Το "κούφιο" χωριό της Καππαδοκίας με την 12τρουλη εκκλησία.

To Μιστί ή Μισθί ήταν ένα από τα πιο αξιοπρόσεκτα Ρωμαίικα χωριά της Καππαδοκίας. Σήμερα ονομάζεται Κονακλί και κατοικείται από απόγονους Μουσουλμάνων της Θεσσαλονίκης και της Κοζάνης. 

Εκεί βρίσκεται και η εκκλησία της φωτογραφίας που χρονολογείται στο 1844. Ήταν ένα μοναδικό αξιοθέατο λόγω του μεγέθους της και των 12 τρούλων της. 

Το Μισθί έχει μεγάλη ιστορία. Μια θεωρία λέει ότι το όνομα του το πήρε την Βυζαντινή εποχή από  εργάτες που ήρθαν για να χτίσουν έναν ντόπιο Βυζαντινό ναό. 

Το Μιστί βρίσκεται στη μέση μιας πεδιάδας και εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς πως επιβίωσε σε μια ακριτική περιοχή γεμάτη εχθρικές εισβολές τα Βυζαντινά χρόνια. Η απάντηση είναι ότι  όπως και σε πολλά άλλα χωρία της Καππαδοκίας, το υπέδαφος του ήταν τρύπιο. Με άλλα λόγια κάτω από το χωριό υπήρχε ένα άλλο κρυμμένο χωριό στο οποίο ζούσαν κάποιοι μόνιμα και οι υπόλοιποι κατέφευγαν για προστασία όταν υπήρχε ανάγκη. 

Το 1910 δεν αναφέρεται πόσοι από τους 4000 κατοίκους του ζούσαν υπόγεια αλλά. πηγές αναφέρουν ότι παλαιότερα το υπόγειο χωριό είχε 400 σπίτια.

Βορειοδυτικά από το Οvaçik(Σήμαντρα) , υπάρχει ένα χωριό που λέγεται Hasakoy.

 Πριν την ανταλλαγή πληθυσμών υπήρχε εύρωστη Ρωμαίικη Καππαδοκική κοινότητα. Η  εκκλησία της φωτογραφίας, χτίστηκε το 1843 και ήταν αφιερωμένη στην Αγία Μακρίνα. Έχει επίσης επιβιώσει και μέρος του εσωτερικού της διάκοσμου.

Το χωριό ήταν αρκετά μεγάλο και το αποκαλούσαν Αξός ή Ναξός, είχε κοντά στους 5000 κατοίκους τρεις εκκλησίες και ένα σχολείο του οποίου το κτίριο επιβιώνει εως σήμερα (φωτό). 

Οι αναφορές στις πηγές είναι διφορούμενες. Άλλοι λένε για Τουρκόφωνους Καραμανλήδες και άλλοι για αυθεντικούς Ρωμιούς που μιλούσαν τα Καππαδοκικά Ελληνικά όπως τα μιλούσαν οι Βυζαντινοί πρόγονοι τους χωρίς αυτά να αλλοιωθούν από την εξάπλωση της Ελλαδιτικής γλώσσας στα τέλη του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα.

Στο site του συλλόγου Αξενών πάντως διαβάζουμε:  "Οι Αξενοί εκκλησιάζονταν στην πανέμορφη και φημισμένη εκκλησία της Αγίας Μακρίνας, η οποία βρισκόταν στον Πάνω Μαχαλά και εγκαινιάστηκε το 1843 από το Μητροπολίτη Ικονίου Νεόφυτο. Στην εκκλησία αυτή λένε ότι υπήρχαν τα ιερά λείψανα της Αγίας Μακρίνας και δίπλα σ’ αυτά ένα κειμήλιο του Γρηγορίου του Θεολόγου. Έξω από την εκκλησία υπήρχε ένα βαθύ πηγάδι με αγίασμα. Στον Κάτω Μαχαλά, ήταν η βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και στο Μεσαίο Μαχαλά η αρχαία εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Είχαν επίσης τα παρεκκλήσια της Αναλήψεως, της Αγίας Αικατερίνης, των Αγίων Αναργύρων, της Αγίας Παρασκευής και του προφήτη Ηλία. Εκκλησιαστικά οι Αξενοί ανήκαν στη Μητρόπολη Ικονίου.

Οι Αξενοί ήταν ελληνόφωνοι και μιλούσαν την ελληνική διάλεκτο της Καππαδοκίας. Παλιά το χωριό ήταν υπόγειο και λαξευτό, με ορόφους που έφταναν σε βάθος 8-10 μέτρα από την επιφάνεια της γης.  Όλα τα καρέργια του χωριού επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ειδικές σήραγγες, για να βρίσκουν διέξοδο σε ώρα ανάγκης οι κάτοικοι και για να χάνονται οι εισβολείς αν κατάφερναν να μπουν σε αυτά. Τα μετέπειτα χρόνια έχτισαν οι Αξενοί το νέο ανώγειο χωριό τους πάνω από το παλιό. Τα υπόγεια τα χρησιμοποιούσαν πλέον για αποθήκες και κρυψώνες.  Οι Αξενοί ασχολούνταν με τη γεωργία, αλλά ήταν και σπουδαίοι μαγγανατζήγες. Οι Αξενές ήταν πολύ καλές κατασκευάστριες χειροποίητων αγγείων και διαχειρίζονταν τη βιοτεχνία «κερχινιών», όπως έλεγαν τα πήλινα δοχεία.

Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, οι περισσότεροι Αξενοί δημιούργησαν τη Νέα Αξό Γιαννιτσών, όπου διαπρέπουν, εκτός των άλλων και ως νταλικέρηδες, οργώνοντας τους εμπορικούς δρόμους με τα φορτηγά τους. Οι υπόλοιποι διασκορπίστηκαν στη Θεσσαλονίκη, στη Δράμα, στα Κύργια της Δράμας, στον Άγιο Αθανάσιο Δράμας, στον Άβαντα του Έβρου, στη Νεοκαισάρεια των Ιωαννίνων, στην Αθήνα, στον Πειραιά, στον Εξαπλάτανο της Αλμωπίας, στην Αριδαία της Αλμωπίας, στις Μηλιές της Αριδαίας, στη Χρυσή, στον Πολυπλάτανο, στο Λιποχώρι, σε 19 χωριά της περιφέρειας Μονοφατσίου Ηρακλείου Κρήτης και σε άλλα μέρη της Ελλάδας."