Από το δοκίμιο "Ερωτας: Αποκάλυψη Ομορφιάς ή Αγαθό με Ημερομηνία Λήξης;"
του θεολόγου Παναγιώτη Θωμά
Ολόκληρο το δοκίμιο διαβάστε εδώ
Ο Μάνος Χατζιδάκις επισκέφθηκε στα είκοσί του χρόνια τη Θεσσαλονίκη. Γι’ αυτή του την επίσκεψη είπε: «Όταν ξαναβγήκα στον δρόμο είδα τόσες εκκλησίες, μα τόσες εκκλησίες φωτισμένες και γεμάτες από κόσμο, που σκέφτηκα πως αυτή η πόλη θα ’χει άλλες τόσες αμαρτίες». Σε αυτά τα λόγια του εκλεκτού καλλιτέχνη, είναι φανερό πως οι εκκλησίες, και συνεπώς η Εκκλησία, έχουν άμεση σχέση με την αμαρτία. Έχοντας σχέση με την αμαρτία έχουν και με την ενοχή, αφού η αμαρτία συνδέεται συνήθως με την αίσθηση της ενοχής.
Λίγο πιο κάτω στην ίδια συνέντευξη ο Χατζιδάκις θα πει: «Η αμαρτία είναι βυζαντινή και ο έρωτας αρχαίος». Αν λοιπόν την αίσθηση της αμαρτωλότητας και της ενοχής φέρνει η έννοια του απαγορευμένου, φανερό γίνεται πως στην σκέψη του μουσικοσυνθέτη ο έρωτας είναι αυτός που απαγορεύεται. Και αυτό στο όνομα μιας Εκκλησίας, που θέλει όσους γεύονται καρπό απαγορευμένο και καρπό ενοχής, να πρέπει να μπούνε στις εκκλησίες για να εξιλεωθούν. Ίσως ο έρωτας λοιπόν για την ελληνική παράδοση να ανήκει στην αρχαιότητα. Ενώ στην βυζαντινή εποχή, που στη σκέψη του Χατζιδάκι είναι η εκκλησιαστική εποχή και ο πολιτισμός της, ο έρωτας να είναι ξεπερασμένος, αφορμή ενοχής και λόγος μετανοίας ή εξιλέωσης.
Οι απόψεις αυτές του Μάνου Χατζιδάκι εκφράζουν μάλλον το πνεύμα θρησκευτικών αντιλήψεων, τις οποίες άκουσε και διαμόρφωσαν το κριτήριό του. Η επίσκεψή του στη Θεσσαλονίκη πρέπει να τοποθετείται στα μέσα της δεκαετίας του πενήντα.
Κατά την εποχή αυτή λόγος εκκλησιαστικός για τον έρωτα είναι δύσκολο να υπήρχε και αν υπήρχε ήταν ταυτόσημος με την αμαρτία ή την ενοχή. Φυσικό λοιπόν ο Χατζιδάκις να εκφράζει τέτοιες απόψεις. Κατά πόσο όμως σήμερα, πάνω από μισόν αιώνα από τα χρόνια της νεότητας του Χατζιδάκι, η Εκκλησία έχει δει τον έρωτα ενταγμένο στη ζωή της ή τον έχει καταξιώσει στη διδασκαλία της;
Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια, στον ελληνικό τουλάχιστον χώρο, λόγος εκκλησιαστικός και θεολογικός για τον έρωτα ή για την αγάπη, ως ταυτόσημη του πρώτου, με αναφορά στην διαφυλική σχέση, έχει αρθρωθεί πολλές φορές συστηματικά, με άρθρα ή συγγράμματα. Σε αυτόν το θεολογικό λόγο που ενίοτε μειώνεται απλά σε ηθικολογία, στέκει ως άξονας κεντρικός η περί γάμου διδασκαλία του Αποστόλου Παύλου. Άκρως απαραίτητο ήταν η εν λόγω θεολογική διδασκαλία, που εντάσσεται στο πλαίσιο της ανθρωπολογίας, να υπενθυμιστεί.
Η προτροπή για αγάπη και σεβασμό του ενός συντρόφου προς το άλλον, οι συμβουλές για εκ συμφώνου απόλαυση της ερωτικής επαφής και ο τονισμός του συνδέσμου του μυστηρίου του γάμου με τον Χριστό και την Εκκλησία ήταν η βάση για να κτιστεί ο σύγχρονος θεολογικός λόγος σχετικά με τον γάμο και την διαφυλική σχέση. Έτσι, τονίστηκε σε πολλές περιπτώσεις στο πλαίσιο αυτό, η αλληλοσυμπλήρωση ως αγαθό του γάμου, με βάση και τη διδασκαλία της Γενέσεως (Γεν. Β 18-24) και κυρίως ο γάμος ως χώρος κοινωνίας προσώπων, που συνήθως επισημαίνεται ως πρωταρχικός σκοπός της ύπαρξης του.
Τα παραπάνω, αναντίρρητα απαραίτητα, σχετικά με την διαφυλική σχέση, απαντούν συγκεκριμένα ερωτήματα που προκλήθηκαν από συγκεκριμένες αφορμές. Και ίσως το κενό που προϋπήρχε εξαιτίας τέτοιων ερωτημάτων να έχει καλυφθεί επαρκώς. Δεν θα μπορούσε ωστόσο κανείς να ισχυριστεί πως σε όλες τις περιπτώσεις η Εκκλησία κατάφερε να αποενοχοποιήσει τον έρωτα, πείθοντας ίσως και έναν Μάνο Χατζιδάκι πως η προαναφερθείσα άποψή του ενέχει και μια παρεξήγηση της αλήθειας των πραγμάτων.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου