«Περίεργο» συνέδριο στη Βιένη για τους Βλάχους

Επιχειρείται μέσω της γλωσσικής εργαλειοποίησης μια τεχνητή και αυθαίρετη κατασκευή «αρμάνικης» εθνικής ταυτότητας!

 

Σήμερα και αύριο διοργανώνεται στη Βιένη ένα συνέδριο με τίτλο σε ελεύθερη μετάφραση «Τα αρμάνικα στον δρόμο προς μια λογοτεχνική και τυποποιημένη γλώσσα». Πίσω από τον επιστημονικό μανδύα του, το συνέδριο προωθεί έναν σαφή, ιδεολογικά και πολιτικά προσδιορισμένο στόχο: την τεχνητή και αυθαίρετη κατασκευή ξεχωριστής «αρμάνικης» εθνικής ταυτότητας, διά της γλωσσικής εργαλειοποίησης των βλάχικων ιδιωμάτων, σε πλήρη αναντιστοιχία με την ιστορική, κοινωνική και εθνολογική πραγματικότητα των Βλάχων της Ελλάδας και των Βαλκανίων.

Η διεξαγωγή του στη Βιένη αναβιώνει επώδυνες μνήμες από την εμπλοκή της Αυστροουγγαρίας στο βλαχικό ζήτημα, όταν η προώθηση «αρμάνικης συνείδησης» χρησιμοποιήθηκε ως γεωπολιτικό εργαλείο ενάντια στην ελληνική εθνική ενοποίηση και παρουσία στα Βαλκάνια. Σήμερα, δεκαετίες μετά τη διάλυση της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, δεν υπάρχει χώρος στην Ευρώπη για την αναβίωση τέτοιων πολιτικών. Οι εθνικές ταυτότητες είναι πλέον εδραιωμένες, οι κοινότητες ζουν αρμονικά εντός των δημοκρατικών τους κρατών και η εργαλειοποίηση μειονοτήτων αποτελεί παρωχημένη και επικίνδυνη πρακτική.

Είναι εξοργιστικό, λοιπόν, ότι ορισμένοι κύκλοι επιχειρούν και σήμερα να μεταμφιέσουν εθνικούς αναθεωρητισμούς σε «επιστημονικά» εγχειρήματα, εργαλειοποιώντας τα βλάχικα ιδιώματα και κατασκευάζοντας εκ του μηδενός «πρότυπη γλώσσα» και δήθεν «αυτόνομη αρμάνικη ταυτότητα». Οι εισηγητές και διοργανωτές του συνεδρίου δεν λειτουργούν ως επιστήμονες, αλλά ως πολιτικοί ακτιβιστές, με ξεκάθαρη στόχευση: τη διάρρηξη της ενότητας των Ελληνοβλάχων και τη δημιουργία «νέου μειονοτικού ζητήματος» στα Βαλκάνια.

Το συνέδριο αυτό δεν εκπροσωπεί ούτε τη γλωσσική ποικιλία ούτε τη βλάχικη κοινότητα – εκπροσωπεί αποκλειστικά και μόνο την ιδεολογική εμμονή μιας μικρής ομάδας που δρα αποκομμένη από την ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα εκτός και εντός Ελλάδος. Το λεγόμενο βλάχικο ή κουτσοβλαχικό ζήτημα δημιουργήθηκε αρχικά από το ρουμανικό κράτος περίπου το 1852, όταν η Ρουμανία -με την προτροπή της Αυστροουγγαρίας- εκμεταλλεύτηκε την ομοιότητα των ελληνοβλαχικών γλωσσικών ιδιωμάτων με τη ρουμανική γλώσσα, μέσω της λατινικής, και έστρεψε τον ρουμανικό εθνικισμό προς τον Νότο, προσδοκώντας κέρδη από το μοίρασμα της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Εξελίχθηκε σε δύο ιστορικές φάσεις, η πρώτη από το 1852 ως το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και η δεύτερη στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Είναι ένα ζήτημα τεχνητό, σύνθετο, διαχρονικό, λόγω και των σφαλμάτων της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, βαθιά πολιτικό, παρακλάδι του μακεδονικού και ανατολικού ζητήματος, και δυστυχώς σήμερα βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο, σε μια νέα φάση ή παραλλαγή του.

Με τη φυγή χιλιάδων οικογενειών ρουμανιζόντων στη Ρουμανία στον Μεσοπόλεμο πιστέψαμε ότι τελείωσε, αλλά δεν είναι έτσι. Η Ρουμανία και η Γερμανία, από τον πυρήνα εκείνων που είχαν μεταναστεύσει την περίοδο 1925-1932 κατασκεύασαν τους Μακεδοναρμάνους, οι οποίοι συνεχίζουν την προσπάθεια στο πλαίσιο του λεγόμενου «νεοαρμάνικου εθνικισμού.

Δημιουργώντας ένα ιδιότυπο «αυτονομιστικό κίνημα», μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποστήριζαν και υποστηρίζουν ότι οι λατινόγλωσσοι αυτοί πληθυσμοί δεν είναι ούτε Ρουμάνοι ούτε Ελληνες, αλλά Βλάχοι, οι οποίοι έχουν το δικαίωμα της μειονότητας λόγω διαφορετικού, κατά την άποψή τους, πολιτισμού, καταγωγής και γλώσσας. Η απάντηση, λοιπόν, στο ερώτημα είναι ναι! Υπάρχει βλάχικο ζήτημα. Μόνο που από το παραδοσιακό ρουμανοβλαχικό πλαίσιο, από τους «αλύτρωτους Ρουμάνους αδελφούς», έχουμε περάσει στο αρμάνικο/μακεδοναρμάνικο ζήτημα.

Η Αλβανία

Ενας από τους χώρους όπου βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή η νέα φάση, η αρμάνικη παραλλαγή του βλάχικου ζητήματος, είναι η Βόρειος Ηπειρος και γενικά ο χώρος της σημερινής Αλβανίας. Το 1995 η Αλβανία αποδέχτηκε τους Βλάχους ως πολιτιστική μειονότητα (όχι όμως ως εθνική), γεγονός που άνοιξε τον δρόμο για ορισμένες «ύποπτες» πολιτιστικές δράσεις, όπως εκδόσεις για τους Βλάχους, εορτασμοί και διδασκαλία της «βλάχικης γλώσσας» σε εθελοντική βάση σε ορισμένες περιοχές. Με την υποστήριξη, βέβαια, της Ρουμανίας, που άρχισε σιγά σιγά να ιδρύει σχετικά πολιτιστικά ιδρύματα και να μοιράζει βιβλία για την ιστορία των Βλάχων.

Και ενώ μέχρι το 2017 το αλβανικό κράτος αναγνώριζε επίσημα μόνο τρεις εθνικές μειονότητες, την ελληνική, τη σλαβομακεδονική και τη μαυροβούνια – σερβική, η κατάσταση άλλαξε ριζικά με τον νόμο 96/2017, με τον υποκριτικό τίτλο «Για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων στη Δημοκρατία της Αλβανίας». Με αυτόν τον νόμο έγινε το επόμενο βήμα. Με το άρθρο 3 του συγκεκριμένου νόμου, ο αριθμός των μειονοτήτων διευρύνθηκε σε εννέα και συγκεκριμένα: ελληνική, μακεδονική, αιγυπτιακή, μαυροβούνια, βοσνιακή, σερβική, βουλγαρική, ρομά και βλαχική (Aromanian- Αρωμανική).

Η συγκεκριμένη πολιτική της αλβανικής πλευράς σε βάρος του γηγενούς βλαχόφωνου Ελληνισμού έδωσε τη δυνατότητα στη Ρουμανία να εμφανιστεί ξανά, όπως και στην αρχή του βλάχικου ζητήματος, και να εντείνει την παρουσία της στην Αλβανία. Η λειτουργία του Ναού του Αγίου Σωτήρος στην Κορυτσά, με ρουμανική στήριξη, όπου η λατρεία τελείται και στα αρωμανικά/ ρουμανικά, η ανέγερση της προτομής του ιερέα Χαράλαμπου Μπαλαμάτσε, οι εκδηλώσεις για την Ημέρα των Αρμάνων (23 Μαΐου), με τη συμμετοχή της ρουμανικής πρεσβείας, η χορήγηση υποτροφιών για σπουδές στη Ρουμανία σε παιδιά της αρουμανικής μειονότητας θυμίζουν πρακτικές που είχαν ακολουθηθεί στον ελλαδικό χώρο στις δύο πρώτες περιόδους του βλάχικου ζητήματος.

Ταυτόχρονα αποτυπώνουν, από την πλευρά της Ρουμανίας, μια πολιτική προστασίας που υπερβαίνει τα σύνορα του ρουμανικού κράτους και εκφράζουν σαφή διεκδίκηση ταυτότητας, μνήμης και επιρροής στη βαλκανική ενδοχώρα.

Μια πρακτική που σπιλώνει την ιστορική μνήμη

Το ιστορικό βάρος τέτοιων πρακτικών δεν αφορά απλώς θεωρίες. Στο παρελθόν παρόμοιες απόπειρες άφησαν πίσω τους πίκρα, διχασμό, καχυποψία. Η τωρινή προσπάθεια επαναφοράς τέτοιων σχεδιασμών, όσο καταδικασμένη κι αν είναι στην αποτυχία, σπιλώνει την ιστορική μνήμη και την ταυτότητα της μεγάλης πλειονότητας των Ελληνοβλάχων, ανθρώπων με ισχυρή, ανθεκτική ελληνική συνείδηση και καθοριστική συνεισφορά στο ελληνικό έθνος.

πηγή