Δ ιαβάζω αυτές τις ηµέρες ένα συναρπαστικό βιβλίο για το ψέµα. Το έχει γράψει η Dorothy Rowe, βρετανίδα ψυχαναλύτρια µε πάµπολλα χρόνια ερευνητικής εµπειρίας και ζωής πάνω στους ώµους της: ογδόντα για την ακρίβεια. Αρκετά για να καταλάβει κάποιες σηµαντικές αλήθειες. Μία από αυτές είναι πως το ψέµα αποτελεί την πιο οικουµενική ανθρώπινη συνήθεια. Λέµε ψέµατα στους άλλους και στους εαυτούς µας. Λέµε ψέµατα για κακό σκοπό. Λέµε ψέµατα και για καλό σκοπό, τα λεγόµενα λευκά ψέµατα, τα οποία προσπαθούν να µη δυσαρεστήσουν τους άλλους, επειδή φοβόµαστε την απόρριψή τους. Λέµε ψέµατα από ευγένεια και από βίτσιο. Λέµε ψέµατα όταν είµαστε δυνατοί και όταν είµαστε αδύναµοι. Το ψέµα των δυνατών συνήθως προσπαθεί να παραπλανήσει τους αδύναµους. Το ψέµα των αδύναµων, συνήθως, προσπαθεί να αποτρέψει την τιµωρία των δυνατών. Λέµε ψέµατα για να δικαιολογήσουµε συµπεριφορές, την αιτία των οποίων αδυνατούµε να καταλάβουµε.
Ο Λουί Αραγκόν έλεγε πως τα ψέµατα «είναι λέξεις που φοράµε σαν γάντια για να κρύβουµε τα παραµορφωµένα µας χέρια». Η Dorothy Rowe προσθέτει ότι ο λόγος που λέµε ψέµατα είναι ακόµα πιο βαθύς. Εχει να κάνει µε την ίδια την εντύπωση που έχουµε για την προσωπικότητά µας. Μαθαίνουµε να λέµε ψέµατα, να προσποιούµαστε, από τότε που είµαστε µωρά. Για να αποσπάσουµε το χαµόγελο από το πρόσωπο της µητέρας µας ή για να αποφύγουµε την τιµωρία και το θυµωµένο της πρόσωπο.
Το ψέµα είναι ένας µηχανισµός άµυνας ενάντια σε εξωτερικές απειλές, φανταστικές ή αληθινές. Το κάθε ψέµα που λέµε, από το πιο ασήµαντο µέχρι το πιο σηµαντικό, είναι ένα είδος προστασίας της προσωπικότητάς µας. Γιατί ο φόβος ότι θα ξεπέσουµε στα µάτια των άλλων, ότι θα µας απορρίψουν, είναι µεγαλύτερος ακόµα και από τον φόβο του θανάτου. Για να αµυνθούµε, λοιπόν, φτιάχνουµε µια πανοπλία από ψέµατα. Και η πιο βαριά πανοπλία, η πιο «τέλεια» από όλες, είναι εκείνη που φτιάχνουµε µε τα ψέµατα που λέµε στον εαυτό µας. Μέχρι που σιγά σιγά, κάποιοι από µας εθίζονται τόσο πολύ στο ψέµα που στο τέλος εκείνο υποκαθιστά την αλήθεια. Αυτοί οι τελευταίοι λέγονται «ψευτοµανείς». Το ψέµα γι’ αυτούς είναι ό,τι τα ναρκωτικά για τους τοξικοµανείς.
Το πιο επικίνδυνο ψέµα που λέµε στον εαυτό µας είναι πως είµαστε ανώτεροι από τους άλλους. Εάν κάτι τέτοιο γίνει κρατικό δόγµα µπορεί να οδηγήσει ολόκληρα κράτη και έθνη στο έγκληµα. Σε ατοµικό επίπεδο, το ψέµα της ανωτερότητας προς τους άλλους το χρειάζονται συνήθως εκείνοι που βασανίζονται από αισθήµατα κατωτερότητας. Υπάρχουν, µετά, τα ψέµατα των κυβερνώντων που προκαλούν πολέµους και καταστροφές. Υπάρχουν και τα οικονοµικά ψέµατα. Οπως αυτά του Ρίτσαρντ Φουλντ, του προέδρου της Lehman Βrothers. Ή το ψέµα για τα στατιστικά στοιχεία. Αυτό το τελευταίο, όµως, είναι η κλασική περίπτωση του ψέµατος προς τον εαυτό µας. Και όταν αποκαλύπτεται, τότε η αλήθεια µοιάζει, κάπως, µε το θυµωµένο πρόσωπο της µητέρας.
Μόνο που στη δική µας περίπτωση, τον ρόλο του «θυµωµένου πρόσωπου» της µητέρας παίζει κυρίως ο κ. Πολ Τόµσεν… ΥΓ: «Why we lie», Dorothy Rowe, ed. Fourth Εstate
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου