Ζήρεια: Αυθεντικά ορεινή, αυθεντικά Κορινθία

Κείμενο - Φωτογραφίες: Ηρώ Κουνάδη

Δυο ωρίτσες δρόμος, και βρίσκεσαι έτη φωτός μακριά από την Αθήνα. Το απόλυτο βουνίσιο weekend για τους κατοίκους του κλεινού άστεως περνά μέσα από καταπράσινα πευκοδάση, κόβοντας ταχύτητα σε κάθε πετρόχτιστη πλατεία, για ελληνικό καφέ κάτω από γιγάντια πλατάνια. Βουτά –ναι, βουτά– σε κρυστάλλινες λίμνες και παρεκκλίνει σε κάθε στροφή του κεντρικού δρόμου, για να εξερευνήσει άλλο ένα ορεινό μονοπάτι, άλλο ένα λιλιπούτειο χωριό, άλλο ένα ξέφωτο στο δάσος.

Οι λάτρεις των εκτός πεπατημένης προορισμών, βέβαια, θα σας πουν με μια ανεπαίσθητη γκριμάτσα αποδοκιμασίας, ότι ακριβώς εξαιτίας της εγγύτητάς της στην Αθήνα η Ζήρεια είναι εμπορικά εκμεταλλευμένη, ανησυχητικά trendy και υπερβολικά πολυσύχναστη –κάτι σαν new age Αράχωβα. Γεγονός που είναι εν μέρει αληθές, σε συγκεκριμένες περιοχές της. Αν τους πιστέψετε, θα χάσετε τις πανέμορφες διαδρομές και τα κουκλίστικα χωριά στις υπόλοιπες.

Ανατολική Ζήρεια: Από το Κεφαλάρι στη Στυμφαλία
Ο δρόμος που ανηφορίζει από το Κιάτο περνά δίπλα από το εντυπωσιακό Αστεροσκοπείο, ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης, κι ελίσσεται ανάμεσα σε καταπράσινες πλαγιές μέχρι να φτάσει στο Κεφαλάρι. Κουρνιασμένο στους πρόποδες μιας ελατοσκέπαστης πλαγιάς, με λιγότερα από πενήντα σπίτια όλο κι όλο, το Κεφαλάρι είναι ένα αυθεντικά παραδοσιακό χωριό, χωρίς προσμίξεις και δαντέλες.

Τα διώροφα σπιτάκια του σκεπάζονται από κατακόκκινα κεραμίδια, για να γλιστρά από πάνω τους το χιόνι τον χειμώνα. Η πλατεία είναι πλακόστρωτη, σπαρμένη με τα τραπεζάκια της παρακείμενης ταβέρνας – ψησταριάς, στη σκιά του γιγάντιου, χιλιόχρονου πλάτανου. Ακριβώς δίπλα, το καφενείο σερβίρει μυρωδάτο ελληνικό στη χόβολη, μαζί με τα τελευταία νέα του χωριού, ενώ από την άλλη πλευρά της πλατείας ένα αρχοντικό του 18ου αιώνα έχει μετατραπεί στον πανέμορφο ξενώνα που δανείζεται το όνομα του χωριού. Στενά δρομάκια ανηφορίζουν προς τις επάνω γειτονιές, που ευωδιάζουν από το πρώτο άναμμα των τζακιών τους.

Ο εντυπωσιακά ασφαλτοστρωμένος για τα δεδομένα της ελληνικής επαρχίας δρόμος συνεχίζει προς τη Στυμφαλία, περνώντας μέσα από το μεγαλύτερο, αλλά λιγότερο γραφικό χωριό Καλλιάνοι. Η πρώτη από τις πολλές παρακάμψεις της διαδρομής μας φέρνει στον μικρούλι Ασπρόκαμπο, που ό,τι στερείται σε δημοτικότητα το αναπληρώνει σε φωτογένεια. Κτισμένος σε υψόμετρο 760 μέτρων, ανάμεσα σε επιβλητικές κορυφές, χωρίς κανένα ίχνος τουριστικής «ανάπτυξης», πέρα από ένα ταβερνάκι κι ένα καφενείο, ο Ασπρόκαμπος ευωδιάζει παράδοση κι Αγιωργίτικο Νεμέας, από τους αμπελώνες του που εκτείνονται ούτε λίγο ούτε πολύ σε 1.700 στρέμματα.

Τα ανηφορικά δρομάκια του οδηγούν τον επισκέπτη, ανάμεσα σε διώροφα σπίτια με ολάνθιστες αυλές, στο ψηλότερο σημείο του χωριού, εκεί όπου δεσπόζει δίπλα σε έναν τεράστιο πλάτανο το πέτρινο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου (φωτό), με τα κατακόκκινα κεραμίδια του –κτισμένο τον 19ο αιώνα. Η πανοραμική θέα από την πλατειούλα που το περιβάλλει σε ολόκληρο το χωριό και τις γύρω κορυφές είναι το λιγότερο εντυπωσιακή.

Όταν το μάτι χορτάσει αμπελώνες, κατηφορίζουμε ξανά προς τον κεντρικό δρόμο, με την απαραίτητη στάση στο καφενείο του Ασπρόκαμπου για ελληνικό καφέ και γλυκό του κουταλιού. Η διαδρομή καταλήγει στην Στυμφαλία, τη μυθική λίμνη η οποία έχει στο μεγαλύτερο μέρος της αποστραγγιστεί. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να αποτελεί σπάνιο υδροβιότοπο, στον οποίο κατοικούν περισσότερα από 160 είδη ζώων και πουλιών. Ένας μικρός αρχαιολογικός χώρος στη βόρεια πλευρά της φιλοξενεί τμήματα ναών, δημόσιων κτιρίων και οχυρώσεων της αρχαίας πόλης Στύμφαλου.

Μία στάση αξίζει οπωσδήποτε το ολοκαίνουριο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας, στο εντυπωσιακής αρχιτεκτονικής κτίριο του οποίου φιλοξενείται η μόνιμη έκθεση που δένει το οικοσύστημα της λίμνης με την ανθρώπινη Ιστορία που εκτυλίσσεται ανά τους αιώνες γύρω της: από τους άθλους του Ηρακλή μέχρι τον Μεσαίωνα, κι από εκεί στη σύγχρονη διαμάχη για το νερό και τα παραδοσιακά επαγγέλματα που σχετίζονται με αυτό. Η θέα της λίμνης από τον ξύλινο εξώστη του μουσείου αποτελεί από μόνη της λόγο επίσκεψης. Το μουσείο λειτουργεί καθημερινά, από τις 10.00 το πρωί έως τις 18.00 το απόγευμα. Πληροφορίες στο τηλέφωνο 27470 22296.

Εκεί στο Νότο: Η Λαύκα και η Καστανιά
Αφήνοντας πίσω τη Στυμφαλία, το τοπίο γίνεται ολοένα και πιο θεαματικό. Ελατοσκέπαστες κορυφές ακουμπούν πάνω σε ολόλευκα σύννεφα, που δίνουν την εντύπωση πως αν δεν ήταν εκεί να τις συγκρατούν θα συνεχίζονταν μέχρι τον ουρανό. Το πράσινο του ορίζοντα εκτείνεται μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι, ενώ το ομιχλώδες τοπίο δημιουργεί, ακόμη κι αυτήν την εποχή του χρόνου, μυστηριακή ατμόσφαιρα που κάνει ακόμη πιο υποβλητική την εμπειρία της οδήγησης στον φυσικό διάδρομο που σχηματίζουν οι αντικριστές βουνοπλαγιές.

Κουρνιασμένη ανάμεσα σε τρεις από αυτές, την Ολίγυρτο, τη Σκιάθη και το Γερόντιο, η Λαύκα μόλις που διακρίνεται από τον κεντρικό δρόμο –κι αυτό εξαιτίας των κόκκινων κεραμιδιών της, που σπάνε την αλληλουχία του πράσινου και τραβούν αναπόφευκτα το βλέμμα. Η δεύτερη παράκαμψη της διαδρομής, τα δύο χιλιόμετρα που οδηγούν σε αυτό το χωριό - καταφύγιο, είναι αναπόφευκτη. Χαμηλά σπιτάκια ξεπροβάλλουν ανάμεσα στα έλατα, και μια μικρή πλατειούλα με τρεχούμενα νερά κλέβει την παράσταση. Ακριβώς απέναντι, ένα μικρό ταβερνάκι, το Ορέξιον, σερβίρει σπιτικά μαγειρευτά και εξαιρετικές πίττες.

Το επόμενο κουκλίστικο χωριό, η Καστανιά, σκαρφαλωμένη σε υψόμετρο 1.100 μέτρων, ανταμείβει τον ταλαιπωρημένο από τις συνεχείς στροφές του ορεινού δρόμου οδηγό, με τα πέτρινα σπιτάκια, το μοναδικό φυσικό τοπίο της και τα αξιοθέατά της. Από αυτά ξεχωρίζουν το πέτρινο ξωκλήσι της Κοίμησης της Θεοτόκου, που απολαμβάνει υπέροχη θέα στο γύρω τοπίο, και η περίφημη Τρίκρηνα, η πέτρινη κρήνη όπου, σύμφωνα με το μύθο, οι νύμφες έλουζαν το νεαρό Ερμή. Μόλις οι βόλτες σας ανοίξουν την όρεξη, πιάστε τραπεζάκι για παραδοσιακά γλυκά κουταλιού και ταψιού στον Πλάτανο.

Στο δρόμο για τη Δόξα: Μεσινό, Γκούρα και Φενεός
Καθώς ο δρόμος κατηφορίζει προς την πεδιάδα του Φενεού, αρχίζει όλο και περισσότερο να μοιάζει με φαράγγι. Ακριβώς εδώ, στο σημείο όπου οι δύο αντικριστές βουνοπλαγιές συναντιούνται, στο ασφάλτινο ποτάμι που κυλά ανάμεσά τους είναι κτισμένο το Μεσινό. Ένα πανέμορφο, λιλιπούτειο χωριουδάκι που αναπτύσσεται γύρω από την πλατεία με τον αιωνόβιο πλάτανο, από τον κορμό του οποίου αναβλύζει τρεχούμενο νερό. Πιάστε θέση στο παραδοσιακό καφενεδάκι της πλατείας, κι απολαύστε τον χρόνο που κυλάει, επιτέλους, αργά.

Εξίσου όμορφη, αν και αρκετά πιο ανεπτυγμένη –καθότι και μεγαλύτερη σε μέγεθος– είναι η Γκούρα. Ένα από τα δημοφιλέστερα χωριά της Κορινθίας, η Γκούρα είναι αμφιθεατρικά κτισμένη σε υψόμετρο 900 μέτρων, γύρω από την γραφική πέτρινη πλατεία της. Συγκεντρώνει, επίσης, μερικούς από τους καλύτερους ξενώνες της περιοχής, καθώς και ταβερνάκια, από τα οποία ξεχωρίζει το Κάτι Καλύτερο, για την εξαιρετική, τοπική κουζίνα, τα «μαμαδίσια» μαγειρευτά και την ζουμερή του σχάρα –τα κρέατα είναι ντόπια, πράγμα που σημαίνει πως η έντονη γεύση τους ενδέχεται να ξενίσει τους μη εξοικειωμένους ουρανίσκους.

Στην απέναντι ακριβώς πλαγιά, το χωριό που προσπαθείτε να φωτογραφίσετε με τον ευρυγώνιο φακό σας, καθισμένοι στο καφενεδάκι της πλατείας στην Γκούρα, είναι ο μικρούλης Φενεός –κι όχι η Αρχαία Φενεός, όπου βρίσκεται το διάσημο, ολίγον υπερτιμημένο από άποψη φαγητού, αλλά εξαιρετικό από πλευράς σέρβις, φιλοξενίας και θέας στη λίμνη, Κουτούκι του Στάικου. Η παράκαμψη για τον Φενεό αξίζει τον κόπο, αν οι διαδρομές σας έχουν ανοίξει την όρεξη: το μεζεδοπωλείο Δεσκέλα, ακριβώς δίπλα στον παραδοσιακό ξενώνα Τα Λημέρια του Πάνα, είναι μία από τις καλύτερες γευστικές προτάσεις της περιοχής.

Η Λίμνη Δόξα
Ίσως η πιο διάφανη λίμνη που είδατε ποτέ, η μικρή Δόξα διεκδικεί επάξια την πρώτη θέση στα αγαπημένα σημεία της Ζήρειας. Καταγάλανη και απόκοσμα γαλήνια, πνιγμένη στο ιδιαίτερο πράσινο ενός εξίσου ιδιαίτερου είδους πεύκου, του μαυρόπευκου, και με μια λωρίδα γης να σπάει τη συμμετρία της, η Δόξα ενδείκνυται για ατελείωτα φωτογραφικά sessions, χαλαρωτικούς περιπάτους στον υπέροχο δρόμο που κάνει τον γύρο της ή απλά για ολόκληρα απογεύματα… χαζέματος στη μαγική εικόνα της, που αλλάζει διαρκώς χρώματα όσο περνά η ώρα. Οι ντόπιοι βουτούν στα νερά της όταν οι θερμοκρασίες το επιτρέπουν –δυστυχώς δεν πετύχαμε καιρό ιδανικό για να σας μεταφέρουμε εντυπώσεις.

Το μικρό, χιλιοφωτογραφημένο ξωκλήσι που είναι χτισμένο σε αυτό που μοιάζει από μακριά με νησάκι στο κέντρο της –αλλά στην πραγματικότητα είναι το σημείο που καταλήγει η στενή λωρίδα γης που εισχωρεί αυθάδικα στα νερά της– είναι αφιερωμένο στον Άγιο Φανούριο. Στο μικρό χωριουδάκι δίπλα στη λίμνη, την Αρχαία Φενεό, θα έχετε την ευκαιρία να επισκεφθείτε το μικρό αρχαιολογικό μουσείο, που φιλοξενεί γλυπτά, αγγεία και ψηφιδωτά που έφεραν στο φως οι ανασκαφές της αρχαίας πόλης.

Τα μονοπάτια
Αν έπρεπε να επιλέξουμε μόνο ένα χαρακτηριστικό για το οποίο είναι δημοφιλής η Ζήρεια, αυτό θα ήταν οι μοναδικές διαδρομές της. Διαδρομές για όλους: για μανιώδεις οδηγούς, για λάτρεις των road trips, για οπαδούς των off road συγκινήσεων, για κατόχους οχημάτων 4x4 και, φυσικά, για πεζοπόρους. Αυτοί οι τελευταίοι έχουν στη διάθεσή τους ένα εκτενέστατο δίκτυο άριστα σηματοδοτημένων μονοπατιών που συνδέουν τα χωριά μεταξύ τους, με δάση, με σπήλαια –τα οποία, δυστυχώς, δεν μπορείτε να επισκεφθείτε αν δεν είστε έμπειρος σπηλαιολόγος– και, βέβαια, με τις κορυφές της Ζήρειας.

Εγχείρημα όχι τόσο απλό όσο ακούγεται, καθώς η Ψηλή Κορφή –η ψηλότερη της Ορεινής Κορινθίας, όπως υπονοεί και το όνομά της– αγγίζει το δυσθεώρητο υψόμετρο των 2.376 μέτρων. Αν επιμένετε να επιχειρήσετε την κατάκτησή της, το μονοπάτι ξεκινά από το Κεφαλάρι, ανεβαίνει στον Προφήτη Ηλία, περνά από την κορυφή της Μικρής Ζήρειας στα 2.089 μέτρα και καταλήγει στο Σπήλαιο του Ερμή και το Καταφύγιο. Περισσότερα πεζοπορικά μονοπάτια θα βρείτε στον επίσημο οδηγό e-Ziria.gr.