Ήδη από την Δ' εβδομάδα των Νηστειών ακούμε στις θείες Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων να γίνεται λόγος για τους "προς το αγιον φώτισμα ευτρεπιζομένους", δηλαδή για όσους έχοντας περατώσει επιτυχώς την έως και τρία έτη Κατήχηση στην πίστη και την ζωή της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επρόκειτο να βαπτιστούν το Μέγα Σάββατο. Τούτο επειδή κατ'αυτήν την ημέρα ο Θεάνθρωπος Κύριος βρισκόταν στον Άδη με τους απ' αιώνος κεκοιμημένους, τους οποίους συνανέστησε.
Γι' αυτό και τα Βαπτιστήρια της Παλαιοχριστιανικής εποχής ηταν σταυρόσχημα, αφού "...όσοι βαπτισθήκαμε στον Χριστό Ιησού, βαπτισθήκαμε στο θάνατό του. Ταφήκαμε, λοιπόν, μαζί του μέσω του βαπτίσματος στο θάνατο, ώστε, όπως ακριβώς ο Χριστός εγέρθηκε από τους νεκρούς μέσω της δόξας του Πατέρα, έτσι κι εμείς να περπατήσουμε σε καινούργια ζωή."(βλ. Ρωμ. στ' 3-4).
Στην διάρκεια της θείας Λειτουργίας του Μεγάλου Σαββάτου (καθώς το Άγιο Βάπτισμα, όπως όλα τα ιερά Μυστήρια τελούνταν μέσα στην θεία Λειτουργία), ετελείτο το Άγιο Βάπτισμα των Κατηχουμένων.
Έχοντας καταδυθεί τρεις φορές μέσα στο αγιασμένο νερό της Κολυμβήθρας, εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, ενταφίαζαν τον παλαιό άνθρωπο με τις αμαρτίες στον υδάτινο Τάφο του Βαπτιστηρίου. Και όπως ο Χριστός αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, έτσι κι εκείνοι, ανασταίνονταν μετά την τρίτη κατάδυση στην νέα εν Χριστώ ζωή, σύμφωνα με την θεολογία του Αγίου Βαπτίσματος, οπως την παραθέτει ο απόστολος Παύλος στο 6ο κεφάλαιο της προς Ρωμαίους Επιστολής του (στιχ. 3-11).
Οι νεοφώτιστοι πλέον Χριστιανοί ντυμένοι στα λευκά, σε ένδειξη της καθαρότητας της ψυχής και του σώματος, την οποία δωρίζει η χάρη του Αγίου Βαπτίσματος, εισόδευαν στον Ιερό Ναό από το Βαπτιστήριο, καθ' ην στιγμήν ψαλλόταν το "Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε Αλληλούϊα", κρατώντας μια αναμμένη λαμπάδα. Αναμμένη λαμπάδα όμως κρατούσαν και οι Χριστιανοί, οι οποίοι τους υποδέχονταν στον Ιερό Ναό και στην πρώτη τους θεία Λειτουργία, καθ' ήν θα μετελάμβαναν για πρώτη φορά των αχράντων Μυστηρίων.
Ἡ ἀναστάσιμη λαμπάδα λοιπόν, την οποία κρατούμε κατά την λαμπροφόρα νύχτα της Αναστάσεως του Χριστού ἦταν αρχικώς ἡ βαπτιστική λαμπάδα τῶν νεοφώτιστων Χριστιανῶν. Τότε, όπως και μέχρι σήμερα συμβολίζει:
α) τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, που εισέρχεται στον άνθρωπο μέ τό Άγιον Βάπτισμα,
β) τόν φωτισμό τοῦ νοῦ και της καρδιάς ἀπό τό μυστήριο,
γ) τή χαρά γιά τή σωτηρία,την οποία ἐγγυᾶται ὁ Κύριος καί
δ) την χαρά της υποδοχής και της συνάντησης με τους Αδελφούς στο όνομα του Χριστού, ο Οποίος είναι η κεφαλή του Σώματος της Εκκλησίας και ο Οποίος μόλις προ ολίγου διεβίβασε τα νέα του μέλη ἀπό τόν θάνατο στήν αἰώνια ζωή.
Αὐτή ἡ βαπτισματική «ἔνδειξη καί δόξα τοῦ θείου φωτός», κατά τόν Ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο, οἱ ἀναμμένες λαμπάδες, παρέμειναν στήν Ἐκκλησία καί ὅταν ἐξέλιπαν οἱ βαπτίσεις τῶν Κατηχουμένων. Τό φῶς τῆς ἀναστάσιμης λαμπάδας συμβολίζει τώρα πιό ἔντονα τόν Χριστό ως το Φῶς στόν Ἅδη καί τή ζωή των ἀνθρώπων. Τό Ἅγιο Φῶς πού ἀνατέλλει μυστικά ἀπό τόν Πανάγιο Τάφο μέχρι και σήμερα καί καταλύει τό σκοτάδι τῆς ἁμαρτίας.
Η νοοτροπία του κόσμου όμως, φόρτωσε τήν ἀναστάσιμη λαμπάδα, με ἄχρηστα «μπιχλιμπίδια». Καιρός νά ξαναβροῦμε τό νόημά της. Στολισμένη ὄχι πιά ἀπό τά στολίδια της μόδας, (πολλές φορές και εναντίον της πίστης και της ζωής της Εκκλησίας), ἀλλά ἀπό το ορθόδοξο ήθος και το εκκλησιαστικό μας φρόνημα.
Μην ξεχνάμε ότι η αναστάσιμη λαμπάδα συνοδεύει όλες τις επιτελούμενες Πασχάλιες ιερές Ακολουθίες και θείες Λειτουργίες και μαρτυρεί την μοναδική Παρουσία του Χριστού ως Φωτός του Κόσμου, το Οποίον ανέτειλε εκ του Ζωοδόχου Μνήματος
Φωτογραφία: το Άγιον Βαπτιστήριον της Παναγίας Εκατονταπυλιανής Παρου
