ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται· ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς. ~ Κεκραγάριο Εσπερινού, Κυριακή Τελώνου και Φαρισαίου

Από σήμερα ξεκινήσαμε να ακούμε στην εκκλησία κείμενα παρμένα από το
Τριώδιο, το λειτουργικό βιβλίο που περιέχει όλα όσα θα διαβαστούν ή θα ψαλούν κατά την διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής.

Η ευαγγελική περικοπή που ακούσαμε σήμερα είναι η Παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου. Αυτή η Παραβολή, μαζί με εκείνη του Καλού Σαμαρείτη, είναι ίσως η πιο γνωστή από τις Παραβολές του Κυρίου, και έχει βαθιά διαποτίσει την αντίληψη των χριστιανών για την πίστη τους. Και όχι άδικα. Διότι κανένα άλλο από τα λόγια του Ιησού δεν εκφράζει με τέτοια σαφήνεια την πραγματικότητα της σχέσης του χριστιανού με το Θεό του.

Είμαστε όλοι Φαρισαίοι που καλούμαστε να γίνουμε τελώνες. Μας φαίνεται παράξενο κάτι τέτοιο; Δεν θα έπρεπε. Ο καθένας από μας ξεκινά ως Φαρισαίος – ας είμαστε ειλικρινείς κι ας μην «χαριζόμαστε» στον εαυτό μας. Διότι ίσα ίσα αυτό ακριβώς σημαίνει η ιδιότητα του Φαρισαίου: να «χαρίζεσαι» στον εαυτό σου, να βλέπεις τα πράγματα με τέτοιο τρόπο, που να μην θεωρείς αναγκαία την μεταστροφή σου. Να λες έκανα ετούτο κι εκείνο, οπότε ποιος μπορεί τώρα να ζητήσει κάτι παραπάνω από μένα;

Αυτό ακριβώς είναι που λέει και ο Φαρισαίος: «Τα έκανα όλα αυτά, τήρησα το Νόμο. Είμαι δίκαιος απέναντι στο Θεό. Πράγματι, δεν είμαι σαν τους άλλους. Εκείνοι δεν έχουν κάνει ό,τι έκανα εγώ και για να πλησιάσουν το Θεό όσο εγώ, πρέπει να ακολουθήσουν πολλά βήματα».

Όμως έκανε ένα λάθος σε ένα σημαντικό σημείο: πίστευε πως είναι διαφορετικός από όλους τους άλλους ανθρώπους. Μα όσο μεγάλος κι αν είναι ο πειρασμός που μας κάνει να σκεφτόμαστε με τον τρόπο του Φαρισαίου, δεν πρέπει να λησμονούμε πως φέρουμε στην πλάτη μας την ίδια μοίρα με τους άλλους. Βιώνουμε τους ίδιους πειρασμούς, γνωρίζουμε τις ίδιες αποτυχίες. Μονάχα ο βαθμός έντασης των βιωμάτων διαφέρει μεταξύ μας, τα βιώματα όμως είναι ίδια.

Έτσι, ο Φαρισαίος βρισκόταν σε πλάνη και πάνω από στην πλάνη δε θεμελιώνεται η ταπείνωση. Αντίθετα, ο τελώνης επιλέγει ασφαλέστερη οδό. Δεν υποτιμά τους άλλους. Ούτε καν προβαίνει σε ενδοσκόπηση προκειμένου να βρει μέσα του κάτι θεάρεστο.

Κοιτάζει μονάχα τις αμαρτίες του κι ακόμα κι έτσι, δεν επιχειρεί μια απαρίθμησή τους. Απλά εκθέτει τη γυμνή αλήθεια: είναι ένας αμαρτωλός που έχει ανάγκη της συγχωρέσεως του Θεού. Κι έτσι απευθύνεται στο έλεός Του: «Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό».

Και στο τέλος ο τελώνης και όχι ο Φαρισαίος είναι αυτός που «έφυγε για το σπίτι του δικαιωμένος». «Δικαιωμένος» εδώ, σημαίνει «εντάξει» με το Θεό, σημαίνει «υγιή» σχέση με το Θεό. Η σχέση του τελώνη με το Θεό είναι βασισμένη στην αλήθεια, στην «εσώτατη αλήθεια». Ξέρει ένα μονάχα πράγμα και το ξέρει καλά: είναι αμαρτωλός και έχει ανάγκη του ελέους του Θεού.

Ο Φαρισαίος ξέρει πολλά πράγματα και για τον εαυτό του και για τους άλλους. Όμως δεν γνωρίζει τους άλλους σε βάθος. Δε γνωρίζει την καρδιά του τελώνη, αλλά δεν γνωρίζει και από ότι φαίνεται και μια σημαντική αλήθεια για τον ίδιο: πως ό,τι καλό κι αν πράττει, είναι απόλυτα εξαρτημένο από τη χάρη του Θεού.

Συνεπώς, ταπείνωση σημαίνει την προσέγγισή μας στον τόπο που ο Θεός θέλει να βρισκόμαστε. Σημαίνει προσέγγιση του θελήματος του Θεού. Κι ακόμα, σημαίνει να αφεθούμε στη Χάρη για να μας ελκύσει πλάι στο Χριστό και στην Θεοτόκο, να μας ελκύσει πλάι στους αγίους, πλάι στην αλήθεια. Αυτή είναι η αλήθεια είναι κομμάτι της αλήθειας που μαρτυρούν τα λόγια του Χριστού: «Εγώ είμαι η οδός η αλήθεια και η ζωή»(Ιωάν.14, 6).

Η ταπείνωση είναι πηγή φωτός και ειρήνης. Η ταπείνωση είναι το μονοπάτι προς την ελευθερία. Ξεκινώντας λοιπόν, το ταξίδι μας προς το Πάσχα ας καταλάβουμε πως η μετάνοια οδηγεί στη θεληματική αποδοχή του Σταυρού του Χριστού και στη χαρά του αναστάσιμου θριάμβου Του.