με πόνους, άλλες βγαίνουν με τα νεογέννητα. Τσιγγάνες, Ρουμάνες, Αλβανίδες. Δίπλα μου ένα παλληκάρι μελαχρινό. Διαβάζει ένα βιβλιαράκι σαν αυτά που στην Ελλάδα έχουμε τις ακολουθίες. Μεγάλη Δευτέρα θα μας πουν ότι είναι αποβολή. Στο δωμάτιο, μια αλβανίδα, μια ιταλίδα και μια ρουμάνα. «Εμείς είμαστε ορθόδοξοι, λέει, και σε πέντε μέρες έχουμε Πάσχα.». Το παλληκάρι ήταν ο αδερφός. «Διάβαζε, λέει, όλο το βράδυ τις Ώρες της Μεγάλης Τρίτης, γιατί είχα επιπλοκές. Πηγαίνει και στο ιερό στη δική μας Εκκλησία». «Μην κλαις, θα σου δώσει ο Θεός άλλο παιδάκι, αλλά εμείς λέμε στην πατρίδα μας ότι δεν πρέπει να το κρατάς μυστικό. Πρέπει αμέσως να το λες σ' όλους ότι περιμένεις παιδί.».

δ

Κάπου στο 2005... η «λειτουργία μετά τη λειτουργία», ο καφές γνωστών και φίλων φοιτητών μετά την κυριακάτικη λειτουργία, έχει μεταφερθεί σε καφέ του πολύβουου Termini, υπό την οχλαγωή των τρένων που φεύγουν και των φυλών της γης που περνάνε-έρχονται-φεύγουν-κοιτούν-ψάχνουν (σε κάδους/τσάντες/ψυχές).

Η παρέα στριμωγμένη σε χώρο μικρότερο των ελληνικών προσδοκιών. Πίσω μας, μέσα στο καφέ(των διερχομένων) μια άστεγη με τη χαρακτηριστική πραμάτεια και λίγη απ' τη χαρακτηριστική μυρωδιά. Κάπου στο βάθος θα φανεί κάτι άλλο, αφού της πέσει ένα γάντι, και αφού της το δώσω, με μισόλογα και ασυναρτησίες συνοδευμένες από φιλοσοφία, θα πει στα γαλλικά και μετά στα Ελληνικά(!) την ιστορία της. Μια ιστορία βγαλμένη απ' τα λογοτεχνικά βιβλία, όπου ο γόνος της αριστοκρατικής ελληνογαλλικής οικογένειας, θα μείνει στο δρόμο... αναπολώντας ρίζες οικογενειακές, εθνικές, πνευματικές...! Σε μια οδύσσεια των μέσων του 20^ου αιώνα, από Ελλάδα, σε Γαλλία και μετά Ιταλία όπου θα διαλυθεί η οικογένεια, θα χαθεί η περιουσία, θα πληγεί η υγεία.

ε

Με τον επισκέπτη αδερφό και με το Γιώργο, σε έξω τραπεζάκι ροκ μπαρ, περί τη Navona.

Ανάμεσα στους λοιπούς επαίτες που περνούν, ένας με αμφίεση «καλλιτεχνικότερη»... Αφού ακούσει τα ελληνικά μας και αφού πούμε στα ιταλικά για τη σαλονικιά μας καταγωγή, θα μείνουμε άφωνοι όταν θ' αρχίσει να μας κατεβάζει: «Άγκιος Ντιμήτριος, Ναός της του Τεού Σοφίας, Πύργκος Τριγκώνου, Ντώντεκα Απόστολοι, Παναγκία Χαλκέων, Όσιο Νταβίδ...». «Εντάξει, σκεφτόμαστε, έχει ζητιανέψει και στην Ελλάδα, όπως όλοι οι σενεγαλέζοι της Ρώμης έχουν πουλήσει ξύλινα στη Σαλονίκη και όπως οι Ινδοί που πρώτα περάσαν από την Αθήνα και την Πάτρα πριν φτάσουν εδώ...». Στη συνέχεια όμως, την επιστημονική ανάλυση που θα ακολουθήσει, για ολόκληρη τη Μακεδονική Σχολή της Βυζαντινής Αγιογραφίας, με ονόματα, εικόνες, μονές αγιορείτικες και μακεδονικές, σχέση με την κρητική σχολή κ.ο.κ. δε την έχω ξανακούσει από τότε, όπως την ανέλυσε αυτός ο «ξεπεσμένος» τσέχος ορθόδοξος ιστορικός της Τέχνης!!! Η ιστορία, οι πολιτικές, τα κινήματα παίζουν παιχνίδια πάνω στις πλάτες των λαών. Αυτός που βλέπεις στο δρόμο, ποτέ δεν ξέρεις ποιος μπορεί να είναι.

στ

Και αν το «φως της Ανατολής» φέγγει όσους το αναζητούν, ή μένει άσβεστο σε όποιους κάποια στιγμή το ζήσανε και θέλουνε να το κρατήσουν κάπως αναμμένο, ο ρόλος του έργου του μεγάλου Ντοστογιέφσκυ, μένει και μαρτυρεί.

Με την παρέα των νέων Ιταλών, άργησα να συνδεθώ. Μάλλον τους περνούσαμε για ελληνοϊταλούς που παραμέναν μετά τη λειτουργία να πουν τα νέα τους.

Η πορεία τους βέβαια ήταν άλλη. Είχαν αρχίσει να έρχονται στην Εκκλησία επειδή τους την είχε συστήσει ένας συγγραφέας ονόματι Φίοντορ! Μού' χαν πει ότι διαβάζοντας τους Καραμαζόφ και το Μέγα Ιεροεξεταστή δε θα μπορούσαν να συνεχίσουν να πηγαίνουν στη Ρ/καθολική Εκκλησία. Θέλανε και να κατηχηθούν!

Λίγο το ελληνικό μας ταπεραμέντο με τα καλά και τα κακά της φυλής, λίγο μια καχυποψία, λίγο που είναι δύσκολο οι πολιτισμοί να συναντιούνται πάντα παρά τη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, ή τέλος και ίσως λίγο μια επιφανειακότητα, δεν οδήγησαν στην πραγματοποίηση των αρχικών σχεδίων τους. Ίσως προσωρινά. Η ύπαρξη των ελληνόρρυθμων(των ουνιτών) πολλές φορές «αναπαύει» τους δυτικούς αναζητητές.

Μια ευχή, μια προσευχή για τα χρόνια μας που περάσαν και που θα' ρθουν, για όσα ο ανθρώπινος παράγοντας ορίζει, για όσους ξεμένουν στον κρύο αέρα. Ή στο κρύο του συνανθρώπου.

Φίλοι εκ Ρώμης όπου γης,

Ο Θεός μαζί!

Ο Σαλλονικιός