Ο προστάτης για τους φυλακισμένους εδώ και 40 χρόνια

Ο Ιωάννης Παπασαραντόπουλος, πρόεδρος του Συλλόγου Συμπαράστασης Κρατουμένων «Ο Ονήσιμος», μιλά για την παροχή υλικής και ηθικής στήριξης σε κρατουμένους, στις οικογένειές τους και σε αποφυλακισμένους

Είναι γνωστό το απόσπασμα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι στο αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων», όταν ως κρατούμενος, οδηγείται με τρένο στις φυλακές της παγωμένης Σιβηρίας: Στον σιδηροδρομικό σταθμό, μια πιστή γυναίκα του δίνει τη Βίβλο. Ο συγγραφέας ομολογεί ότι έσκιζε μια- μια τις σελίδες της για να στρίβει το τσιγάρο του, μέχρι που μια μέρα, αφηρημένα, διάβασε μια παράγραφο και από τότε ξεκίνησε η σχέση αγάπης του με τον Θεό. Μπορεί η πλειονότητα των φυλακισμένων ανά τον κόσμο να μην φορά τον μανδύα της αίσιας και καλογραμμένης συνέχειας της ζωής του Ντοστογιέφσκι, όμως στο βιβλίο της ζωής, οι ιστορίες των φυλακισμένων έχουν μιαν ιδιαίτερη θέση. Ακροβατούν ανάμεσα στον βαθύ πόνο, τον στιγματισμό αλλά και τη συγκινητική δυνατότητα να αποδράσουν προς την αληθινή ελευθερία. Ίσως γι’ αυτό το τελευταίο, ο Χριστός έδωσε εντολή να τους φροντίζουμε. Μιλήσαμε για όλα αυτά με έναν άνθρωπο που είναι έμπρακτα δίπλα στην ευαίσθητη ομάδα των φυλακισμένων και των αποφυλακισμένων, Πρόεδρο του Συλλόγου Συμπαραστάσεως Κρατουμένων, κ. Ιωάννη Παπασαραντόπουλο.

Για ποιο λόγο επιλέχθηκε να θεωρείται ο άγιος Ονήσιμος ως προστάτης των φυλακισμένων;

Ο Ονήσιμος ήταν ένας μετανοημένος ληστής κι έγινε Άγιος της εκκλησίας μας. Κάποτε λήστεψε τον κύριό του, τον Φιλήμονα και κατέφυγε στη Ρώμη, όπου γνώρισε τον Απόστολο Παύλο, έγινε μαθητής του, μετανόησε βαθιά για την πράξη του και τελικά μαρτύρησε για την αγάπη του Χριστού.

Πρόκειται για ένα έμπρακτο παράδειγμα αληθινής μετανοίας, κάτι που προσδοκούμε για τους φυλακισμένους αλλά και για όλους μας πάνω στη γη.

Ο Άγιος Ονήσιμος εορτάζεται στις 15 Φεβρουαρίου και θεωρείται ο προστάτης των φυλακισμένων.

Όλοι γνωρίζουμε από χρόνια πως ο σύλλογος «Ονήσιμος» βοηθά μιαν ευαίσθητη ομάδα συνανθρώπων μας. Θα ήταν χρήσιμο να μας παραθέσετε τους τρόπους.

Ο Σύλλογος Συμπαραστάσεως Κρατουμένων «Ο Ονήσιμος» ιδρύθηκε το 1982 και πλέον μετρά 40 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας. Βασικός σκοπός του Ονησίμου είναι η παροχή υλικής και ηθικής στήριξης σε κρατουμένους, στις οικογένειές τους και σε αποφυλακισμένους.

Ο Ονήσιμος ενισχύει οικονομικά τα φιλόπτωχα ταμεία και των 34 καταστημάτων κράτησης της χώρας, ώστε να καλυφθούν καθημερινές ανάγκες των απόρων κρατουμένων.

Σε κρατουμένους και καταστήματα κράτησης γίνονται τακτικά επισκέψεις, δίνονται δέματα με ρουχισμό και είδη προσωπικής υγιεινής, γίνονται αποφυλακίσεις και ενισχύονται οι βιβλιοθήκες με καλό λογοτεχνικό και χριστιανικό βιβλίο.

Στις οικογένειες κρατουμένων και σε αποφυλακισμένους παρέχονται είδη πρώτης ανάγκης, ψυχολογική και συμβουλευτική υποστήριξη, οικονομικά βοηθήματα, ολιγοήμερη φιλοξενία σε ξενοδοχείο, όταν χρειάζεται, κάλυψη δικαστικών εξόδων, κάλυψη λογιστικών εξόδων για λήψη επιδομάτων, καθώς και πληρωμές λογαριασμών ΔΕΚΟ, ενοικίων, διδάκτρων και οδοντοτεχνικών εργασιών.

Κάποιες από τις τρέχουσες δράσεις του Ονησίμου είναι η προσφορά μαθημάτων πληροφορικής σε κρατουμένους υπό απεξάρτηση στον Ελεώνα Θηβών και η παροχή φιλοξενίας απεξαρτημένων αποφυλακισμένων σε διαμέρισμα-ξενώνα στην Αθήνα, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης.

Πόσοι άνθρωποι, περίπου, δέχονται βοήθεια από τον Ονήσιμο κάθε χρόνο;

Σταθερά, κάθε χρόνο, ο Ονήσιμος βοηθάει περίπου 700 αποφυλακισμένους, εκ των οποίων περίπου οι 200 είναι νέοι αποφυλακισμένοι. Καταλαβαίνετε πόσο μεγάλες είναι οι ανάγκες και πως δεν μπορούμε να δώσουμε λύσεις σε οικονομικά προβλήματα, παρά μόνον μια μικρή ανακούφιση.

Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν αποφυλακισμένο, που μου έσφιξε το χέρι και μου είπε: «Ευχαριστώ γι’ αυτά που πήρα. Δεν μου λύνουν το πρόβλημά μου, αλλά ξέρω ότι κάποιος με βοήθησε, όταν βγήκα από τη φυλακή».

«Το βασικότερο πρόβλημα είναι το στίγμα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η περιθωριοποίηση. Αυτόν τον φαύλο κύκλο θέλουμε να σπάσουμε προσφέροντας ένα χέρι βοηθείας για κοινωνική επανένταξη, αποστιγματισμό, εύρεση εργασίας»

Ποιο είναι το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει κάποιος αποφυλακισμένος;

Το στίγμα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η φυλακή, πολλές φορές, δεν τελειώνει με την αποφυλάκιση, αλλά συνεχίζει να υφίσταται νοητά καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του ατόμου. Στιγματίζεται, περιθωριοποιείται ακόμα και από την ίδια του την οικογένεια κάποιες φορές, στερείται ευκαιρίας εργασίας και ομαλής επανένταξης στην κοινωνία. Κι αν μείνει στο περιθώριο, τότε τι θα γίνει; Θα παρανομήσει ξανά. Αυτόν τον φαύλο κύκλο επιθυμεί να σπάσει ο Ονήσιμος, προσφέροντας ένα χέρι βοηθείας προς την κοινωνική επανένταξη, τον αποστιγματισμό και την εύρεση εργασίας.

Ο Ονήσιμος βοηθάει όλους τους φυλακισμένους και αποφυλακισμένους;

Ναι, δεν φεύγει κανείς με άδεια χέρια. Βέβαια, είναι στην διακριτική μας ευχέρεια να βοηθηθούν παραπάνω όσοι το έβαλαν σκοπό να αλλάξουν ζωή και να σταθούν στα πόδια τους.

Βοηθάτε και τους αλλοδαπούς;

Φυσικά. Αυτή τη στιγμή, για να καταλάβετε, το 70% περίπου των κρατουμένων είναι αλλοδαποί. Μεγάλο ποσοστό αυτών των ανθρώπων προέρχονται από χώρες με τελείως διαφορετική κουλτούρα από τη δική μας, όπου η ανθρώπινη ζωή δεν έχει την ίδια αξία που έχει για εμάς. Είναι σημαντικό αυτοί οι άνθρωποι να δουν μια διαφορετική αντιμετώπιση της ζωής, που μπορεί να τους κάνει να αναθεωρήσουν κάποια πράγματα, όπως το αν αξίζει να συνεχίσουν την παραβατική ζωή τους.

Κάθε άνθρωπος, από όπου κι αν είναι, πρέπει, όσο γίνεται, να βιώσει το πιο ανθρώπινο πρόσωπο της κοινωνίας. Όπως είχε πει ο Ντοστογιέφσκι: «Ο πολιτισμός μετριέται με το πώς συμπεριφέρεσαι στους φυλακισμένους». Εύχομαι, λοιπόν, να φτάσουμε στα υψηλότερα επίπεδα του πολιτισμού.

«Η μετάνοια έρχεται με τη χάρη του Θεού και προσωπικά στον καθένα. Ένα βήμα να κάνουμε εμείς, δέκα κάνει ο Θεός»

Παρανομούν ξανά κάποιοι από όσους αποφυλακίστηκαν;

Υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων οι οποίοι ξέφυγαν διαπαντός από την παρανομία. Βρήκαν δουλειά, έκαναν οικογένεια, και χαιρόμαστε πολύ γι’ αυτούς. Δυστυχώς, όμως, υπάρχουν και άνθρωποι που δεν τα καταφέρνουν. Δεν είναι εύκολο. Άλλοι, από τους πειρασμούς της ζωής, άλλοι, καθ’ έξιν παραβατικοί. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείουμε κανέναν, αλλά μειώνουμε την προσφορά μας στους κατ’ εξακολούθηση υπότροπους. Με αυτόν τον τρόπο τους δίνουμε το μήνυμα ότι είμαστε εδώ να τους στηρίξουμε ουσιαστικά, αν θελήσουν και αυτοί να αλλάξουν ζωή.

Από την εμπειρία σας πείτε μας πώς αισθάνονται την έννοια της μετάνοιας;

Ο καθένας με τον δικό του τρόπο, αφού η μετάνοια έρχεται με την χάρη του Θεού και προσωπικά στον καθένα. Ας θυμηθούμε ποιος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που πήγε στον παράδεισο. Ο εκ δεξιών ληστής, ο οποίος κατά πάσαν πιθανότητα ήταν και φονιάς. Αυτός ο άνθρωπος, που για τους υπόλοιπους φαινόταν ένας κοινός εγκληματίας, άξιος περιφρόνησης και χλευασμού, μετανόησε πραγματικά. Ζήτησε συγχώρεση από τα βάθη της καρδιάς του, και γι’ αυτό και αγίασε. Αυτό ισχύει για όλους μας. Ένα βήμα να κάνουμε εμείς, δέκα κάνει ο Θεός.

 

Γνωρίζετε τη συνέχεια μετά τη φυλακή στη ζωή των ανθρώπων που βοηθάτε;

Για πολλούς από τους βοηθουμένους, δεν έχουμε επαναπληροφόρηση. Κοινώς, χάνονται τα ίχνη τους. Υπάρχουν επιτυχίες. Δυστυχώς, υπάρχουν και αποτυχίες, αλλά είναι σημαντικό να στεκόμαστε στις επιτυχίες. Να μοιραστώ μια μικρή ιστορία. Κάποτε, σε μια παραλία στον ωκεανό, είχε βάλει κύμα και στην ακτή είχαν ξεβραστεί πάρα πολλοί αστερίες, ζωντανοί.

Μια κοπέλα τους είδε, έτρεξε, και άρχισε να τους ρίχνει έναν - έναν πίσω στη θάλασσα, θέλοντας να σώσει όσους μπορούσε. Τότε την είδε κάποιος και απορημένος της λέει: «Κοπέλα μου τι κάνεις εκεί πέρα; Είναι χιλιάδες οι αστερίες! Δεν έχει κανένα νόημα αυτό που κάνεις»! Τότε η κοπέλα, πιάνοντας στα χέρια της έναν από τους αστερίες, του απαντάει: «Γι’ αυτόν, έχει νόημα». Και τον έριξε πίσω στη θάλασσα.

Αν έχει νόημα η διάσωση ενός αστερία, ας φανταστούμε τι νόημα έχει ενός ανθρώπου.

«Το σημαντικό είναι να τους βοηθήσουμε να μην απελπιστούν»

Συναντάτε ανθρώπους που θέτουν το ερώτημα «Γιατί να βοηθήσω έναν φυλακισμένο ή αποφυλακισμένο; Υπάρχουν τόσοι άλλοι που έχουν ανάγκη».

Είναι εύλογη η σκέψη αυτή. Γιατί να βοηθήσω έναν φυλακισμένο; Ας θυμηθούμε μόνο τι λέει ο ίδιος ο Κύριος γι΄ αυτό: «Εν φυλακή ήμην, και ήλθατε προς με»](Ματθ. 25:36). Λέει ήλθατε, δηλαδή ενδιαφερθήκατε για εμένα τον φυλακισμένο. Νοιαστήκατε για τις ανάγκες μου. Και, μην ξεχνάμε, οι φυλακισμένοι αποτελούν την πιο στιγματισμένη κοινωνική ομάδα. Την πιο περιθωριοποιημένη. Έχει μεγάλη αξία γι’ αυτούς ένα χαμόγελο, ένα «τι κάνεις;». Κι αν δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, τουλάχιστον, ας μαλακώσει όσο γίνεται η καρδιά μας.

Ας μην «κλείσουμε την πόρτα» σε κανέναν. Μην τους στιγματίσουμε. Μην τους καθίσουμε στο εδώλιο του κατηγορουμένου για άλλη μια φορά. Το πιο σημαντικό είναι να τους βοηθήσουμε να μην απελπιστούν. Με αγάπη και διακριτικότητα να σταθούμε δίπλα τους, γιατί, τελικά, εμείς οι ίδιοι είμαστε ωφελημένοι, αν αυτοί οι άνθρωποι δεν γυρίσουν ξανά στην παρανομία. Να έχουμε πάντα στο μυαλό μας το «ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω» (Ιωαν. 8:7), κι ας βοηθήσουμε, όπως μπορούμε, τους συνανθρώπους μας, που βρέθηκαν σε αυτήν τη θέση. Ποτέ δεν ξέρουμε πώς έρχονται τα πράγματα. Αύριο μπορεί να είμαστε εμείς στη θέση τους.

Πώς μπορεί κάποιος να βοηθήσει;

Και η πιο μικρή βοήθεια, μπορεί να προσφέρει μεγάλη ανακούφιση, σε κάποιον συνάνθρωπό μας που υποφέρει.

Με ένα, οποιοδήποτε ποσό, συμβάλλετε σε μεγάλες ανάγκες. Επίσης δεχόμαστε:

Τρόφιμα, ατομικά είδη υγιεινής, καινούρια κλινοσκεπάσματα, εσώρουχα, αθλητικά παπούτσια, κάλτσες, αντρικές φόρμες και τζιν, γραμματόσημα, τηλεκάρτες, τσιγάρα και προπληρωμένους φακέλους αλληλογραφίας prepaid. Ο μακαριστός πατήρ Γερβάσιος Ραπτόπουλος, ο «Άγιος των φυλακών», συνήθιζε να λέει: «Η ζωή είναι μικρή, ας βιαστούμε να κάνουμε το καλό». Ας προσπαθήσουμε και εμείς, όσο μπορούμε, να το κάνουμε αυτό σκοπό ζωής.

* * *

Ευχαριστούμε τον κ. Παπασαραντόπουλο για την προσπάθειά του να μη λησμονούνται οι αδελφοί μας του περιθωρίου.

Να μην ξεχνάμε ακόμη ότι οι υπόλοιποι μπορεί να ζούμε έξω από τα κάγκελα αλλά μετατρέπουμε συχνά την ελευθερία μας σε φυλακή. Τότε ακριβώς είναι που ζητιανεύουμε κι εμείς για συμπαράσταση.

________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 07.12.2022