Αγίου Ισαάκ του Σύρου (28 Σεπτεμβρίου)

«Λόγοι Ασκητικοί» (ολόκληρο το βιβλίο) Κριτική και Βιβλιοπαρουσίαση

Σοφία Ντρέκου

• Να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στον Θεό, τί σημαίνει;

Να εμπιστευτείς τον εαυτό σου στον Θεό, σημαίνει να μην κυριεύεσαι πλέον από καμιά αγωνία η φόβο, να μην βασανιστείς ξανά από κανέναν λογισμό, από καμιά σκέψη πώς δεν έχεις κανέναν για να σε φροντίσει.

Όταν ο νους εκπέσει από αυτήν την εμπιστοσύνη, ο άνθρωπος αρχίζει να πέφτει μέσω των λογισμών σε χιλιάδες πειρασμούς.

Όπως λέγει ο μακάριος ερμηνευτής (ενν. ο Θεόδωρος Μοψουεστίας) στο βιβλίο του για τον Ευαγγελιστή Ματθαίο,«όλη η μέριμνα του Σατανά είναι να πείσει τον άνθρωπο πώς ο Θεός δεν ενδιαφέρεται γι' αυτόν».

Γιατί ξέρει πώς. όσο έχουμε την ακριβή γνώση της Πρόνοιάς Του στερεωμένη μέσα μας, οι ψυχές μας θα κατοικούν στην απόλυτη ειρήνη. Κι επιπλέον θ' αποκτήσουμε την Αγάπη του Θεού και θα μεριμνάτε για καθετί πού Τον ευχαριστεί. Αυτόν τον λογισμό προσπαθεί να μας τον αποσπάσει ο σατανάς. 

Η παντελής ανάθεση τον ανθρώπου στη θεία 

πρόνοια και η ανταπόκριση της θείας Χάρης

Άμα ό άνθρωπος απορρίψει για τον εαυτό του κάθε αισθητή βοήθεια και κάθε ανθρώπινη ελπίδα, όπως συμβαίνει με τους ησυχαστές, και αφιερωθεί στο Θεό με εμπιστοσύνη και καθαρή καρδιά, αμέσως ακολουθεί ή θεία χάρη και του αποκαλύπτει τη δύναμη της βοηθώντας τον με πολλούς τρόπους.

Πρώτα, πρώτα στα φανερά σωματικά προβλήματα, όπου του δείχνει εμφανώς τη δύναμη της πρόνοιας του Θεού γι’ αυτόν προσωπικά. Και καθώς βλέπει τη φανερή βοήθεια του Θεού, βεβαιώνεται και για τη μυστική βοήθεια του Θεού, όπως ταιριάζει στο ταπεινό και άκακο φρόνημα του και στη σεμνή διαγωγή του. Καταλαβαίνει δηλ. πώς τακτοποιούνται οι σωματικές του ανάγκες χωρίς κόπο, αφού δε φροντίζει καθόλου γι’ αυτές. 

Και ή θεία χάρη τον απαλλάσσει από πολλά δυσάρεστα και επικίνδυνα πολλές φορές, πράγματα, χωρίς αυτός να τα καταλαβαίνει. Όλα αυτά τα αποδιώχνει άπ’ αυτόν, ανεπαίσθητα, ή θεία χάρη, με θαυμαστό τρόπο, και τον σκεπάζει σαν την κλώσα, πού ανοίγει τα φτερά της και σκεπάζει τα κλωσσόπουλα, για να μην πάθουν κανένα κακό.

Έτσι, του δείχνει (ή Θεία Χάρη), στα μυστικά μάτια της ψυχής του, πώς πλησίαζε ή απώλεια του, και φυλάχτηκε αβλαβής. Έτσι, τον γυμνάζει στα πνευματικά και του φανερώνει τις ενέδρες και τις μηχανές των κακών και ακατάληπτων λογισμών.

Και τότε, εύκολα τους καταλαβαίνει, και παρακολουθεί πώς ό ένας διαδέχεται τον άλλο, και πώς παραπλανούν και εξαπατούν τον άνθρωπο, και σε ποιο λογισμό κολλάει ό νους, και πώς γεννιούνται ό ένας από τον άλλο, και εξολοθρεύουν την ψυχή. Και κάνει (η Θεία Χάρη) καταγέλαστη στα πνευματικά του μάτια κάθε ενέδρα και παγίδα των δαιμόνων, και αποκαλύπτει πώς εξαφανίζονται οι κακοί λογισμοί τους, και του δίνει σοφία και σύνεση, ώστε να καταλαβαίνει Τι μέλλει να συμβεί.

Ακόμη, ανατέλλει μέσα στην απλή καρδιά του ένα μυστικό φως, για να βλέπει τα πάντα, και τη δύναμη των λεπτών συλλογισμών, και του δείχνει φανερά Τι έμελλε να πάθει, αν δεν γνώριζε τις δαιμονικές πανουργίες. Και τότε γεννιέται μέσα του ή βεβαιότητα ότι για κάθε πράγμα, μικρό και μεγάλο, πρέπει να ζητούμε στην προσευχή μας τη βοήθεια του Δημιουργού μας.

Βιβλιογραφία. Ασκητικοί λόγοι. Αββάς Ισαάκ του Σύρου. Εκδόσεις ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΡΝΑΒΑΣ. Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών και Ασκητικών του Ισαάκ του Σύρου Λόγοι Ασκητικοί -ΞΒ-ΠΣΤ- Πατερικές Εκδόσεις Γρηγόριος ο Παλαμάς. Θεσσαλονίκη 1991.

«Λόγοι Ἀσκητικοί»: Κριτική Ἔκδοση

Αθανάσιος Μουστάκης, Δρ Θεολογίας

Μέσα στο 2012 ετέθη σε κυκλοφορία ὡς ἔκδοση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων ἡ πρώτη κριτικὴ ἔκδοση τοῦ ἔργου «Λόγοι Ἀσκητικοὶ» τοῦ ὁσίου Ἰσαάκ τοῦ Σύρου.

Ὅπως δηλώνει στον πρόλογό του στο ἐγχείρημα ὁ Προηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων πανοσιολογιώτατος ἀρχιμανδρίτης Βασίλειος (Γοντικάκης) σε χρήση τῶν μοναχῶν, ἀλλά και κάθε ἀναγνώστη ὑπῆρχαν μέχρι τώρα δύο ἐκδόσεις.

Ἡ μία τοῦ Νικηφόρου Θεοτόκη τοῦ ἔτους 1770 και ἡ δεύτερη τοῦ Ἰωακεὶμ Σπετσιέρη (1895), οἱ ὁποῖες ἀναπαρήγαγαν πλῆθος σφαλμάτων, τα ὁποῖα ἔκαναν ἀκόμη δυσκολότερη την μελέτη τοῦ πυκνοῦ ἀσκητικοῦ κειμένου τοῦ ἁγίου.

Ἡ δεύτερη, μάλιστα, κατά την ἐκτίμηση τοῦ Μαρκέλλου Πιράρ, ὁ ὁποῖος ἀνέλαβε το ἔργο τῆς κριτικῆς ἔκδοσης, περιέχει πεντακόσια περίπου ἐπιπλέον σφάλματα. Ἡ ὑπάρχουσα κατάσταση ἔκανε ἀναγκαία την προσπάθεια νέας κριτικῆς ἔκδοσης τοῦ κειμένου τοῦ Ἀββᾶ Ἰσαάκ.

Το δυσχερὲς αυτό ἔργο ἀνέλαβε ἀρχικὰ ἀρχιμ. Βασίλειος, ὁ ὁποῖος σύντομα ἀντελήφθη ὅτι γιο να ὁλοκληρωθεῖ ἔπρεπε να χρησιμοποιηθοῦν πέρα ἀπό τὰ εὑρισκόμενα στις ἁγιορείτικες Μονές και πλῆθος ἄλλων χειρογράφων διασκορπισμένων σε πλῆθος βιβλιοθηκῶν. Το ἔτος 2000 παρέδωσε τὸ σχετικὸ ὑλικὸ στον πολύγλωσσο Βέλγο φιλόλογο Μάρκελλο Πιράρ, ὁ ὁποῖος ἐργάστηκε μὲ ὑποδειγματικὸ τρόπο, χειριζόμενος μεγάλο ἀριθμὸ χειρογράφων καὶ σημαντικὸ ὄγκο πληροφοριῶν, ἐκδίδοντας κριτικὰ ἕνα κείμενο ποὺ παρουσίαζε πολλὲς δυσκολίες.

Ἡ ἀρχικὴ συριακὴ γλῶσσα μὲ σύνταξη -σημιτική- πολὺ διαφορετικὴ ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἀποτελοῦσε τὸ πρῶτο ἐμπόδιο. Ἡ ἀπώλεια τοῦ ἑλληνικοῦ αὐτογράφου κώδικα τῆς μεταφράσεως, τὸ πλῆθος τῶν χειρογράφων ποὺ σώζονται σὲ βιβλιοθῆκες σὲ ὁλόκληρο τὸν κόσμο, οἱ ποικίλες ἀρχαῖες μεταφράσεις καὶ ἡ παρείσφρηση τῶν σημειώσεων τοῦ περιθωρίου στὸ κείμενο, εἶναι κάποια ἀπὸ τὰ σημεῖα ποὺ ἐπέτειναν τὸ βαθμὸ δυσκολίας τοῦ ἐγχειρήματος. Παρὰ ταῦτα, ὁ ὑπερδεκαετὴς κόπος τοῦ ἐκδότη ὁδήγησε σὲ ἕνα πραγματικὰ ἐνδιαφέρον ἀποτέλεσμα, τόσο γιὰ τὸν εἰδικὸ ἐπιστήμονα, ὅσο καὶ γιὰ τὸν πιστὸ ποὺ προσπαθεῖ νὰ «μεταβάλει τὸ γράμμα σὲ πνεῦμα».

Ἡ ἀναλυτικὴ εἰσαγωγὴ ποὺ προηγεῖται τοῦ κειμένου περιλαμβάνει σύντομο βίο τοῦ ὁσίου Ἰσαάκ, ἀναφέρεται στὶς πηγὲς τοῦ ἔργου καὶ στὴ θεολογία τους, κάνει ἐκτενὴ λόγο γιὰ τὸ συριακὸ πρωτότυπο καὶ τὶς ἀρχαῖες μεταφράσεις ποὺ ὑπάρχουν, ἐνῶ σὲ αὐτὴ σχολιάζεται ἡ γλῶσσα τῆς ἑλληνικῆς μετάφρασης καὶ πνευματικὴ ὁρολογία ποὺ χρησιμοποιεῖται. Στὰ πλαίσια τῆς εἰσαγωγῆς καταγράφονται, περιγράφονται καὶ σχολιάζονται τὰ σωζόμενα χειρόγραφα, τὰ ὁποῖα κατατάσσονται σὲ δύο οἰκογένειες, τὴν α καὶ τὴ β, μὲ παράλληλη ἀναφορὰ στὶς ὑπάρχουσες ἐκδόσεις.

Γιὰ τὴν ἀξία τοῦ κειμένου, ἡ ὁποία εἶναι ἀναμφισβήτητη, δὲν ἀποτολμοῦμε κάποιο σχόλιο, καθὼς αὐτὸ θὰ ἀπαιτοῦσε ἐντελῶς διαφορετικὴ προσέγγιση ἀπὸ τὴν ἐπιχειρούμενη μὲ αὐτὸ τὸ σημείωμα.

Ἀναμφίβολα, ἡ βάση γιὰ τὴ μελέτη τοῦ ἔργου κάποιου ἀρχαίου συγγραφέα εἶναι ἡ κατοχὴ τοῦ ὀρθοῦ ἢ τουλάχιστον τοῦ ὀρθότερου δυνατοῦ κειμένου. Αὐτὴ τὴν ἀνάγκη θεραπεύει ἡ προσπάθεια τοῦ Μαρκέλλου Πιρὰρ ὑπὸ τὴν πνευματικὴ αἰγίδα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἰβήρων, ἡ ὁποῖα πορευέται πνευματικὰ ὑπὸ τὴν καθοδήγηση τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου Ναθαναὴλ ἔχοντας δεδομένη τὴν ἀγάπη καὶ τὴν προσευχὴ τοῦ προηγουμένου της Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου Βασιλείου.

Ἡ ἀγάπη τῶν ἁγιορειτῶν πατέρων μᾶς προσέφερε καὶ μᾶς προσφέρει πολλὰ καὶ στὸν τομέα τῶν ἐκδόσεων. τὴν εὐγνωμονοῦμε καὶ γι᾿ αὐτό, ὅπως καὶ γιὰ τὶς πολλὲς ἄλλες εὐλογίες ποὺ μᾶς ἐξασφαλίζει.

Δημοσιεύθηκε στό τεῦχος 457 τοῦ περιοδικοῦ «Ἀνάπλασις«, 
σελ. 121-122. amoustakis.wordpress.com

Όσιος Ισαάκ ο Σύρος – Ασκητικά 
Ασκητικά Ισαάκ Σύρου (Ολόκληρο)

Μπορείτε να διαβάσετε ή να αποθηκεύσετε (download) το βιβλίο (σε μορφή .pdf) εδώ: Ισαάκ ο Σύρος – Τα σωζόμενα ασκητικά. Του Οσίου πατρός ημών Ισαάκ του Σύρου: τα σωζόμενα ασκητικά. Μετενεχθέντα εις την λαλούμενην καθαράν Ελληνικήν γλώσσαν παρά του οσιωτάτου ιεροδιδασκάλου Καλλίνικου Παντοκρατορινού. Εν Αθήναις, 1871.

Ο όσιος αββάς Ισαάκ καταγόταν από γονείς Σύρους. Γεννήθηκε στη Νινευΐ της Μεσοποταμίας ή, κατ' άλλους, κοντά στην Έδεσσα της Συρίας. Αυτός ο ουρανοπολίτης άνθρωπος, ενώ ήταν στην ακμή της νεότητάς του, απαρνήθηκε τον κόσμο και εγκαταστάθηκε με τον αδελφό του σε ένα κοινόβιο της περιοχής.

Εκεί φόρεσε το αγγελικό σχήμα του μονάχου και ασκήθηκε με αγώνες και κόπους στην πρακτική αρετή. Και αφού, έτσι, υπέταξε τα σαρκικά πάθη στην κατά Θεόν πολιτεία, αποχώρησε σε ερημικό και ήσυχο μέρος, όπου κατοίκησε σε μεμονωμένο κελί, ζώντας μόνος με μόνο το Θεό. Εκεί επιδόθηκε με ζήλο στη νοερή προσευχή και, όπως φαίνεται έμμεσα, από τα κείμενα που μας άφησε, αξιώθηκε από το Θεό μεγάλων χαρισμάτων.

Γράφει λοιπόν ο άγιος, ότι για μεγάλο χρονικό διάστημα δέχθηκε πολλούς πειρασμούς στο ερημητήριό του και αναρίθμητες πληγές από τα πονηρά πνεύματα, αλλά και μεγάλη βοήθεια και επισκέψεις της θείας χάρης, που τον παρηγορούσε και τον ενδυνάμωνε στους αγώνες του. Αυτά που θα διαβάσετε στα κείμενα που αφήνω, λέει, είναι η πείρα μου από τη μελέτη των θείων Γραφών, από τα άγια στόματα των Πατέρων, και η μικρή δική μου πείρα.

  πηγή

Καλή Ανάγνωση

● Βίος και έργα του αββά Ισαάκ του Σύρου

✞ ✩ ✫ ✬ ✭ ★ ✮ ✰ ☆ ✞

• Λόγος Α': Περί αποταγής και μοναχικής πολιτείας

• Λόγος Β': Περί αποταγής κόσμου και αποχής της προς ανθρώπους παρρησίας.

• Λόγος Γ': Περί αναχωρήσεως, και ότι ου δεί δειλιάν και φοβείσθαι, αλλά στηρίζεσθαι την καρδίαν τη εις Θεόν πεποιθήσει και θαρρείν τη αδιστάκτω πίστει ως έχοντας φρουρόν και φύλακα τον Θεόν.

• Λόγος Δ': Περί του πόθου του κόσμου.

• Λόγος Ε': Περί του μακρύνεσθαι του κόσμου και πάντων των θολούντων τον νουν.

• Λόγος ς': Περί ωφελείας της εκ της φυγής του κόσμου.

• Λόγος Ζ': Περί τάξεως των αρχαρίων και καταστάσεως και των ανηκόντων αυτοίς.

• Λόγος Η': Περί τάξεως λεπτής της διακρίσεως.

• Λόγος Θ': Περί τάξεως της μοναχικής πολιτείας, συντομίας τε και διαφοράς και πως τε και ποίω τρόπω τίκτονται αι αρεταί εξ αλλήλων.

• Λόγος Ι': Περί του εν τίνι διαφυλάττεται το κάλλος της μοναχικής πολιτείας και τις ο τρόπος της του Θεού δοξολογίας.

✞ ✩ ✫ ✬ ✭ ★ ✮ ✰ ☆ ✞

• Λόγος ΙΑ': Περί του μη δειν τον δούλον του Θεού τον πτωχεύσαντα από των κοσμικών και εξεληληθότα εις αναζήτησιν αυτού, δια το μη εφθακέναι την κατάληψιν της αληθείας, φόβω τούτου παύσασθαι της αναζητήσεως και ψυχρανθήναι της θέρμης της τικτομένης από του πόθου των Θείων και της εξερευνήσεως των μυστηρίων αυτών. Δι΄ων τρόπων πέφυκεν ο νούς φύρεσθαι εν τη μνήμη των παθών.

• Λόγος ΙΒ΄: Περί του πως οφείλει ο διακριτικός καθέζεθαι εν τη ησυχία.

• Λόγος ΙΓ΄: Περί του ότι ωφέλιμος τοις ησυχασταίς η αργία των φροντίδων και επιζήμιος η είσοδος και η έξοδος.

• Λόγος ΙΔ΄: Περί της εναλλαγής και τροπής της γινομένης τοις οδεύουσιν εν τη οδώ της ησυχίας τη υπό του Θεού τεταγμένη.

• Λόγος ΙΕ΄: Περί των ησυχαζόντων πότε άρχονται νοείν, που έφθασαν εν τοις έργοις αυτών εν τη απεράντω θαλάσση, ήτοι τη διαγωγή της ησυχίας, και πότε δύνανται ελπίσαι μικρόν, ότι ήρξαντο διδόναι αυτοίς οι κόποι αυτών καρπούς.

• Λόγος Ις΄: Περί των τρόπων των αρετών.

• Λόγος ΙΖ΄: Περί ερμηνείας των τρόπων της αρετής, και τις η ισχύς εκάστου αυτών και τις η διαφορά εκάστου αυτών.

• Λόγος ΙΗ΄: Περί του πόσον γίνεται το μέτρον της γνώσεως και τα μέτρα τα περί της πίστεως.

• Λόγος ΙΘ΄: Περί πίστεως και ταπεινοφροσύνης.

• Λόγος Κ΄: Περί του πόσην τιμήν κέκτηται η ταπεινοφροσύνη και πόσον ανώτερος έστιν ο βαθμός αυτής.

• Λόγος ΚΑ΄: Περί του υπό τινός ωφελείται ο άνθρωπος εις το προσεγγίσαι τω Θεώ εν τη καρδία αυτού, και τις η αληθής αιτία η προσεγγίζουσα αυτώ κρυπτώς την βοήθειαν, και τις πάλιν η αιτία η άγουσα τον άνθρωπον εις ταπείνωσιν.

• Λόγος ΚΒ΄: Περί των τρόπων της εις Θεόν ελπίδος και τινα δεί ελπίζειν επί τον Θεόν και τις εστίν ο αφρόνως και ασυνέτως έχων την ελπίδα.

• Λόγος ΚΓ΄: Περί αγάπης Θεού και αποταγής και της εν αυτώ αναπαύσεως.

• Λόγος ΚΔ΄: Περί σημείων και ενεργημάτων της αγάπης του Θεού.

• Λόγος ΚΕ΄: Περί υπομονής της υπέρ της αγάπης του Θεού και πως η αντίληψις ευρίσκεται εν αυτή.

• Λόγος Κς΄: Περί της αδιαλείπτου νηστείας και του συνάξαι εαυτόν εν ενί τόπω, και τι τα εκ τούτου γενόμενα, και ότι εν γνώσει διακρίσεων εδιδάχθη την ακρίβειαν της χρήσεως των τοιούτων.

• Λόγος ΚΖ΄: Περί της κινήσεως του σώματος.

• Λόγος ΚΗ΄: Περί αγρυπνίας των νυκτών και περί διαφόρων τρόπων της εργασίας αυτής.

• Λόγος ΚΘ΄: Περί των οδών των πλησιάζειν τω Θεώ ποιουσών, και φανερουμένων τω ανθρώπω εκ των ηδέων έργων της νυκτερινής αγρυπνίας, και ότι οι εν τη διαγωγή ταύτη εργαζόμενοι μέλι τρέφονται πάσας τας ημέρας της ζωής αυτών.
• Λόγος Λ΄: Περί ευχαριστίας Θεού εν ω και κατηχήσεις κεφαλαιώδεις.

• Λόγος ΛΑ΄: Περί διαφοράς της εν ησυχία διακρίσεως, και περί της του νοός εξουσίας και μέχρι τινος έχει ταύτην την εξουσίαν του κινήσαι τας ιδίας κινήσεις εν τη διαφορά των της προσευχής σχημάτων. Και τις ο τη φύσει δεδομένος όρος της προσευχής, και τινος μέχρι εξουσιάζεις εν αυτή προσεύχεσθαι και ον διαβαίνουσης όρον, μη είναι ταύτην προσευχήν, ει και προσηγορία προσευχής λέγεται το τελούμενον.

• Λόγος ΛΒ΄: Περί της καθαράς προσευχής.

• Λόγος ΛΓ΄: Περί του τρόπου της ευχής και των λοιπών των εξ ανάγκης ζητουμένων περί της διηνεκούς μνήμης και πολυμερώς ωφελουμένων, εάν τις εν διακρίσει αναγιγνώσκων φυλάττη αυτά.

• Λόγος ΛΔ΄: Περί μετανοιών και έτεροι λόγοι.

• Λόγος ΛΕ΄: Περί του διατί οι άνθρωποι οι ψυχικοί εν τη γνώσει περιβλέπουσιν εις πνευματικά τινά κατά την των σωμάτων παχύτητα, και πως δύναται υψωθήναι η διάνοια εκ ταύτης. Και τι έστιν η αιτία του μη ελευθερωθήναι εξ αυτής, και πότε και εν ποίω δυνατόν εμμείναι την διάνοιαν εκτός φαντασίας εν τη ώρα της λιτής.

• Λόγος Λς΄: Περί του μη δειν χωρίς ανάγκης επιθυμείν ή επιζητείν σήμερα τινά φανερά έχειν εν ταις χερσίν ημών.

• Λόγος ΛΖ΄: Περί των έγγιστα του Θεού ζώντων και εν τη ζωή της γνώσεως τας ημέρας.

• Λόγος ΛΗ΄: Περί του συνιέναι εν ποίω μέτρω ίσταται τις εκ των κινουμένων εν αυτώ λογισμών.

• Λόγος ΛΘ΄: Περί της αγγελικής κινήσεως της προς προκοπήν της ψυχής εν τοις πνευματικοίς διά της προνοίας του Θεού εξυπνιζομένης εν ημίν περί πρώτης εργασίας εν τω ανθρώπω.

• Λόγος Μ΄: Περί δευτέρας εργασίας εν τω ανθρώπω.

• Λόγος ΜΑ΄: Περί αμαρτιών εκουσίων και ακουσίων και των από τινός συμβεβηκότος γινομένων.

• Λόγος ΜΒ΄: Περί δυνάμεως και ενεργείας των κακιών της αμαρτίας, υπό τινών συνίστανται και υπό τινών παύονται.

• Λόγος ΜΓ΄: Περί φυλακής και τηρήσεως της εκ των χαύνων και αμελών, και ότι εκ του πλησιασμού αυτών βασιλεύει επί τω ανθρώπω η αμέλεια και η χαυνότης και πληρούται από παντός πάθους ακαθάρτου. Και περί του φυλάξασθαι εαυτόν από της εγγύτητος των νεωτέρων, ίνα μη μολυνθή ο νους εν τοις ακολάστοις λογισμοίς.

• Λόγος ΜΔ΄: Περί των αισθήσεων, εν ω και περί πειρασμών.

• Λόγος ΜΕ΄: Περί της ευσπλαχνίας του Δεσπότου δι ης εκ του ύψους της μεγαλωσύνης αυτού προς την ασθένειαν των ανθρώπων συγκατέβη. Και περί πειρασμών.

• Λόγος Μς΄: Περί των ειδών των διαφόρων πειρασμών και πόσην έχουσιν ηδύτητα οι πειρασμοί, οι υπέρ της αληθείας γινόμενοι και υπομενόμενοι. Και βαθμοί και τάξεις, εν αις ο άνθρωπος ο συνετός πορεύεται.

• Λόγος ΜΖ΄: Περί του ότι το σώμα φοβούμενον τους πειρασμούς γίνεται φίλος της αμαρτίας.

• Λόγος ΜΗ΄: Περί του διά ποίας αιτίας αφίησιν ο Θεός τους πειρασμούς επί τους αγαπώντας αυτόν.

• Λόγος ΜΘ΄: Περί της αληθούς γνώσεως και περί πειρασμών και περί του ακριβώς γινώσκειν, ότι ουχί μόνον τινές ελάχιστοι και ασθενείς και αγύμναστοι, αλλά και οι αξιωθέντες της απαθείας χρονικώς και φθάσαντες την τελειότητα του φρονήματος και πλησίον γενόμενοι της καθαρότητος μερικώς, της μετά της νεκρώσεως συνεζευγμένης, γίνεται προς αυτούς παραχώρησις εν ελέει διά την πτώσιν της υπερηφανίας.

• Λόγος Ν΄: Περί του αυτού νου του κεφαλαίου τούτου και περί προσευχής.

• Λόγος ΝΑ΄: Περί διαφόρων τρόπων του πολέμου, του εκ του διαβόλου, προς τους εν τη στενή οδώ τη υπερεχούση τον κόσμον πορευομένους.

• Λόγος ΝΒ΄: Περί του δευτέρου τρόπου, προς τους ψυχρούς.

• Λόγος ΝΓ΄: Περί του τρίτου τρόπου, προς τους δυνατούς.

• Λόγος ΝΔ΄: Περί του τετάρτου τρόπου, προς τους δοκίμους.

• Λόγος ΝΕ΄: Περί παθών.

• Λόγος Νς΄: Περί του ότι συμφερόντως συνεχώρησεν ο Θεός την ψυχήν δεκτικήν είναι των παθών, εν ω και περί ασκητικών εργασιών.

• Λόγος ΝΖ΄: Περί αλλοιώσεως της εν τη ψυχή γινομένης εν παντί καιρώ φωτός και σκότους, και εκβιβασμού εν τοις δεξιοίς και αριστεροίς γενομένου.

• Λόγος ΝΗ΄: Περί της βλάβης του ζηλού του μωρού του ως εν προσώπω του Θεού, περί τε της βοήθειας της εκ της πραότητος και άλλων τρόπων.

• Λόγος ΝΘ΄: Περί των αλλοιώσεων των πολλών των ακολουθουσών τη διανοία και τη ευχή δοκιμαζομένων.

• Λόγος Ξ΄: Περί λογισμών πονηρών ακουσίων των εκ της λύσεως της αμελείας της προ αυτών γενομένων.

• Λόγος ΞΑ΄: Περί του πόθεν φυλάττεται η νήψις, η κρυπτή, η έσω εν τη ψυχή γινόμενη, και πόθεν εισέρχεται ο ύπνος και η ψυχρότης εν τη διανοία, και σβεννύει την θέρμην την αγίαν από της ψυχής, και απονεκροί την εις Θεόν επιθυμίαν, από της θέρμης των πνευματικών και ουρανίων.

• Λόγος ΞΒ΄: Περί των τριών της γνώσεως τρόπων, και της διαφοράς της εργασίας αυτών, και των νοημάτων αυτών. Και περί της πίστεως της ψυχής και του πλούτου του μυστικού, του εγκεκρυμμένου εν αυτή, καί πόσον διαφέρει η γνώσις του κόσμου τούτου εν τοις τρόποις αυτής της απλότητας της πίστεως.

• Λόγος ΞΓ΄: Περί τάξεως πρώτης της γνώσεως.

• Λόγος ΞΔ΄: Περί τάξεως δευτέρας της γνώσεως.

• Λόγος ΞΕ΄: Περί τάξεως τρίτης της γνώσεως, ήτις εστι τάξις τελειότητος.

• Λόγος Ξς΄: Περί άλλων τρόπων και εννοιών της διαφοράς της γνώσεως.

• Λόγος ΞΖ΄: Περί υποθέσεως της ψυχής της ζητούσης την βαθείαν θεωρίαν, του βυθισθήναι εν αυτή, και απαλλαγή από των σαρκικών λογισμών των από της μνήμης των πραγμάτων.

• Λόγος ΞΗ΄: Περί φυλακής καρδίας και θεωρίας λεπτοτέρας.

• Λόγος ΞΘ΄: Περί διαφόρων υποθέσεων, και ποία εστι χρεία εκάστου τούτων.

• Λόγος Ο΄: Περί των λόγων της Θείας Γραφής, των προς μετάνοιαν ερεθιζόντων, ότι προς την ασθένειαν των ανθρώπων ερρέθησαν, ίνα μη απόλωνται από Θεού ζώντος, και ότι ου δεί προς αφορμήν του αμαρτάνειν εκλαμβάνειν αυτούς.

• Λόγος ΟΑ΄: Περί εκείνων δι΄ ων κτήσασθαι τις δύναται την αλλοίωσιν των κρυπτών νοημάτων μετά της αλλοιώσεως της πολιτείας της έξω.

• Λόγος ΟΒ΄: Περιέχων υποθέσεις ωφελίμους πεληρωμένας της σοφίας του πνεύματος.

• Λόγος ΟΓ΄: Περιέχων συμβουλάς πεπληρωμένας ωφελείας, ας εν τη αγάπη ελάλησε τοις εν ταπεινώσει ακούουσιν αυτού.

• Λόγος ΟΔ΄: Περί του υποδείγματος και της παραβολής της κατά Κυριακήν και Σάββατον θεωρίας.

• Λόγος ΟΕ΄: Περί πολιτείας θαυμαστού αδελφού. Διηγήσεις περί Αγίων ανδρών και λόγων πανοσίων αυτών, και περί της θαυμαστής αυτών διαγωγής.

• Λόγος Ος΄: Περί του παλαιού γέροντος.

• Λόγος ΟΖ΄ : Περί ετέρου γέροντος.

• Λόγος ΟΗ΄: Περί ερωτήσεως αδελφού τινός.

• Λόγος ΟΘ΄: Περί μέμψεως αδελφού τινός.

• Λόγος Π΄: Περιέχων ημερήσιον αναγκαιότατον υπόμνημα και πάνυ χρησιμότατον τω καθημένω εν τω κελλίω αυτού.

• Λόγος ΠΑ΄: Περί διαφοράς αρετών και περί τελειότητος παντός δρόμου.

• Λόγος ΠΒ΄: Περί του ότι ακόπως εισέρχεται η ψυχή προς κατανόησιν της σοφίας του Θεού και των κτισμάτων αυτού, εάν ησυχάση από τε του κόσμου και των μεριμνών των βιωτικών, τότε γάρ δύναται γνώναι εαυτής και ους έχει μέσα κεκρυμμένους θησαυρούς.

• Λόγος ΠΓ΄: Περί ψυχής και παθών και νοός καθαρότητος κατ΄ ερώτησιν και απόκρισιν.

• Λόγος ΠΔ΄: Περί της θέας της των ασωμάτων φύσεως κατ΄ ερώτησιν και απόκρισιν.

• Λόγος ΠΕ΄: Περί διαφόρων υποθέσεων κατ΄ ερώτησιν και απόκρισιν.

• Λόγος Πς΄: Περί διαφόρων υποθέσεων, κατ΄ ερώτησιν και απόκρισιν.

✞ ✩ ✫ ✬ ✭ ★ ✮ ✰ ☆ ✞

• Επιστολή Α': Γραφείσα προς τινα αδελφόν αγαπώντα την ησυχίαν.

• Επιστολή Β': Προς τον αδελφόν φυσικόν και πνευματικόν προτρεπόμενον και παρακαλούντα εν γράμμασιν ενδημήσαι προς αυτόν, οικούντα εν τω κόσμω και διψώντα θεάσασθαι αυτόν.

• Επιστολή Γ': Σταλείσα προς τινα αγαπητόν αυτού, διδάσκει δε εν αυτή τα περί των μυστηρίων της ησυχίας, και πως πολλοί δια το μη γινώσκειν αυτά αμελούσιν εις την εργασίαν ταύτην την θαυμαστήν και ότι οι πλείστοι εκράτησαν το κάθισμα των κελλίων εκ διδαχής, της πορευομένης μεταξύ των μοναχών, μετά συντόμου συναγωγής της οφειλομένης τη διηγήσει της ησυχίας.

• Επιστολή Δ': Προς τον Όσιον Πατέρα Συμεώνην τον θαυματουργόν.