Ο ποιητής και ο όσιος. Το οδοιπορικό του Νικόλα Κάλας στον Άθω και η συνάντησή του με τον Άγιο Γέροντα Δανιήλ Κατουνακιώτη

...στου Όρους τις σταυρόφυτες πλαγιές,(*) φθάνουν τρεις νέοι κατά το τέλος της Άνοιξης του 1929. Ο ένας από αυτούς, 22 ετών, είναι φοιτητής της Νομικής στην Αθήνα και τελευταίος γόνος μιας αρχοντικής οικογένειας με μακρά παράδοση: ο Νίκος Καλαμάρης.

Ο πατέρας του, ο Ιωάννης Καλαμάρης, είναι επιχειρηματίας και πολιτεύεται στη Σύρο με το κόμμα των Φιλελευθέρων. Η μητέρα του, Ρόζα, είναι η μοναχοκόρη του στρατηγού Αλέξανδρου Καρατζά και πήρε το όνομά της από τη γιαγιά της, Ρόζα Μπότσαρη, κόρη του ήρωα της Επανάστασης Μάρκου Μπότσαρη που με την καλλονή της εντυπωσίασε τις βασιλικές αυλές της Ευρώπης. 

Ο Νίκης, όπως τον φωνάζουν οι φίλοι του, το 1929 είναι ένας νέος με ομορφιά, πνεύμα, σπάνια καλλιέργεια, πλούτο και μαρξιστική ιδεολογία. Πηγαίνει όμως ταπεινός προσκυνητής στο Άγιο Όρος. Εκεί αποτυπώνει με την φωτογραφική του μηχανή τα θαυμαστά που βλέπει μέσα από τα φίλτρα της φυσικής συστολής και ευαισθησίας που τον διακρίνουν.  Τις φωτογραφίες από το οδοιπορικό του τις συγκέντρωσε σε ένα λεύκωμα όπου τις κόλλησε σε φύλλα από μαύρο χαρτόνι και τις υπομνημάτισε με λευκό μελάνι. Το λεύκωμα περιλήφθηκε στο τμήμα του αρχείου του που ο ίδιος, ως Νικόλας Κάλας πλέον, αναγνωρισμένος ποιητής και τεχνοκριτικός, δώρισε στο ΕΛΙΑ και σήμερα φυλάσσεται στο Φωτογραφικό Αρχείο.

Σελίδα του λευκώματος από το οδοιπορικό του Νικόλα Κάλας στον Άθω το 1929. Κατουνάκια-Καρούλια σημειώνει επάνω αριστερά σαν τίτλο της σελίδας.

Ο Κάλας, αφού επισκέφθηκε όλες τις μονές, κατευθύνθηκε στη νοτιοδυτική πλευρά του Άθω με τις απόκρημνες πλαγιές, στη λεγόμενη έρημο του Αγίου Όρους. Από τα Καρούλια σκαρφαλώνει στα δυσπρόσιτα Κατουνάκια και φωτογραφίζει από μακρυά το "κελί του περιφήμου Δανιήλ", όπως σημειώνει στο λεύκωμα. Όταν φθάνει κοντά φωτογραφίζει και τον ίδιο τον Γέροντα Δανιήλ Κατουνακιώτη, τον ιδρυτή της αδελφότητας των Δανιηλαίων αγιογράφων. Είναι το μοναδικό ατομικό πορτρέτο σε όλο το λεύκωμα. Ο Κάλας έχει σταθεί σε απόσταση 4-5 μέτρων από τον γέροντα μοναχό. Με δεδομένο ότι ο Κάλας ήταν πολύ ψηλός τον φαντάζομαι να λυγίζει τα γόνατα, να χαμηλώνει, γονατιστός σχεδόν μπροστά στον γέροντα ώστε να μπορέσει να τον φωτογραφίσει εντελώς μετωπικά.

Ο οσιολογιώτατος Γέρων Δανιήλ Κατουνακιώτης, σημείωσε με λευκό μελάνι πάνω στο μαύρο χαρτόνι του λευκώματος δίπλα στην φωτογραφία του οσίου Δανιήλ ο νεαρός ποιητής.

Ο γέροντας, αποστεωμένος, κοιτά τον φωτογράφο με αυστηρό, καρτερικό βλέμμα κάτω από το ρυτιδωμένο μέτωπο. Το κοντό μανίκι του ρούχου του αποκαλύπτει ένα σκελεθρωμένο καρπό που καταλήγει σε μία σφιγμένη παλάμη. Ίσως να κρατά κάποιο μαντήλι στο δεξί του χέρι. Στο βάθος της εικόνας, στα αριστερά, το αμπέλι έχει αγκαλιάσει τα δοκάρια του μπαλκονιού του κελιού.

Η αξία αυτής της φωτογραφίας μας επισημάνθηκε από τον ιερομόναχο Ιουστίνο Σιμωνοπετρίτη, τον ευχαριστούμε. Είναι η τελευταία εικόνα του γέροντα Δανιήλ που κοιμήθηκε λίγους μήνες αργότερα  σε ηλικία 83 ετών, στις 8 Σεπτεμβρίου 1929.

Φέτος τον Μάρτιο, η το Πατριαρχείο έκανε την αγιοκατάταξη του Οσίου Δανιήλ του Κατουνακιώτη. Αναγράφηκε στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και θα εορτάζεται στις 7 Σεπτεμβρίου.

 (*)στίχος από ποίημα του Κάλας

Βασιλική Χατζηγεωργίου

Φωτογραφικό Αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ

πηγή