Ο ΛΑΤΕΡΝΑΤΖΗΣ

Έχω πάει στο Φωγραφείο του φίλου μου του Γιώργου Μέλλιου, στην μέση περίπου του καινούργιου πεζόδρομου της Αριστομένους, για να εκτυπώσω κάτι φωτογραφίες του αρχείου μου. Όπως συζητάμε, ξαφνικά γεμίζει ο χώρος του πεζοδρόμου της Αριστομένους με γνωστή μελωδία. “Γαρύφαλλο στ’αυτί στο στόμα το τσιγάρο, που είναι το τσαντίρι σου για ν’αρθω να σε πάρω”….Πεταχτήκαμε έξω!! Μια λατέρνα… Ο λατερνατζής ντυμένος “ασίκηκα” στα μαύρα, παντελόνι στενό, παπούτσια καφέ, πουκαμισιά άσπρη, γιλεκάκι μαύρο, γραβατούλα ασορτί και καπελάκι μαύρο. Ξέχασα το μάγκικο μουστάκι και το ταιριαστό με την παλιά εποχή στίλ του. Γυρίζοντας το χερούλι της “Ρομβίας”, μέσα από τα σπλάχνα του οργάνου , έβγαινε μιά μουσική απαλή και θεία γνωστή παλιά μελωδία. Τον πλησίασα περίμενα απολαμβάνοντας το μουσικό κομάτι της λατέρνας να τελειώσει πρώτα, τον “Ασήμωσα” αφήνωντας στο ντέφι που κρατούσε ο μικρός ένα χρηματικό ποσό.

Του ζήτησα , εάν είχε τον χρόνο να μου πεί δυό λόγια για την δουλειά του. Μου εξήγησε ότι από μικρό παιδί ακολουθούσε πότε τον πατέρα του και πότε τον θείο του, ανάλογα με τις ανάγκες…Το όργανο το αγάπησα από μικρό παιδάκι, οι μελωδές της λατέρνας βάλσαμο στην στεναχώρια μας και την φτώχια μας. Όταν είμουν μικρός, δεν υπήρχε μεγαλύτερη χαρα που με άφηναν να γυρίζω το χερούλι της ρομβίας, και πολλές φορές να διαλλέγω και τον σκοπό, Ιταλικό, Βιενέζικο ή Ελληνικό. Σαν κουράσθηκαν ο πατέρας μου και ο θείος μου μου άφησαν το όργανο. Από τότε την βγάζω καθημερινά βόλτα εάν έχει καλό καιρό, την έχω σαν παιδί μου. Αν με ρωτήσεις, τι άλλη δουλειά θα προτιμούσα να κάνω…η αλήθεια είναι ότι δεν έμαθα και άλλη δουλειά στην ζωή μου…όμως θα σου απαντούσα δεν ξέρω γιατί είμαι πραγματικά ερωτευμένος με την λατέρνα μου, παρολο που το μεροκάμματο βγαίνει δύσκολα. Με συγκινεί που ο κόσμος μόλις ακούσει τον ήχο της τρέχει, πιτσιρικάδες, νέοι και γέροι.

Οι μερακλήδες αφήνουν τον οβολό τους στο ντέφι του παιδιού…η φασουλάδα βγαίνει και κάτι λίγα για την συντήρηση. Που συχνάζεις αδελφέ; τον ρωτάω…που είναι συνήθως η πιάτσα σου;…Να σου πώ μου λέει: Έχω γυρίσει όλη την Ελλάδα, τα καλοκαίρια σε τουριστικά μέρη, το χειμώνα σε κεντρικές πλατείες και σε πανηγύρια, πολλές φορές με φωνάζουνε και σε χαρές. Πολλοί περαστικοί με ρωτάνε από περιέργεια να τους πω την ιστορία της ρομβίας. Αυτά που άκουγα τους δικούς μου να λένε είναι ότι, η λατέρνα ήταν και είναι μεγάλο και δυσκολομετακίνητο μουσικό όργανο.

Όμως παρ’ όλα αυτά μπορεί να παίξει σε κλειστούς και υπαίθριους χώρους, σε γειτονιές κάτω από μισόκλειστα πατζούρια, αγγίζει συναισθηματικά τους ανθρώπους και βοηθά πολύ στην διάδωση του μουσικού ήχου. πολλοί έχουν να πούν και κάποια ιστορία που ξέρουν ή έχουν ακούσει, γύρω από το αγαπημένο και χιλιοτραγουδισμένο όργανο.

Δεν υπάρχει ιδιαίτερη ιστορία για την μελέτη και την δημιουργία της λατέρνας, είναι μπόρούμε να πούμε ανεπαρκής, τέτοια έλεγε ο πατέρας μου, σε όσους τον ρωτούσαν, εγώ δεν είμαι διαβασμένος. Μου έλεγε ότι η πρώτη ρομβία φτιάχτηκε στην Ελλάδα το 188ο.

Οι τεχνίτες που σκέφτηκαν την κατασκευή της, ήταν ένας Έλληνας ο Αρμάου Ιωσήφ τον λέγανε και ένας Ιταλός ο Τουρκόνι. Αυτοί οι δύο συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Αρμάου είχε την μουσική γνώση και ο Τουρκόνι την κατασκευη της ρομβίας. Ο Αρμάου ήταν καλός γνώστης όπως είπαμε με το μουσικό μέρος, το “Σταμπάρισμα” όπως το λέμε των τραγουδιών. Οι έλληνες αγάπησαν εκείνη την εποχή μέ πάθος το όργανο. Να σκεφτείς όλοι είχαν πέσει με τα μούτρα στην παραγωγή της λατέρνας. Μόνο στην Αθήνα ήταν εκείνη την εποχή 40.000 όργανα και άλλα τόσα στην Θεσσαλονίκη. Τον ρώτησα τι χρειαζόταν μία λατέρνα για να συντηρηθεί; Το μυστικό της μακροζωϊας ειναι το χούρδισμα…Την στέλνωμε στους “αναδιορθωτές” ή ” σταμπαδόρους”. Αυτοί τυπώνουνε τα τραγούδια στην λατέρνα. Καρφώνουν τα καρφιά επάνω στον κύλινδρο και καθώς περνάνε τα τέλια της λατέρνας από πάνω τους, βγάζουν και ένα ήχο (την αντίστοιχη νότα).

Φαντάσου για κάθε τραγούδι πρέπει ο σταμπαδόρος να καρφώσει 700 με 800 καρφιά. Σήμερα αυτή η δουλειά κοστίζει αρκετά, οπότε τα πηγαίνουμε μόνο για κούρδισμα. Μόνο σε περίπτωση που έχουμε παραγγελία ειδική για καμία ταινία, ή για την τηλεόραση τα πηγαίνουμε για να γράψουν καινούργιο σκοπό. Τα παλιά χρόνια πληρώναμε 800 δραχμές για κάθε καινούργιο τραγούδι.

Κάθε πρωί πριν την βγάλω βόλτα, την ξεσκονίζω προσεκτικά, η παραμικρή σκόνη της αλλάζει σημαντικά την απόδοση. την στολίζω με πολλά μπιχλιμπίδια, βελούδινα καλύματα, χρυσοκεντήματα με ρέλι και χαϊμαλιά για το μάτιασμα. Απαραίτητη η φωτογραφία κάποιου αγαπημένου πρόσωπου, ή της Μαρίας της Πενταγιώτησσας. Αυτό το στόλισμα είναι και η αιτία που έχει μείνει από τότε η φράση: ” ΚΟΙΤΑ ΤΗΝ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΛΙΣΜΕΝΗ ΣΑΝ….ΛΑΤΕΡΝΑ!!!

πηγή