Τα Ποιήματα της "Πνευματικότητος" του ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΡΟΥΧΗ

Α' Μέρος

Δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Καβάφη (1933), και έναν πριν του Πεσόα (1936), ο Γιάννης Τσαρούχης γράφει Τα ποιήματα της πνευματικότητος (1935).
Τα εφτά (7) ποιήματα αριθμούνται με τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Α', Β', Γ', Δ', Ε', ΣΤ', Ζ'. Τα ποιήματα καταλαμβάνουν τις σ. 41-47 του βιβλίου τού Γιάννη Τσαρούχη Ποιήματα 1934-1937, εκδόσεις Αγρα, 1980.
Σ' έναν ταχυδρομικό φάκελο, στο ντουλάπι του ισογείου, δίπλα στο κρεβάτι του, της κατοικίας του στο Μαρούσι, Πλουτάρχου 28, είχε τα ποιήματα. Ο γραφικός του χαρακτήρας μού ήταν βατός και άρχισα, το 1975, να τα καθαρογράφω. Μόλις τελείωσα μου υπαγόρευσε την εισαγωγή. Τον πρόλογο. Τα ποιήματα της πνευματικότητος είναι γραμμένα στην Αθήνα το 1935, πριν φύγει για το Παρίσι. Θα ξεκινήσω με το πρώτο της σειράς:
Α'
Ενας άνθρωπος έστησε μια πνευματικότητα κοντά στη θάλασσα. Ηταν από τσίγκο, σ' ένα τελάρο ξύλινο βαμμένο με λαδομπογιά. Το βράδυ την έριξε ο αέρας και σκότωσε έναν περαστικό.
Ενα τοπίο ζωγραφικής -ήταν ζωγράφος;- έστησε ο άνθρωπος δίπλα στη θάλασσα. Το έργο της ζωγραφικής -η δημιουργία της πνευματικότητος- προκάλεσε βλάβη ανεπανόρθωτη, «σκότωσε έναν περαστικό». Ομως γιατί; «Την έριξε ο αέρας», ο αστάθμητος παράγων που ακολούθησε. Η πραγματικότητα, δηλαδή. Η λογική τής πτώσης του νόμου της βαρύτητος όταν γίνεται θανάσιμη. Και χαλάει το έργο του πνεύματος που μιμείται, όσο γίνεται, τη φύση· στο συγκεκριμένο.

ΥΓ.1: Ηλθε για να διαβάσει... και, Βαρέθηκα να βλέπω τη σκηνή/και σήκωσα τα μάτια μου στα θεωρεία. Και τα δύο ποιήματα του Κ. Π. Καβάφη. Κι αυτά στο Περί πνευματικότητος, έργο, που ξεκινάμε από σήμερα
ΥΓ.2: Και για όλα τα τελευταία που διαβάζουμε, βλέπουμε στις εικόνες - Οπου και να σας βρίσκει το Κακό, αδελφοί, όπου και να θολώνει ο νους σας, μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Οδυσσέας Ελύτης.

Μέρος Β'

Το δεύτερο ποίημα του Γιάννη Τσαρούχη, το 1935 κι αυτό, συμβαίνει στον ανοιχτό χώρο.
Από το δωμάτιο - το κρανίο, η πνευματικότης οδηγείται στο φως. Στη φύση. Στην εξοχή. Δημόσια πρόσωπα- ο παπάς-αρχιμανδρίτης, η γυναίκα του δημάρχου -απουσίαζε ο δήμαρχος; την έστειλε αντ' αυτού;- παρευρίσκονται όλο χαρά για το υψηλό επίπεδο. Και το απολαμβάνουν.
Αυτός που την επιδεικνύει είναι βέβαιος πως η δική του πνευματικότης -το έργο της τέχνης του- το τελάρο από ξύλο σε συνδυασμό με σιδερογωνιές είναι κραταιό. Ανίκητο. Κι όμως έπεσε κι αυτό. Φύσαγε άνεμος - λέει ο ποιητής. Ηρθε το ΔΝΤ.; Επεσε λιμός; Εγινε σεισμός; Καταστροφή 11 Σεπτ. Νέας Υόρκης; Δίδυμοι Πύργοι; Οι αστάθμητοι παράγοντες της ζωής που πια κυριαρχούν. Και βασιλεύουν. Κι εμείς γινόμαστε τίποτα ακόμα και με καλά στηριγμένη πνευματικότητα.
Ομως ιδού το έργο του Τσαρούχη.
Β'
Είχε πει πως η δική του πνευματικότης δε φοβάται τίποτα, ήταν νέου συστήματος. Το τελάρο ήταν από ξύλο, εν συνδυασμώ με σιδερογωνιές. Ηταν ωραία και μεγάλη, βαμμένη με ριπολίνα άσπρη, θαλασσιά και χρυσή. Εγιναν και εγκαίνια. Υπήρχε κι ένας αρχιμανδρίτης. Και χωρίς να φυσάει άνεμος, από κακό υπολογισμό, έπεσε η πνευματικότης την ώρα του αγιασμού. Το τι γίνηκε δεν περιγράφεται. Ο παπάς πληγώθηκε. Η γυναίκα του δημάρχου έπαθε διάσειση. Τους πήγαν όλους στο νοσοκομείο.
Για φαντάσου, την ώρα του αγιασμού! Της ευχής του εξορκισμού του κακού. Πληγώθηκε ο ευχόμενος. Η γυναίκα του δημάρχου. Καταστροφή! Τους πήγαν όλους στο νοσοκομείο. Χρειάζονταν ιατρική περίθαλψη. Εστω και αν ήταν πνευματικά άτομα και είχαν στυλ να πουλήσουν. Με το στραγάλι στο στόμα.

Από τον Γιώργο Χρονά

Βιβλιοθήκη Ελευθεροτυπίας