Η σημασία των δογμάτων Σχετίζεται το δόγμα με την σωτηρία του ανθρώπου;

Εισαγωγή

2. Το δόγμα και η αίρεση στην Καινή Διαθήκη

Ο Κύριος όταν αναστήθηκε και εμφανίστηκε σε εκείνους τους δύο μαθητές που πήγαιναν προς Εμμαούς, για την πίστη στο γεγονός της Αναστάσεως του Μεσσία, τους παρέπεμψε στους προφήτες και στον Μωυσή.

«Και αυτός είπε προς αυτούς· Ω ανόητοι και βραδείς την καρδίαν εις το να πιστεύητε εις πάντα όσα ελάλησαν οι προφήται· δεν έπρεπε να πάθη ταύτα ο Χριστός και να εισέλθη εις την δόξαν αυτού; Και αρχίσας από Μωϋσέως και από πάντων των προφητών, διηρμήνευεν εις αυτούς τα περί εαυτού γεγραμμένα εν πάσαις ταις γραφαίς». (Λουκάς κδ 25-27)

Ο απ Παύλος μιλάει για την πηγή της Χριστιανικής πίστεως σε δύο σημεία. «Λοιπόν, αδελφοί, μένετε σταθεροί και κρατείτε τας παραδόσεις, τας οποίας εδιδάχθητε είτε διά λόγου είτε δι' επιστολής ημών». (Β Θες/κεις β 15). «Σας επαινώ δε, αδελφοί, ότι εις πάντα με ενθυμείσθε, και κρατείτε τας παραδόσεις, καθώς παρέδωκα εις εσάς». (Α Κορινθίους ια 1).

Αυτή, συνίσταται σε όσα παραδόθηκαν γραπτά και προφορικά από τους αποστόλους στην Εκκλησία. Τα προφορικά λόγια, η εκκλησία τα άκουσε και τα έκανε ζωή της και κτήμα της. Άλλα καταγράφτηκαν στα πρακτικά των συνόδων, και εν μέρει στα συγγράμματα των πατέρων. Τα υπόλοιπα έμειναν σε μας με την Άγραφη Παράδοση, όπως εξηγεί ο Μ Βασίλειος.

Ο απ Παύλος προειδοποιεί ότι θα έρθει ένας καιρός όπου οι άνθρωποι που πιστεύουν στον θεό δεν θα υποφέρουν τα υγιή δόγματα της πίστης και θα μαζέψουν ψευτοδιδασκάλους που με τις διδασκαλίες τους απλά θα ικανοποιούν την ακοή τους. Αναφέρεται προφανώς σε αιρέσεις, και τονίζει το θέμα της διδασκαλίας. «Διότι θέλει ελθεί καιρός ότε δεν θέλουσιν υποφέρει την υγιαίνουσαν διδασκαλίαν, αλλά θέλουσιν επισωρεύσει εις εαυτούς διδασκάλους κατά τας ιδίας αυτών επιθυμίας, γαργαλιζόμενοι την ακοήν, και από μεν της αληθείας θέλουσιν αποστρέψει την ακοήν αυτών, εις δε τους μύθους θέλουσιν εκτραπή». (Β Τιμόθεος δ 3-4).

Στον επίσκοπο Τίτο, συμβουλεύει να ελέγχει απότομα εκείνους που ετεροδιδασκαλούν, ώστε να συνέρχονται. Δεν μιλάει σε απίστους. Σε ανθρώπους που πιστεύουν στο θεό αλλά πλανώνται στην πίστη, εκεί απευθύνεται. «Διά την οποίαν αιτίαν έλεγχε αυτούς αποτόμως, διά να υγιαίνωσιν εν τη πίστει, και να μη προσέχωσιν εις Ιουδαϊκούς μύθους και εντολάς ανθρώπων αποστρεφομένων την αλήθειαν». (Τίτος α 13-14)

Σε άλλο σημείο, συμβουλεύει τον επίσκοπο Τιμόθεο να αποστρέφεται  τις ματαιολογίες των αιρετικών. Βλέπουμε ότι και πάλι δίνει βαρύτητα στα δόγματα, στο τι πιστεύουμε δηλαδή.

«Ω Τιμόθεε, την παρακαταθήκην φύλαξον, αποστρεφόμενος τας βεβήλους ματαιολογίας και τας αντιλογίας της ψευδωνύμου γνώσεως, την οποίαν τινές επαγγελλόμενοι επλανήθησαν κατά την πίστιν». (Α Τιμοθέου 6,20-21)

Ο Ιούδας ο αδελφόθεος, συνδέει άμεσα την κοινή σωτηρία με την ορθή πίστη που άπαξ παραδόθηκε στους αγίους. «Αγαπητοί, επειδή καταβάλλω πάσαν σπουδήν να σας γράψω περί της κοινής σωτηρίας, έλαβον ανάγκην να σας γράψω, προτρέπων εις το να αγωνίζησθε δια την πίστιν, ήτις άπαξ παρεδόθη εις τους αγίους». (Ιούδας 3)

Ο απ Παύλος, μιλάει προφητικά και συμβουλεύει τους πρεσβυτέρους να προσέχουν την διδασκαλία των τοπικών εκκλησιών που ποιμαίνουν, διότι μετά την αναχώρησή του θα σηκώνονταν άνθρωποι από ανάμεσά τους (δηλαδή από πιστούς) που θα λαλούσαν αιρετικές διδασκαλίες (‘’διεστραμμένα’’, όπως αναφέρει). Η αίρεση είναι διαστροφή της αλήθειας, και οι υπεύθυνοι λειτουργοί είναι υποχρεωμένοι να διαφυλάττουν την πίστη και να ποιμαίνουν την Εκκλησία του Θεού, την οποία ο Θεός απέκτησε με το αίμα Του. «Προσέχετε λοιπόν εις εαυτούς και εις όλον το ποίμνιον, εις το οποίον το Πνεύμα το Άγιον σας έθεσεν επισκόπους, διά να ποιμαίνητε την εκκλησίαν του Θεού, την οποίαν απέκτησε διά του ιδίου αυτού αίματος. Διότι εγώ εξεύρω τούτο, ότι μετά την αναχώρησίν μου θέλουσιν εισέλθει εις εσάς λύκοι βαρείς μη φειδόμενοι του ποιμνίου· και εξ υμών αυτών θέλουσι σηκωθή άνθρωποι λαλούντες διεστραμμένα, διά να αποσπώσι τους μαθητάς οπίσω αυτών. Διά τούτο αγρυπνείτε, ενθυμούμενοι ότι τρία έτη νύκτα και ημέραν δεν έπαυσα νουθετών μετά δακρύων ένα έκαστον. Και τώρα, αδελφοί, σας αφιερόνω εις τον Θεόν και εις τον λόγον της χάριτος αυτού, όστις δύναται να εποικοδομήση και να δώση εις εσάς κληρονομίαν μεταξύ πάντων των ηγιασμένων». (Πράξεις κ 28-32).

Σε άλλο σημείο, αναφέρει για τους αιρετικούς ότι ναυάγησαν στην πίστη· «…έχων πίστιν και αγαθήν συνείδησιν, την οποίαν τινές αποβαλόντες εναυάγησαν εις την πίστιν» (Α Τιμοθέου α 19).

Δεν λέει ότι είναι σωσμένοι, αλλά ναυαγοί στην πίστη.

Ο απ Ιωάννης γράφει για εκείνους που αρνούνταν ότι ο Ιησούς έλαβε ανθρώπινο σώμα· «Αγαπητοί, μη πιστεύετε εις παν πνεύμα, αλλά δοκιμάζετε τα πνεύματα εν ήναι εκ του Θεού· διότι πολλοί ψευδοπροφήται εξήλθον εις τον κόσμον. Εκ τούτου γνωρίζετε το Πνεύμα του Θεού· παν πνεύμα, το οποίον ομολογεί ότι ο Ιησούς Χριστός ήλθεν εν σαρκί, είναι εκ του Θεού· και παν πνεύμα, το οποίον δεν ομολογεί ότι ο Ιησούς Χριστός ήλθεν εν σαρκί, δεν είναι εκ του Θεού· και τούτο είναι το πνεύμα του αντιχρίστου, το οποίον ηκούσατε ότι έρχεται, και τώρα μάλιστα είναι εν τω κόσμω. (Α Ιωάννου δ 1-3).

Πίστευαν στον Χριστό και αυτοί, αλλά αρνούνταν αυτό το συγκεκριμένο δόγμα, από το οποίο προκύπτουν πολλά άλλα. Η μια αιρετική διδασκαλία φέρνει την άλλη. Σαν μια αλυσίδα.

 Ο απ Παύλος αναφέρει ότι ο αιρετικός άνθρωπος είναι διεφθαρμένος. Η πίστη η ορθή έχει διαφθαρεί μέσα του με διδασκαλίες αλλότριες. Για αυτό και αναφέρει: «Αιρετικόν άνθρωπον μετά μίαν και δευτέραν νουθεσίαν παραιτού, εξεύρων ότι διεφθάρη ο τοιούτος και αμαρτάνει, ων αυτοκατάκριτος. (Τίτος γ 10-11).

Στις εκκλησίες της Γαλατίας (στην σημερινή Τουρκία), είχαν εισχωρήσει χριστιανοί με αιρετικές δοξασίες, οι Ιουδαίζοντες χριστιανοί. Στον Χριστό πίστευαν και αυτοί, μάλιστα διάβαζαν και την Γραφή της Παλαιάς Διαθήκης, αλλά είχαν αιρετικό δόγμα. Πίστευαν ότι η σωτηρία δεν δίνεται με την θυσία του Χριστού μόνο, αλλά πρέπει να τηρούν και τα του νόμου του Μωυσή. Οι Απόστολοι δογμάτισαν στην πρώτη αποστολική σύνοδο (Πράξεις ιε). Δεν είπαν ότι είμαστε το ίδιο και ας πιστεύουμε διαφορετικά. Διαχώρισαν την πλάνη από την αλήθεια και έκαναν γνωστή την διδασκαλία της Εκκλησίας. Αργότερα, θα γράψει·

«Αλλά και εάν ημείς ή άγγελος εξ ουρανού σας κηρύττη άλλο ευαγγέλιον παρά εκείνο, το οποίον σας εκηρύξαμεν, ας ήναι ανάθεμα. Καθώς προείπομεν, και τώρα πάλιν λέγω· Εάν τις σας κηρύττη άλλο ευαγγέλιον παρά εκείνο, το οποίον παρελάβετε, ας ήναι ανάθεμα. Διότι τώρα ανθρώπους πείθω ή τον Θεόν; ή ζητώ να αρέσκω εις ανθρώπους; διότι εάν ακόμη ήρεσκον εις ανθρώπους, δεν ήθελον είσθαι δούλος Χριστού». (Γαλάτας α 8-9).

Οι διδασκαλίες των αιρετικών είναι μάταιες, προχωρούν σε ασέβεια, κατατρώνε ως γάγγραινα το υγιές σώμα, και ανατρέπουν την πίστη όσων ανθρώπων δεν έχουν πλήρη γνώση περί της πίστεως. «Τας δε βεβήλους ματαιοφωνίας φεύγε· διότι θέλουσι προχωρήσει εις πλειοτέραν ασέβειαν, και ο λόγος αυτών θέλει κατατρώγει ως γάγγραινα· εκ των οποίων είναι ο Υμέναιος και ο Φιλητός, οίτινες απεπλανήθησαν από της αληθείας, λέγοντες ότι έγεινεν ήδη η ανάστασις, και ανατρέπουσι την πίστιν τινών». (Β Τιμοθέου β 16- 18).

Ο Υμέναιος και ο Φιλητός πίστευαν στην ανάσταση, και επομένως στον Θεό, αλλά με αυτό δεν σημαίνει ότι δεν αποπλανήθηκαν από την αλήθεια.

Ο απ Πέτρος, ονομάζει τις αιρέσεις, ‘’αιρέσεις απωλείας’’.«Υπήρξαν όμως και ψευδοπροφήται μεταξύ του λαού, καθώς και μεταξύ σας θέλουσιν είσθαι ψευδοδιδάσκαλοι, οίτινες θέλουσι παρεισάξει αιρέσεις απωλείας, αρνούμενοι και τον αγοράσαντα αυτούς δεσπότην, επισύροντες εις εαυτούς ταχείαν απώλειαν·» (Β Πέτρου β 1).

Οι αιρετικοί διαστρεβλώνουν τις Γραφές ‘’προς την ιδίαν αυτών απώλεια’’, όπως έκαναν και με τις επιστολές του απ Παύλου.

«…καθώς και ο αγαπητός ημών αδελφός Παύλος έγραψε προς εσάς κατά την δοθείσαν εις αυτόν σοφίαν, ως και εν πάσαις ταις επιστολαίς αυτού, λαλών εν αυταίς περί τούτων, μεταξύ των οποίων είναι τινά δυσνόητα, τα οποία οι αμαθείς και αστήρικτοι στρεβλόνουσιν, ως και τας λοιπάς γραφάς προς την ιδίαν αυτών απώλειαν». (Β Πέτρου γ 15-16).

Όπως βλέπουμε, ο δήθεν αδογματισμός δεν είχε καμία θέση κατά τον πρώτο αποστολικό αιώνα στην διδασκαλία των αγίων αποστόλων. Κάτι που συνεχίστηκε και κατά τους επόμενους αιώνες.

Παρακάτω, ακολουθούν μερικά μόνο από τα πολλά σημεία στα οποία οι άγιοι Πατέρες μιλούν σχετικά.

 συνεχίζεται