Του π. Στεφάνου Φρήμαν
Μετάφραση Κ. Ν.
Φαντασθείτε πως έχετε μεταφερθεί σε νοσοκομείο μετά από ένα φοβερό τροχαίο ατύχημα. Βρίσκεστε μέσα στα Επείγοντα και εκεί υπάρχει μια ομάδα γιατρών και νοσοκόμων που περιμένουν να επέμβουν, έχοντας έναν εκπληκτικό ιατρικό εξοπλισμό. Επίσης πιο πέρα βρίσκεται μια ομάδα δικηγόρων, με ειδικότητα στις διαφορές τροχαίων ατυχημάτων.
Σε ποιον θα θέλατε να μιλήσετε πρώτα;
Χρησιμοποιώ αυτή την εικόνα για να τονίσω την φύση του ανθρώπινου προβλήματος: είμαστε άρρωστοι και τραυματισμένοι. Δεν έχουμε νομικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να κάνει μια ομάδα δικηγόρων για να σας γιατρέψει ή να σας κάνει να ανακάμψετε από τους τραυματισμούς σας. Ένα νοσοκομείο είναι ένας τόπος για θεραπεία. Δεν είναι αίθουσα δικαστηρίου.
Έτσι είναι η Εκκλησία ένα νοσοκομείο - για αμαρτωλούς. Είναι ορισμός που μπορεί να έχει διάφορες ερμηνείες, πάντως μιλάει οριστικά και ορθά για την φύση της σωτηρίας.
Στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη, ένας άνδρας δέχθηκε επίθεση από ληστές, χτυπήθηκε και ληστεύθηκε και εγκαταλείφθηκε στον δρόμο. Δίπλα του πέρασαν διάφορες θρησκευτικές φιγούρες όμως τον περιφρόνησαν. Όμως ένας περαστικός Σαμαρείτης (τους οποίους Σαμαρείτες οι Εβραίοι θεωρούσαν εχθρούς) σταματάει, βάζει κρασί και λάδι πάνω στις πληγές του και τον πηγαίνει σε ένα πανδοχείο, όπου δίνει στον πανδοχέα δύο δηνάρια και τού λέει: «Φρόντισέ τον, και όταν επιστρέψω, θα σας πληρώσω για οποιαδήποτε επιπλέον δαπάνη που ίσως σας έχει προκύψει».
Η ορθόδοξη κατανόηση αυτής της παραβολής πάντοτε ‘έβλεπε’ τον καλό Σαμαρείτη ως φιγούρα του Χριστού. Ο τραυματίας, ως μια φιγούρα του καθενός μας. Η αμαρτία μάς έχει τραυματίσει, μάς έχει ληστέψει και μάς έχει παρατήσει στον δρόμο.
Μία μόνο φιγούρα μού έρχεται στον νου μέσα στα Ευαγγέλια, που ήρθε στον Ιησού για ένα νομικό πρόβλημα:
«Είπε δε τις αυτώ εκ του όχλου: ‘διδάσκαλε, ειπέ τω αδελφώ μου μερίσασθε την κληρονομίαν μετ’ αυτού’. Ο δε είπεν αυτώ: ‘άνθρωπε, τις με κατέστησε δικαστήν ή μεριστήν εφ’ υμάς;’…». (Λουκάς 12:13-14).
Στην παραβολή του καλού Σαμαρείτη, το πανδοχείο στο οποίο μεταφέρθηκε ο τραυματίας έχει ιδωθεί ως η Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι ένα νοσοκομείο. Είναι εκεί για να θεραπευθεί.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως αυτό που λαμβάνει χώρα είναι μια διαδικασία. Οι νομικές συναλλαγές είναι στιγμιαίες: σε δηλώνουν με μια απόφαση «όχι ένοχος!» Μεγάλο μέρος του σύγχρονου Χριστιανισμού σχηματίστηκε και διαμορφώθηκε μέσα σε μια κουλτούρα όπου η (νομική) μεταφορά ήταν τα πάντα. Οι μεγάλες αναβιώσεις του 19ου αιώνα (το κεφαλόβρυσο πολλών δογμάτων/αιρέσεων) βασίζονταν σε άμεσες αποφάσεις και ταχείες Βαπτίσεις. Κάποιοι παρέπεμπαν σε παραδείγματα μέσα στο Βιβλίο των Πράξεων ως το πρότυπο για τέτοιες ενέργειες - ενώ εκείνες οι ιστορίες εξυπηρετούν έναν διαφορετικό σκοπό με την αφήγηση τους.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι πως η πρώιμη Εκκλησία γρήγορα ανέπτυξε ένα πρότυπο κατήχησης και μεταστροφής με διάρκεια ενός έως τριών ετών (το «Κατηχητικόν»). Το σημερινό Κατηχητικόν είναι συχνά μια διαδικασία μακράς διάρκειας. Όμως η ζωή μας για την σωτηρία (=ο χρόνος μας μέσα στην Εκκλησία-ως θεραπευτήριο) διαρκεί μια ολόκληρη ζωή.
Εδώ είναι που χρησιμεύει η κατανόηση της αμαρτίας ως πληγή και ασθένεια. Στην καρδιά της, η αμαρτία είναι «ο θάνατος που εργάζεται μέσα μας». Δεν δημιουργήσαμε την διαδικασία του θανάτου - είναι η απόρροια της αποκομμένης κοινωνίας μας με τον Θεό. Τα πράγματα που κάνουμε εσφαλμένα (που συχνά αναφέρονται ως «αμαρτίες») είναι συμπτώματα του εν-ημίν-εργαζόμενου-θανάτου.
Η εργασία για την θεραπεία μας είναι η ζωή της προσευχής, της συγχώρησης, της συμμετοχής στα Μυστήρια και ο μετασχηματισμός μας μέσα στην αγάπη του Θεού και δι' αυτής της αγάπης.
«Και αύτη εστίν η επαγγελία ην ακηκόαμεν απ’ αυτού και αναγγέλλομεν υμίν, ότι ο Θεός φως εστι και σκοτία εν αυτω ουκ έστιν ουδεμία. Εάν είπωμεν ότι κοινωνίαν έχομεν μετ’ αυτού και εν τω σκότει περιπατώμεν, ψευδόμεθα και ου ποιούμεν την αλήθειαν· εάν δε εν τω φωτί περιπατώμεν, ως αυτός εστιν εν τω φωτί, κοινωνίαν έχομεν μετ’ αλλήλων, και το αίμα Ιησού Χριστού του υιού αυτού καθαρίζει ημάς από πάσης αμαρτίας. Εάν είπωμεν ότι αμαρτίαν ουκ έχομεν, εαυτούς πλανώμεν και η αλήθεια ουκ έστιν εν ημίν. Εάν ομολογώμεν τας αμαρτίας ημών, πιστός εστι και δίκαιος, ίνα αφή ημίν τας αμαρτίας και καθαρίση ημάς από πάσης αδικίας». (Α’ Ιωαν. 1: 5-9).
Μια εικόνα που έρχεται στο μυαλό όταν σκέφτομαι τη ζωή μέσα στην Εκκλησία-ως-νοσοκομείο είναι το «μαρινάρισμα» (όπως στην μαγειρική). Είναι μια εικόνα «μουλιάσματος» μέσα σε μια πικάντικη σάλτσα που σταδιακά αλλάζει ό,τι μαγειρεύεται. Αποκτούμε την εν Θεώ ζωή «κατοικώντας» μέσα σε Αυτόν, καθώς Εκείνος κατοικεί μέσα μας. Πρόκειται για ένα μετασχηματισμό δια της κοινωνίας, και όχι μιάς συναλλαγής. Η πρωταρχική απόφαση της ζωής μας εν Χριστώ είναι να «μένουμε στην θέση μας».
Μεγάλο μέρος της συναλλακτικής μας κουλτούρας προτείνει πως η Πληροφορία είναι το κλειδί για την ζωή. Μάλιστα έχει ονομασθεί από μερικούς, «Εποχή της Πληροφορίας». Υποθέτει ότι τα προβλήματά μας μπορούν να διορθωθούν δια της παιδείας - και μάλλον με περισσότερα Μήντια. Είμαστε σαν τους ανθρώπους που ενώ έχουν αναπτύξει μια τρομερή ασθένεια, διαβάζουν βιβλία (και ‘Γκουγκλάρουν’ ατελείωτα το διαδίκτυο να ενημερωθούν), όμως δεν πηγαίνουν ποτέ σε γιατρό, ούτε παίρνουν φάρμακα. Πάρα πολύ συχνά, φανταζόμαστε πως η απόκτηση σωστών πληροφοριών για την ασθένειά μας θα κάνει την διαφορά.
Έχουμε πολύ μικρή διάρκεια προσοχής. Η κουλτούρα των πληροφοριών και των συναλλαγών επιδιώκει να πείσει πως η ζωή μας μπορεί να αλλάξει εν μία νυκτί. Οι ζωές μας όμως προκύπτουν από μέρα σε μέρα, αλλά μετριούνται με δεκαετίες, και τις βλέπουμε καλύτερα μέσα από καθρέφτη οπίσθιας θέας.
Η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη περιέχει το συχνό θέμα «Εκείνου που έφυγε αλλά θα επιστρέψει» (όπως ο Ιδιοκτήτης, σε άλλες παραβολές). Είναι στον πυρήνα της χριστιανικής εμπειρίας. Περνάμε τη ζωή μας μέσα στο πανδοχείο - στο θεραπευτήριο της Εκκλησίας. Οι δε Πανδοχείς (οι υπο-ποιμένες) μας φροντίζουν και συνεχίζουν να μας ταΐζουν, να μάς καθαρίζουν και να φροντίζουν τις πληγές μας. Μαζί τους περιμένουμε την επιστροφή του Καλού Σαμαρείτη που θα αποζημιώσει ό,τι θα απαιτείται κατά τον Ερχομό Του.
Αυτός ο ερχομός, ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από ένα γεγονός «τέλους χρόνου». Εκπληρώνεται σε κάθε Ευχαριστιακή σύναξη. «Αν δεν φάτε από τη σάρκα Μου και δεν πιείτε από το αίμα Μου, δεν έχετε ζωή μέσα σας», μας λέει. Αλλά αυτό το φαγητό και το ποτό είναι πάντοτε κάτι που κάνουμε μαζί Του μέσα στην Βασιλεία Του. Είναι η γιορτή της αγάπης κατά την οποία οι πληγές και οι αμαρτίες μας (ο ίδιος ο θάνατος) καταπίνονται μέσα στη δωρεάν δοθείσα Ζωή Του.
«48 εγώ ειμι ο άρτος της ζωής. 49 οι πατέρες υμών έφαγον το μάννα εν τη ερήμω και απέθανον· 50 ούτός εστιν ο άρτος ο εκ του ουρανού καταβαίνων, ίνα τις εξ αυτού φάγη και μη αποθάνη. 51 εγώ ειμι ο άρτος ο ζων ο εκ του ουρανού καταβάς· εάν τις φάγη εκ τούτου του άρτου, ζήσεται εις τον αιώνα. και ο άρτος δε ον εγώ δώσω, η σαρξ μου εστιν, ην εγώ δώσω υπέρ της του κόσμου ζωής.» (Κατά Ιωάννην 6:48-51)
Ο Άγιος Ιγνάτιος Αντιοχείας αποκαλούσε την θεία Ευχαριστία «Φάρμακο της Αθανασίας».
Δος ημίν τον Άρτον τούτον πάντοτε…
