ΤΗΣ OLΙVΙΑ JUDSΟΝ
Ιδού η πρόβλεψή μου σχετικά με το επόμενο καυτό πεδίο σε ό,τι αφορά την υγεία: πρόκειται για τη χρονοθεραπεία ή αλλιώς τη θεραπεία σύμφωνα με το ρολόι. Ναι, στο μέλλον τα φάρμακά σας, οι επεμβάσεις σας, τα γεύματά σας, ακόμη και το πότε θα τρέξετε στον διάδρομο ή θα παίξετε μπάντμιντον, όλα θα επιβλέπονται από τον προσωπικό σας χρονοσύμβουλο. Είναι γνωστό εδώ και πάρα πολύ καιρό ότι το σώμα μας έχει τον δικό του βιολογικό ή αλλιώς «κιρκαδικό» ρυθμό. Η θερμοκρασία του σώματος είναι χαμηλότερη το πρωί σε σχέση με το απόγευμα. Η αρτηριακή πίεση είναι χαμηλή κατά τη διάρκεια της νύχτας και αυξάνεται λίγο πριν από το πρωινό ξύπνημα. Οι μύες είναι πιο δυνατοί το απόγευμα σε σύγκριση με το πρωί και είναι πιθανό να εμφανίζεται μεγαλύτερη επιδεξιότητα τις απογευματινές ώρες.
Τώρα πια είναι όμως σαφές ότι το βιολογικό ρολόι μας είναι υπεύθυνο και για πολλές άλλες, πιο «ευαίσθητες», διαδικασίες. Η περιεκτικότητα του μητρικού γάλακτος αλλάζει κατά τη διάρκεια της ημέρας: το απόγευμα περιέχει πολλά συστατικά που κάνουν το βρέφος να νυστάζει, κάτι που δεν συμβαίνει με το πρωινό γάλα της θηλάζουσας μητέρας. Το ήπαρ, επίσης, έχει έναν ισχυρό βιολογικό ρυθμό: πολλές από τις δραστηριότητές του σταματούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Τα επίπεδα ορισμένων ορμονών, συμπεριλαμβανομένων της μελατονίνης (εμπλέκεται στον ύπνο) και της γκρελίνης (εμπλέκεται στην όρεξη), αυξάνονται τη νύχτα. Αντιθέτως η τεστοστερόνη φθάνει στα υψηλότερα επίπεδά της την ημέρα και στα χαμηλότερα επίπεδά της αργά το απόγευμα. Η χοληστερόλη παράγεται ταχύτερα τη νύχτα. Ακόμη και κάποιοι καρκίνοι έχουν τον δικό τους ρυθμό: για παράδειγμα, ο καρκίνος του μαστού αναπτύσσεται ταχύτερα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Οι επιπτώσεις είναι τεράστιες. Το να ζει κάποιος ενάντια στο βιολογικό ρολόι του μπορεί να επηρεάσει την υγεία του και την ευζωία του με αναρίθμητους τρόπους. Ορισμένοι είναι ήσσονος σημασίας. Το να ζεις όμως αντίθετα από ό,τι επιτάσσει το βιολογικό ρολόι σου μπορεί να σε οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας. Η παχυσαρκία, ο καρκίνος του μαστού και ορισμένες ψυχικές νόσοι συνδέονται με τη διατάραξη του κιρκαδικού ρυθμού.
Τα προβλήματα στον κιρκαδικό ρυθμό μπορεί να είναι το αποτέλεσμα της εργασίας σε βάρδιες, του τζετ λαγκ, της έλλειψης ύπνου ή του ύπνου σε μέρος που δεν είναι σκοτεινό. Το να επικρατεί σκοτάδι είναι σημαντικό, αφού ακόμη και η σύντομη έκθεση στο φως κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου μπορεί να είναι αρκετή ώστε να προκληθεί μείωση των επιπέδων μελατονίνης και να αποσυντονιστεί το βιολογικό ρολόι. Η έκθεση σε φως τη νύχτα έχει συνδεθεί με τον καρκίνο του μαστού· δεν είναι τυχαίο ότι γυναίκες που είναι εντελώς τυφλές παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με όσες έχουν έστω και πολύ μειωμένη όραση.
Τ ο βιολογικό ρολόι διαταράσσεται όμως και από την κατανάλωση γευμάτων σε λάθος ώρες- όπως στο μέσον της νύχτας-, οπότε και ο οργανισμός δυσκολεύεται να ακολουθήσει τη διαδικασία πέψης της τροφής. Ενα πρόσφατο παράδειγμα: δύο ομάδες ποντικών ακολούθησαν ακριβώς την ίδια διατροφή, αλλά με διαφορετικό πρόγραμμα: η μία ομάδα κατανάλωνε τροφή την ημέρα, ενώ η δεύτερη μόνο κατά τις ώρες που φυσιολογικά κοιμόμαστε τη νύχτα. Επειτα από έξι εβδομάδες τα ποντίκια που έτρωγαν τη νύχτα ήταν πολύ πιο χοντρά από τα υπόλοιπα- αποτέλεσμα το οποίο μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση του γιατί η παχυσαρκία εμφανίζεται τόσο συχνά σε άτομα που εργάζονται σε βάρδιες.
Ο ύπνος έχει συνδεθεί με την παχυσαρκία. Για την ακρίβεια, η έλλειψη ύπνου φαίνεται ότι οδηγεί σε περιττά κιλά. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η παχυσαρκία μπορεί να παρέμβει στον μηχανισμό του βιολογικού ρολογιού. Σε ποντίκια τα γονίδια που σχετίζονται με τη ρύθμιση της λειτουργίας του βιολογικού ρολογιού λειτουργούν διαφορετικά στα παχύσαρκα ζώα σε σύγκριση με τα αδύνατα: το ρολόι των παχύσαρκων ζώων είναι λιγότερο ρυθμικό. Ισως λοιπόν ένας τρόπος για τη θεραπεία (ή και για την πρόληψη) της παχυσαρκίας θα ήταν το να επιβληθεί αυστηρός κιρκαδικός ρυθμός στις ώρες των γευμάτων αλλά και του ύπνου.
Ε ξ όσων γνωρίζω, η χρονοθεραπεία δεν έχει δοκιμαστεί ακόμη ενάντια στην παχυσαρκία· έχει όμως δοκιμαστεί με μεγάλη επιτυχία στην ψυχιατρική. Διαφορετικές ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της διπολικής διαταραχής, μπορούν να παρουσιάσουν ταχεία βελτίωση μέσω του «κουρδίσματος» του βιολογικού ρολογιού. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι η σωστή ρύθμιση του βιολογικού ρολογιού μπορεί να επιδράσει στις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου με εκείνες στις οποίες επιδρούν τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα- ωστόσο η χρονοθεραπεία δρα ταχύτερα και με λιγότερες παρενέργειες.
Ακόμη και τα συμβατικά φάρμακα δρουν καλύτερα όταν λαμβάνεται υπόψη ο κιρκαδικός ρυθμός. Για παράδειγμα, στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένες στατίνες- φάρμακα που βοηθούν στη μείωση των επιπέδων χοληστερόλης- είναι πιο αποτελεσματικές αν ληφθούν πριν από τον βραδινό ύπνο. Και κάποια χημειοθεραπευτικά φάρμακα έχουν τη δική τους σωστή ώρα της ημέρας για χορήγηση: αν ληφθούν την κατάλληλη στιγμή, τότε απαιτείται μικρότερη δόση, υπάρχει μεγαλύτερο όφελος και μικρότερος κίνδυνος παρενεργειών.
Είναι αναμφίβολο ότι υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να ανακαλυφθούν και ίσως περάσει αρκετό διάστημα προτού ένας χρονοθεραπευτής ανοίξει το γραφείο του στη γειτονιά σας. Ωσπου πάντως η ιατρική της... κλεψύδρας να αποτελέσει γεγονός, υπάρχουν βήματα που μπορεί να κάνει ο καθένας μας. Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εγώ θα φροντίσω να υπάρχει πλήρες σκοτάδι στην κρεβατοκάμαρά μου, θα ακυρώσω τα μεταμεσονύχτια πάρτι και θα βάλω τον ύπνο ψηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων μου. Είναι η... ώρα για δράση.
πηγή:βήμα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου