Μια αδιάσπαστη αλυσίδα είναι η Εκκλησία

Δ΄οικουμενική σύνοδος Χαλκηδόνος 451μ.Χ.ο αυτοκράτορας Μαρκιανός ανάμεσα σε επισκόπους

Κυριακή των Αγίων Πατέρων Δ΄Οικουμ. Συνόδου

Η Εκκλησία γιορτάζει και τιμά την ιερή μνήμη των αγίων και θεοφόρων Πατέρων της τετάρτης και μαζί των άλλων τεσσάρων οικουμενικών Συνόδων, της δεύτερης, τρίτης, πέμπτης και έκτης. Η μνήμη των αγίων Πατέρων της πρώτης οικουμενικής Συνόδου εορτάζεται στην έκτη Κυριακή μετά το Πάσχα, και η μνήμη των άγιων Πατέρων της εβδόμης Οικουμενικής Συνόδου εορτάζεται μια Κυριακή μέσα στο μήνα Οκτώβριο. Η τέταρτη οικουμενική Σύνοδος έγινε στα 451 χρόνια μετά τη γέννηση του Χριστού στη Χαλκηδόνα της Βιθυνίας. Εκεί συνάχθηκαν 630 Πατέρες της Εκκλησίας και καταδίκασαν τον αρχηγό της αίρεσης του μονοφυσιτισμού Ευτυχή και τους οπαδούς του. Μονοφυσιτισμός είναι η αίρεση και η πλανεμένη διδασκαλία, που παραδέχεται τον Ιησού Χριστό μόνο ως Θεό. Η Σύνοδος δογμάτισε ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεάνθρωπος, τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος, κι όπως το ψάλλουμε στο Δοξαστικό του Εσπερινού στον πλ. δ’ ήχο, «διπλούς την φύσιν, αλλ’ ου την υπόστασιν». Αφήνουμε τα περισσότερα κι ερχόμαστε στην ευαγγελική περικοπή, που διαβάζεται στη θεία Λειτουργία. Στην περικοπή αυτή, που είναι από την «επί του όρους» ομιλία, ο Ιησούς Χριστός ομιλεί για τη θέση των χριστιανών στον κόσμο, ότι είναι μια θέση ξεχωριστή και φανερή, υπεύθυνη δηλαδή και καθοδηγητική. Αυτό ισχύει βέβαια πολύ περισσότερο για τους ιερούς ποιμένες των χριστιανών, που είναι και οι Πατέρες της Εκκλησίας, στη μνήμη των οποίων και διαβάζεται αυτή η περικοπή. Ας ακούσουμε όμως άλλη μια φορά, τώρα στη δική μας απλή γλώσσα, τα θεία και σωτήρια λόγια του θείου διδασκάλου Ιησού Χριστού.

Είπε ο Κύριος στους μαθητές του. «Εσείς είσαστε το φως του κόσμου. Δεν μπορεί να κρυφτεί μια πόλη, που είναι χτισμένη πάνω στο βουνό· ούτε ανάβουν το λύχνο και τον βάζουν κάτω από το καυκί, αλλά τον τοποθετούν στο λυχνοστάτη και φέγγει σ’ όλο το σπίτι. Έτσι να λάμψει και το δικό σας φως μπροστά στους ανθρώπους, για να δουν τα καλά σας έργα και να δοξάσουν τον Πατέρα σας, που είναι στους ουρανούς. Να μη σας περάσει από το νου πως ήλθα για να καταργήσω το Νόμο ή τους Προφήτες. Δεν ήλθα για να τα καταργήσω, αλλά για να τα πραγματοποιήσω. Σας βεβαιώνω πως όσο στέκει ο κόσμος ένα γιώτα η μια γραμμή δεν θα καταργηθεί από το νόμο. Όποιος λοιπόν θα καταργήσει και μια από τις πιο μικρές εντολές αυτού του νόμου και θα γίνει έτσι κακός δάσκαλος στους ανθρώπους, θα κριθεί κι αυτός με το ίδιο μέτρο την ημέρα της κρίσεως. Μα όποιος θα τις τηρήσει και θα διδάξει έτσι τους άλλους, αυτός θα τιμηθεί πολύ την ήμερα της κρίσεως».

Οι ιεροί και θεοφόροι Πατέρες της Εκκλησίας είναι εκείνοι, που τήρησαν στο βίο τους το Ευαγγέλιο και το κήρυξαν στους ανθρώπους. Το κήρυξαν όχι μόνο με το λόγο, αλλά και με το βίο τους. Αυτό εννοούμε, όταν λέμε Πατέρες της Εκκλησίας τους επισκόπους, ιερείς και μοναχούς, που ανάμεσα στους χριστιανούς διακρίθηκαν για την αγιότητα του βίου τους και για την ορθόδοξη διδασκαλία τους. Τα δύο αυτά, η αγιότητα και η ορθόδοξη διδασκαλία, πρέπει να πηγαίνουν μαζί, κι αν είναι να λείψει εν’ από τα δύο, καλύτερα να λείψει η διδασκαλία με τα λόγια. Τί να την κάνεις τη διδασκαλία χωρίς την αγιότητα; Τί άξια έχει ή επιστήμη χωρίς την αρετή; Τί ωφελεί η θεολογία χωρίς την ευσέβεια; Μα ο Θεός να μας δίνει πάντα πρώτα αρετή κι υστέρα λόγο· περισσότερη προθυμία για να τηρούμε τις εντολές του και λιγότερη σπουδή για να διδάσκουμε τους ανθρώπους. Γι’ αυτό ο Ιησούς Χριστός είπε· «ος αν ποιήση και διδάξη…»· όποιος δηλαδή θα εφαρμόσει πρώτα στον εαυτό του το Ευαγγέλιο κι υστέρα θα το κηρύξει στους άλλους. Αυτός, κι αν δεν είναι σοφός στα γράμματα, κι αν δεν έχει το χάρισμα του λόγου, όμως με το παράδειγμά του διδάσκει. Κι είναι αλήθεια πως το καλό παράδειγμα διδάσκει καλύτερα από το πιο εύγλωττο και σοφό κήρυγμα. Αητό θα πει πως διδάσκαλος του Ευαγγελίου δεν είναι μόνο όποιος έχει στην εκκλησία τον τίτλο και τη θέση του ιεροκήρυκα, αλλά κι ο κάθε χριστιανός με το βίο του. Το Ευαγγέλιο είναι ζωή. Κι αυτό που λέμε κήρυγμα του Ευαγγελίου είναι πρώτα απ’ όλα ενάρετος βίος, σύμφωνα με το Ευάγγελο ή, για να το πούμε αλλιώτικα, προσωπική μαρτυρία Ιησού Χριστού. Στην Εκκλησία όλα είναι ζωντανά, όλα είναι προσωπικά, όλα είναι μαρτυρία. Ο ουράνιος Πατέρας είναι πρόσωπο, ο Υιός και Λόγος είναι πρόσωπο, το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο, οι άγιοι Άγγελοι είναι πρόσωπα, κι εμείς είμαστε πρόσωπα. Όλα είναι συνείδηση και ελευθερία. Η ορθόδοξη πίστη μας δεν είναι κήρυγμα και μάθημα θεωρητικό· είναι λόγος του Θεού, ζωντανός ο ίδιος και ενεργής στο βίο του Ιησού Χριστού και των Αγίων. Μέσα στο κόσμο η Εκκλησία είναι σαν μια πόλη, χτισμένη ψηλά στο βουνό· δεν μπορεί να κρυφτεί και την βλέπουν οι άνθρωποι γύρω-γύρω. Είναι ακόμα σαν το λυχνάρι, που το ανάβουν και το βάζουν ψηλά για να φέγγη σ’ όλο το σπίτι. Η πόλη επάνω στο βουνό είναι ο βίος, το λυχνάρι τοποθετημένο ψηλά, είναι η διδασκαλία. Πρώτα ο βίος και το παράδειγμα κι υστέρα ο λόγος και η διδασκαλία. Μέσα στο βίο είναι ο λόγος και μέσα στο παράδειγμα η διδασκαλία. Η φωνή των έργων είναι ηχηρότερη από τα λόγια και ο βίος διδάσκει καλύτερα από το ευγλωττότερο κήρυγμα.

Μα ποιά είναι η Εκκλησία, η πόλη η χτισμένη επάνω στο βουνό; Είναι τάχα μόνο οι κληρικοί; Γιατί έτσι νομίζουν πολλοί. Γι’ αυτούς μόνο ομιλεί στο Ευαγγέλιο ο Ιησούς Χριστός; Μεγάλη τιμή θα ήταν για τους κληρικούς να είναι αυτοί μόνο η Εκκλησία· μεγάλη τιμή, μα και μεγάλο κι ασήκωτο βάρος. Αλλά και μεγάλη αδικία για τους λαϊκούς. Εκκλησία όμως είμαστε όλοι μας, ο κλήρος και ο λαός· ούτε μόνο οι κληρικοί, ιεροκρατία, ούτε μόνο οι λαϊκοί, λαϊκοκρατία. Οι κληρικοί πηγαίνουν μπροστά και οι λαϊκοί ακλουθούν· οι κληρικοί είναι οι πνευματικοί ποιμένες, και οι λαϊκοί τα λογικά πρόβατα της ποίμνης του Χριστού. Ο λόγος ίσως και να προσκρούει στις δημοκρατικές αντιλήψεις των συγχρόνων ανθρώπων, αλλά είναι η εικόνα της Εκκλησίας προφητική, που την μεταχειρίζεται κι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός στην παραβολή του καλού ποιμένα. Οι κληρικοί σηκώνουν πολλά βάρη κι έχουν μεγάλες ευθύνες στην Εκκλησία, και το πρώτο που ζητούν από τους λαϊκούς είναι να τους ακολουθούν. Γιατί η Εκκλησία εδώ στη γη έχει πάντα πόλεμο κι όταν ο στρατηγός, που είναι ο ποιμένας, πηγαίνει στον πόλεμο χωρίς στρατιώτες, τότε πώς θα πολεμήσει; Να μην τα φορτώνουμε λοιπόν όλα στους ιερείς μας, αν κι εκείνοι πρέπει να σηκώνουν περισσότερα, αλλ’ ο καθένας μας να ξέρει τα χρέη και τις ευθύνες του στην Εκκλησία. Ο καθένας μας πρέπει να έχει να δείξει παράδειγμα, γιατί ο καθένας είναι δάσκαλος και κήρυκας της πίστεως. Παραπονιέται ο πατέρας κι η μητέρα πως δεν ακούνε τα παιδιά· στον καιρό μας αυτό είναι το παράπονο όλων των γονέων. Τα βάζεις με την Εκκλησία και τα βάζεις με το σχολείο. Με την κοινωνία καλά κάνεις και δεν τα βάζεις, γιατί η κοινωνία σήμερα είναι ένα απρόσωπο σύνολο ατόμων. Η Εκκλησία λοιπόν και το σχολείο θα σε ρωτήσουν· «Εσύ ο πατέρας και η μητέρα, με ποιόν τρόπο διδάξατε τα παιδιά σας; με ποιό παράδειγμα και με ποιό λόγο; Τί βλέπουν και τί ακούνε τα παιδιά σας μέσα στο σπίτι σας; Ό,τι βλέπουν εκείνο κάνουν κι ό,τι ακούν εκείνο μαθαίνουν». Το σπίτι του κάθε χριστιανού είναι μια Εκκλησία κι είναι σαν και να γίνεται εκεί μέσα θεία Λειτουργία. Τα παιδιά, που γεννιούνται κι ανατρέφονται, η αγάπη κι η στοργή, η προσευχή κι η εργασία, η οικονομία και η τάξη, όλα αυτά είναι η Θεία Λειτουργία στο σπίτι του κάθε χριστιανοί. Κι απ’ όλα αυτά βγαίνει το μεγάλο κήρυγμα του Ευαγγελίου· όλα αυτά είναι το φώς της πίστεως, που το βλέπουν οι άνθρωποι και δοξάζουν το Θεό.

Ο δογματικός όρος, η πράξη δηλαδή που υπέγραψαν οι άγιοι Πατέρες στην τέταρτη οικουμενική Σύνοδο, αρχίζει με τη φράση· «Επόμενοι τοις αγίοις Πατράσι…», δηλαδή ακλουθώντας τους αγίους Πατέρες. Αυτή είναι η γραμμή της Ορθοδοξίας· οι Απόστολοι ακολουθούν το Χριστό· οι Πατέρες ακολουθούν τους Αποστόλους, κι εμείς ακλουθούμε τους Πατέρες. Μια αδιάσπαστη αλυσίδα είναι η Εκκλησία από το Χριστό έως εμάς. Αυτή τη γραμμή ας κρατήσουμε κι εμείς. Ας μείνουμε πιστοί κι αφοσιωμένοι στην Εκκλησία, για να είμαστε με τους Πατέρες, με τους Αποστόλους και με το Χριστό. Όποιος είναι με το Χριστό είναι με το Θεό· όποιος είναι με το Θεό έχει ζωή αιώνια. Αμήν.

(Μητροπ. Σερβίων και Κοζάνης Διονυσίου(+), «Ο λόγος του Θεού»,τ.Α΄)

πηγή