Θεοφάνης ο Έλλην

(1335-1409)
Ο Θεοφάνης ο Έλλην είναι μία ιστορική,καλλιτεχνική και πνευματική προσωπικότητα που δεσπόζει με το τεράστιο σε έκταση και λαμπρότητα αγιογραφικό του έργο στους 14ο και 15ο αι.

Όμως, ενώ το έργο του στη Ρωσία είναι πολύ γνωστό στους Ρώσους και Ευρωπαίους, ελάχιστα είναι γνωστό στην ελληνική ιστοριογραφία της Tέχνης, με εξαίρεση βέβαια τον Ξυγγόπουλο, τον Κ. Καλοκύρη και άλλους.
Ο Θεοφάνης απουσιάζει επίσης από τα σύγχρονα ελληνικά λεξικά και τις εγκυκλοπαίδειες και συγχέεται με τον Θεοφάνη τον Κρήτα του 16ου αι.
Στην πραγματικότητα, ο Θεοφάνης είναι από τους κυριότερους εκφραστές της παλαιολόγειας βυζαντινής τέχνης, δημιουργός της βυζαντινο- ρωσικής σχολής Τέχνης, πρόδρομος της Κρητικής Σχολής και θεωρείται ισάξιος του Έλ Γκρέκο και των κλασικών της Δύσης (Τζιότο, Ραφαήλ).

Ο προσφάτως εκλιπών δόκιμος συγγραφέας Κ. Σαρδελής ασχολήθηκε συστηματικά με τον Θεοφάνη και εξέδωσε στη δεκαετία του 1970 ένα ογκώδες έργο για τη ζωή και το έργο του. Ο Θεοφάνης που συμπεραίνεται ότι γεννήθηκε γύρω στα 1335, εργάσθηκε ως αγιογράφος σε Εκκλησίες της Κωνσταντινούπολης (Μονή της Χώρας, του Γαλατά) και της Θεοδοσίας της Κριμαίας, πριν μεταβεί γύρω στα 1365 και εργασθεί στο Νόβγκοροντ, στο Βολότοβ, στο Βλαντιμίρ και τελικά στη Μόσχα μετά το 1378, όπου και απεβίωσε πριν το 1409.Το 1405 «την άνοιξη άρχισαν να ζωγραφίζουν την πέτρινη Εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, στην Αυλή του Μεγάλου Πρίγκηπα και οι τεχνίτες ήσαν ο εικονογράφος Θεοφάνης ο Έλλην, ο Τσάρετς Πρόχορος από το Γκόρεντεκ και ο μοναχός Αντρέι Ρουμπλιόφ».

πηγή