Καλύτερα να σιωπούν

(κρίσιμες διευκρινίσεις «περί Χάγης»)

Μερικές αλήθειες για τη «Χάγη», αλήθειες που μας αφορούν άμεσα ως χώρα, αλλά ΔΕΝ τις λέγονται ποτέ.

• Πρώτον, σε Διεθνή Δικαστήρια για θέματα «θαλασσίων ζωνών» συναφή με αυτά που συζητάμε εδώ, έχουν πάει πολλές χώρες.

Με μια κρίσιμη διαφορά, όμως, σε σύγκριση με τη δική μας περίπτωση.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, όλες οι χώρες που προσέφυγαν είχαν προηγουμένως προσυπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας:

Και η περίπτωση Γαλλίας-Καναδά για τα νησιά Saint Pierre et Miquelon στη Νέα Γή,

και η περίπτωση Κίνας-Φιλιππίνων για τα νησιά στη νότια Σινική Θάλασσα,

και η περίπτωση Ουκρανίας-Ρουμανίας για τις “Νήσους των Όφεων” στη Μαύρη Θάλασσα,

και η περίπτωση Δανίας-Γερμανίας για νησάκια στη Βαλτική,

και η περίπτωση Λιβύης-Μάλτας,

παντού, σε όλες τις περιπτώσεις, το Δίκαιο της Θάλασσας το είχαν προσυπογράψει και οι δύο χώρες που κατέφυγαν στην διαιτησία (κρίση) του Διεθνούς Δικαστηρίου.

Η δική μας περίπτωση είναι μοναδική, γιατί η μία από τις δύο χώρες - η Ελλάδα - έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας (που αναγνωρίζει ότι τα κατοικημένα νησιά κι όσα μπορούν να συντηρήσουν οικονομική ζωή, έχουν πλήρη ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα), ενώ η Τουρκία ΔΕΝ το έχει υπογράψει!

Επομένως, ΔΕΝ είμαστε το ίδιο με όλες τις άλλες περιπτώσεις.

• Δεύτερον, το γεγονός ότι το Δίκαιο της Θάλασσας έχει ήδη γίνει αποδεκτό από τις περισσότερες χώρες του κόσμου - άρα θεωρείται «εθιμικό Διεθνές Δίκαιο» - ΔΕΝ σημαίνει ότι είναι «υποχρεωτικό» για χώρες που δεν το έχουν ήδη υπογράψει, όπως η Τουρκία.

Να τα ξεκαθαρίζουμε αυτά, διότι κάποιοι υποστηρίζουν – κακώς – το αντίθετο: Πως δηλαδή, από τη στιγμή που το Δίκαιο της Θάλασσας έχει υπογραφεί από τις υπόλοιπες χώρες, υποχρεωτικά «ισχύει» και για την Τουρκία (κι ας μη το έχει υπογράψει).

Αν ήταν έτσι τότε θα είχαμε ήδη «σύρει στα Δικαστήρια» την Τουρκία και θα είχαμε τελειώσει. Αλλά αυτό δεν ισχύει!

--Δεν ισχύει ούτε ως «υποχρέωση» της Τουρκίας να το αποδεχθεί εκ των προτέρων, εν όψει προσφυγής σε Διεθνές Δικαστήριο (με την Ελλάδα, που το έχει υπογράψει).

--Δεν ισχύει ούτε ως «υποχρέωση» της Τουρκίας να δεχθεί ως απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου εκ των υστέρων.

Γενικότερα υπάρχει πρόβλημα αποδοχής των αποφάσεων του Διεθνούς Δικαστηρίου, ακόμα και σε περιπτώσεις όπου τα δύο μέρη έχουν πλήρως αποδεχθεί το Διεθνές Δίκαιο επί τους οποίου θα κριθεί η διαφορά τους. (Παράδειγμα η αντίρρηση της Κίνας στη δικαστική διαμάχη της με τις Φιλιππίνες, να δεχθεί τις αποφάσεις για την ΑΟΖ στα νησάκια της νότιας Σινικής Θάλασσας).

Κατά μείζονα λόγο, υπάρχει πρόβλημα αποδοχής των αποφάσεων σε περιπτώσεις που ένα εκ των δύο μερών δεν δέχεται καν το Διεθνές Δίκαιο (έστω και εθιμικό πλέον, αφού το αποδέχονται οι περισσότερες άλλες χώρες).

• Τρίτον, το λεγόμενο «εθιμικό» Διεθνές Δίκαιο εφαρμόζεται από τα αρμόδια Διεθνή Δικαστήρια, όταν οι προσφεύγοντες δεν ορίζουν τη δικαϊκή βάση επί της οποίας θέλουν να λυθεί η διαφορά τους. Αλλά η περίπτωσή μας ΔΕΝ είναι αυτή: η Τουρκία θέλει να πάμε σε Διεθνές Δικαστήριο ορίζοντας ΑΛΛΗ δικαϊκή βάση, δηλαδή διαφορετικούς κανόνες δικαίου απ’ ό,τι προβλέπει το Δίκαιο της Θάλασσας.

Συνεπώς πριν πάμε «στη Χάγη» - δηλαδή σε κάποιου είδους «Διεθνές Δικαστήριο» - η Ελλάδα και η Τουρκία πρέπει να έχουν λύσει μεταξύ τους τρία ζητήματα:

--Πρώτα-πρώτα, με ποια κριτήρια θα λυθεί η διαφορά τους για την ΑΟΖ (σε ποια βάση Δικαίου). Εμείς επιμένουμε, με βάση του Δίκαιο της Θάλασσας. Η Τουρκία που το αρνείται ζητάει «άλλα κριτήρια» (θα τα δούμε αμέσως) και υπάρχει πάντα η «συμβιβαστική λύση»: να γίνει αποδεκτό και το Δίκαιο της Θάλασσας «νοθευμένο» με «άλλα κριτήρια».

--Ύστερα, θα πρέπει να έχουμε προσυμφωνήσει ποια προβλήματα θα πάμε να λύσουμε στη Χάγη. Εμείς λέμε ότι θα πάμε μόνο για υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ, αλλά η Τουρκία βάζει κι άλλα: όπως η κυριαρχία σε μια σειρά νησίδες του Αιγαίου, ο κυριαρχικός έλεγχος ακόμα και σε κατοικημένα ελληνικά νησιά, όπως και άλλα «θεμιτά ενδιαφέροντά» της (που μπορεί να αφορούν «μειονότητες» - εδώ μπορεί να βάλει, δυνητικά τουλάχιστον, και τη Θράκη!)

--Τέλος θα πρέπει να υπάρχουν «δεσμεύσεις» εκ των προτέρων πως η Τουρκία θα συμμορφωθεί προς την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, αν δεν την συμφέρει. (Αν τη συμφέρει, είναι βέβαιο ότι θα συμμορφωθούμε εμείς!)

Σε αυτά τα ζητήματα, τα οποία έχουν διερευνηθεί ενδελεχώς και πλήρως τα 20 τελευταία χρόνια (σε «διερευνητικές συνομιλίες» μεταξύ μας) ΔΕΝ υπάρχει ούτε συμφωνία, ούτε καν «προσέγγιση» απόψεων.

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Πως, στην ουσία, για να πάμε στη Χάγη, υπό αυτές τις συνθήκες, η Ελλάδα πρέπει να κάνει όλους τους συμβιβασμούς από ΠΡΙΝ! Δηλαδή για να δεχθεί η Τουρκία να υπογράψει «συνυποσχετικό» για την προσφυγή στο Δικαστήριο της Χάγης. Το οποίο θα χαράξει τα σύνορα, τα οποία στην πραγματικότητα, θα έχουμε ήδη συμφωνήσει μεταξύ μας από πριν.

Δεν θα λύσει τη μεταξύ μας διαφορά σε «πνεύμα Δικαίου» ή κατά το γράμμα του Διεθνούς Δικαίου (αφού εμείς πριν πάμε, θα έχουμε αποδεχθεί να λυθεί η διαφορά μας σε άλλη βάση - κι όχι στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης!)

• Τέταρτον, για να δείτε πώς ακριβώς η Τουρκία προσπαθεί να νοθεύσει υπέρ της τα κριτήρια με βάση τα οποία θέλει να υπογραφεί «συνυποσχετικό» για να πάμε στη Χάγη προσέξτε τα εξής:

--Με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, τα νησιά (ελληνικά σχεδόν στο σύνολό τους στο Αιγαίο) έχουν υφαλοκρηπιδα-ΑΟΖ άρα το 92% περίπου του Αιγαίου είναι ελληνική ΑΟΖ και στην Ανατολική Μεσόγειο (Νοτίως της Ρόδου και του Καστελόριζου, και ανατολικά της Κρήτης) η Ελληνική ΑΟΖ «ακουμπά» (εφάπτεται) της Κυπριακής ΑΟΖ.

--Η Τουρκία κατ’ αρχήν δεν δέχεται ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ! Άρα, υποστηρίζει ότι το Αιγαίο πρέπει να χωριστεί μισό-μισό περίπου (δηλαδή Ελληνικά νησιά στο ανατολικό Αιγαίο να «εγκλωβιστούν» σε Τουρκική ΑΟΖ) και στην Ανατολική Μεσόγειο να «εξαφανιστεί» η ΑΟΖ της Ρόδου, του Καστελόριζου και της Κρήτης - και η Τουρκική ΑΟΖ να εφάπτεται πλέον της Αιγυπτιακής και της Λιβυκής, αποκόπτοντας την Ελληνική Θαλάσσια ζώνη από την Κυπριακή (κι έτσι, μεταξύ άλλων «κόβοντας» τον East-Med.)

Επειδή είναι δύσκολο να γίνει αποδεκτό ότι η… Κρήτη τάχα, δεν έχει ΑΟΖ (αλλά έχει η Μάλτα λίγο δυτικότερα στη Μεσόγειο) η Τουρκία έχει προτείνει κάποιες πιο «συμβιβαστικές προτάσεις» – που όμως κρατάνε ακέραιες τις διεκδικήσεις της!

--Δέχεται δηλαδή παράλληλα με το επιχείρημα του Διεθνούς Δικαίου, ότι τα νησιά έχουν ΑΟΖ, να ληφθεί υπ’ όψιν και η ακτογραμμή εκατέρωθεν.

Αλλά η Ελλάδα συνολικά έχει υπερδιπλάσια ακτογραμμή από την Τουρκία. Κι έτσι με αυτό το κριτήριο, τελικά θα γινόταν αποδεκτό κάτι ενδιάμεσο ανάμεσα στη διαμοιρασμό του Αιγαίου κατά 90% και πλέον υπέρ της Ελλάδας και 70-30% υπέρ της Ελλάδος (Ενδιάμεσα από αυτά τα δύο θα ήταν ας πούμε: 80-20%).

--Αλλά ούτε αυτό αρκεί στην Τουρκία, η οποία επιμένει ότι η ακτογραμμή της Ελλάδας πρέπει να μην συμπεριλαμβάνει την ακτογραμμή των νησιών του Αιγαίου, παρά μόνο της ηπειρωτικής Ελλάδας.

--Κι αυτή, όμως, «κουτσουρεμένη»: μόνο το κομμάτι της ηπειρωτικής ακτογραμμής μας που «κοιτάει» ευθέως προς την Τουρκία (όχι στο Ιόνιο, όχι στη νότια Πελοπόννησο, όχι στα δύο δυτικά «πόδια» της Χαλκιδικής, όχι στο εσωτερικό του Παγασητικού Κόλπου).

Με αυτό τον εξωφρενικό ισχυρισμό το μέγεθος της «πετσοκομμένης» ελληνικής ηπειρωτικής ακτογραμμής «εξισώνεται» περίπου με την τουρκική ηπειρωτική ακτογραμμή στο Αιγαίο. Κι αν γινόταν δεκτό αυτό το «κριτήριο», τότε η διεκδίκηση της Τουρκίας επιστρέφει στο διαμοιρασμό του Αιγαίου σε ποσοστά 50-50%.

• Πέμπτον, να πως αθροίζονται όλα αυτά:

-- Η θέση της Ελλάδας για διαμοιρασμό με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας σημαίνει παίρνουμε απευθείας γύρω από 90% (στην πραγματικότητα 87% αν ισχύσουν οι «γραμμές βάσης») και η Τουρκία παίρνει το 13% maximum.

--Αν ίσχυαν τα κριτήρια που θέτει η Τουρκία, για «κουτσουρεμένη» ηπειρωτική ακτογραμμή, το Αιγαίο θα μοιραζόταν σχεδόν 50-50% μεταξύ Ελλάδας-Τουρκίας.

Και το σπουδαιότερο: αν υπογράφαμε τελικά «συνυποσχετικό» που να ζητούσε από το Διεθνές Δικαστήριο να εφαρμόσει και τα δύο αυτά κριτήρια (για να είναι όλοι «ικανοποιημένοι», και καλά), τότε το Δικαστήριο θα έλυνε με «Σολομώντειο τρόπο» τη διαφορά - στο «ενδιάμεσο» από αυτά τα δύο όρια:

Ας πούμε 66% για την Ελλάδα και 33% για την Τουρκία!

Και με τα ίδια κριτήρια, όμως, στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκική ΑΟΖ θα απέκοπτε πλήρως (ή σχεδόν πλήρως) την Ελληνική από την Κυπριακή.

Κι έτσι η Τουρκία θα εμφανιστεί ως δήθεν «συμβιβαστική» για να πάρει τελικά όλα τα ουσιώδη που στρατηγικά επιδιώκει, εδώ και χρόνια.

Κι αυτός είναι ένας ακόμα λόγος, για τον οποίο ΔΕΝ μπορούμε να συνυπογράψουμε «συνυποσχετικό» με την Τουρκία: Γιατί πρέπει να κάνουμε οδυνηρούς συμβιβασμούς από πριν, συμβιβασμούς από τους οποίους εμείς ΗΔΗ εκ των προτέρων χάνουμε τα μέγιστα - και δεν έχουμε να περιμένουμε πια τίποτε θετικό από την «κρίση» του Δικαστηρίου.

• Τέλος, όταν λοιπόν, λέμε «να πάμε στη Χάγη», ουσιαστικά υπονοούνται δύο – εντελώς διαφορετικά - πράγματα:

--Είτε να πάμε με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας και μόνο για ΑΟΖ-υφαλοκρηπίδα, πράγμα όμως, που δεν αποδέχεται η Τουρκία και που σημαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρξει «συνυποσχετικό», άρα ΔΕΝ θα πάμε στη Χάγη, και η ευθύνη θα βαραίνει την ίδια την Τουρκία.

--Είτε, αντιθέτως, ότι θα υπογράψουμε «συνυποσχετικό» με την Τουρκία, θα κάνουμε όλους τους συμβιβασμούς πριν το Δικαστήριο - και ουσιαστικά θα υποταχθούμε πλήρως στις αξιώσεις της Τουρκίας, χάνοντας κυριαρχικό έλεγχο και κυριαρχικά δικαιώματα παντού: και στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, ορθά, έχει διευκρινίσει – και εσωτερικά και εξωτερικά – ότι εννοεί το πρώτο. Που υπήρξε πάγια θέση της Ελλάδας από το 1976 (και δεν πήγαμε στη Χάγη έκτοτε…).

Κάποιοι άλλοι αφήνουν να εννοηθεί – ή δεν αποκλείουν ευθέως – το δεύτερο. Η πάντως ΔΕΝ το διευκρινίζουν. Το αφήνουν κάπως «στο φλου»…

Κι αποτελούν επικίνδυνη «παραφωνία» στην εθνική γραμμή σήμερα.

Καλύτερα, λοιπόν, να σιωπούν!

 Θανάσης Κ.