(Από την διάλεξη του Αγίου Νικολάου: «Το θρησκευτικό
πνεύμα των Σλάβων», την οποία έκανε μεσούντος του Α’ ΠΠ, στην Αγγλία το 1916,
κατά την διάρκεια της μεγάλης Τεσσαρακοστής)
Η «πετρωμένη» Εκκλησία. Έτσι αποκάλεσε την Ορθόδοξη
Εκκλησία της Ανατολής ο καθηγητής Harnack από το Βερολίνο. Γνωρίζω πολύ καλά τους
λόγους που το κάνει αυτό. Συγκρίνοντας την απαράλλακτη εικόνα του Χριστού, η
οποία καθιερώθηκε στην Ανατολή μια για πάντα, με τις συγκεχυμένες χιλιάδες
γνώμες περί Χριστού στην προτεσταντική Γερμανία, έχει δίκαιο να αποκαλεί την
Εκκλησία μας με ένα χτυπητό όνομα, διαφοροποιώντας την από την δική του
Εκκλησία. Χαίρομαι που επινόησε το όνομα «πετρωμένη». Με το υπερήφανο πνεύμα
ενός προτεστάντη επιστήμονα, διερωτώμαι γιατί δεν επινόησε ένα χειρότερο όνομα
για την ανατολική Ορθοδοξία. Θαυμάζω ακόμα περισσότερο, γιατί ο καθηγητής Harnack, ένας από τους κύριους
εκπροσώπους του γερμανικού Χριστιανισμού, παρέλειψε να δει, πως κάθε κενό που
δημιούργησαν αυτός και οι συνάδελφοι του στον παραδοσιακό Χριστιανισμό της
Γερμανίας, γέμισε ξαφνικά από τον νιτσεϊσμό που κατακτά τα πάντα. Και
διερωτούμαι τέλος, αν έχει διαπιστώσει πως στο έτος 1914 του Κυρίου μας, όταν
αυτός και άλλοι καταστροφείς της Βίβλου, που αποκάλεσαν τον Χριστό
ονειροπαρμένο μανιακό, και έντυσαν τον Χριστιανισμό με κουρέλια, ο
νιτσεϊσμός έγινε η αληθινή θρησκεία της
γερμανικής ράτσας.
Ποιά είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την «πετρωμένη»
Εκκλησία; Αν «πετρωμένη» σημαίνει ολόκληρη, ή μη κατεστραμμένη ή ζωντανή με το
ίδιο πάντα φόρεμα, τότε ο διάσημος καθηγητής ίσως να έχει δίκαιο. Η πετρωμένη
αυτή Εκκλησία όμως βγήκε νικήτρια από κάθε δοκιμασία. Η Χριστιανική Εκκλησία
δοκιμάζεται πάντα, και νομίζει πως όσο περισσότερο δοκιμάζεται τόσο πιο
Χριστιανική είναι. Δεν λάμπει ούτε αναπτύσσεται ούτε προοδεύει, παρά μόνο δια
μέσου σκληρών δοκιμασιών. Η Χριστιανική Εκκλησία θεμελιώνεται πάνω στο δράμα,
όχι πάνω στην επιστήμη. Η αύξηση και η ανάπτυξη της είναι επομένως δραματική
και όχι επιστημονική. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Η Ανατολική Ορθοδοξία
δοκιμάστηκε για αιώνες, πολεμώντας για την ύπαρξη της και τα ιδανικά της
εναντίον της κυριαρχίας του Ισλάμ. Ο Ρωμαϊκός Καθολικισμός τέθηκε σε παρόμοια
δοκιμασία στην Ισπανία. Ο γερμανικός Προτεσταντισμός τέθηκε σε δοκιμασία από
την γερμανική επιστήμη. Τι έγινε σε κάθε περίπτωση; Το Ισλάμ ηττήθηκε στην
Ρωσία και τα Βαλκάνια, όχι μόνο φυσικά, αλλά και ηθικά και διανοητικά. Η εποχή
των κατακομβών και των αιματηρών ημερών του Νέρωνα και Διοκλητιανού
επαναλήφθηκαν στα Βαλκάνια, στην Ρωσία και ακόμα διαρκούν στην Αρμενία και την
Μικρά Ασία. Οι σκοτωμένοι και μαρτυρίσαντες βασιλείς, πρίγκηπες, επίσκοποι,
ιερείς και λαϊκοί, δε θα ντραπούν μπροστά στους μάρτυρες του Κολοσσαίου. Η
Ορθοδοξία πέρασε πολύ καλά την δοκιμασία. Σώθηκε. Έδωσε έμπνευση για αντίσταση.
Φάνηκε ανώτερη ακόμα και όταν οι σκλαβωμένες χώρες ελευθερώθηκαν. Η αγία Ρωσία
θεωρείται μεγάλη από τότε που ξεφορτώθηκε το Ισλάμ. Κατά την διάρκεια των πέντε
ετών της ελευθερίας τους, η Σερβία, η Ελλάδα και η Βουλγαρία έκτισαν
περισσότερα από όσα οι Τούρκοι στα 500 χρόνια της κυριαρχίας τους.
Ο Ρωμαϊκός Καθολικισμός στην Ισπανία πέρασε άσχημα την
δοκιμασία. Πριν την εισβολή και πολύ καιρό μετά από αυτήν, ο χριστιανικός
πληθυσμός φάνηκε κατώτερος των Μουσουλμάνων, στα έργα, την δικαιοσύνη, την
πρόοδο. Πρέπει όμως να πω, προς τιμήν του Καθολικισμού, στάθηκαν πολύ καλά κατά
του Ισλάμ στην Κροατία και την Ουγγαρία. Ο γερμανικός Προτεσταντισμός απέτυχε
στην δοκιμασία. Έχει καταστραφεί ως θρησκεία, και υπάρχει μόνο ως επιστήμη, στα
αρχεία. Απέτυχε να είναι αυτό που Χριστιανισμός αποζητά να είναι-ένα δράμα.
Μεταμορφώθηκε σε ένα αδιαφοροποίητο επιστημονικό μέσο, προς ανάγνωση,
αναζήτηση, ταξινόμηση, σύγκριση, κριτική. Δεν είναι πια ένα ζωντανό, δραματικό
είναι-δεν είναι πια ο υπηρετών, κυρίαρχος και υποφέρων Χριστός. Πολύ λίγο
ηρωικό ή θείο υπάρχει μέσα του πια.
Γιατί να μην λατρεύσουν ξανά τον Βόταν (Odin) αντί του Χριστού;
Και ο Αγγλικανισμός; Είχε τον χειρότερο εχθρό. Ήταν ο
πλούτος, η πολυτέλεια, ήσυχη επιχειρηματικότητα, έλλειψη μεγάλων αναταράξεων
και μεγάλων βασάνων. Η Αγγλική Εκκλησία κατάφερε παρόλα αυτά να αποτρέψει όλες
τις καταχρήσεις και παραχρήσεις της ζωής κάτω από αυτές τις συνθήκες. Η
επιτυχία αυτή μπορεί να εκτιμηθεί μόνο εάν η Βρετανική Αυτοκρατορία συγκριθεί
με μια αρχαία ειδωλολατρική αυτοκρατορία. Που βρίσκεται ο Λούκουλλος ή ο
Καρακάλλα σε αυτή την αυτοκρατορία; Η εκπληκτική πολυτέλεια, τα ακόρεστα πάθη;
Ή οι βίαιοι αγώνες με τους οποίους η κοινωνία της Ρώμης δηλητηριαζόταν μέρα με
την ημέρα; Και όμως ο αγγλικός Χριστιανισμός δεν είναι ούτε τόσο δραματικός και
γεμάτος αντιφάσεις όπως ο Καθολικισμός του Δάντη, ούτε τόσο παλλόμενος λυρισμός
όπως η Ορθοδοξία του Ντοστογιέβσκι, αλλά μάλλον ήσυχος, απαλά επικός όπως η
ποίηση του Μίλτον.
Μετάφραση Πέτρος
πηγή
Ακόμη καί σήμερα ο Ζηζιούλας καί ο οικουμενισμός χαρακτηρίζουν τήν ορθοδοξία μιά πετρωμένη εκκλησία. Η οποία έχει ανάγκη εκσυγχρονισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου