ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ Ο ΘΩΜΙΣΤΗΣ JAQUES MARITAIN ΕΧΕΙ ΕΠΙΣΤΡΑΤΕΥΤΕΙ, ΓΙΑ ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΜΙΑΣ ΑΠΑΡΑΔΕΚΤΗΣ ‘’ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ’’

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου  
Στην εισήγηση του Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρου που δημοσιεύτηκε στη romfea, και που τιτλοφορείται «Η εφαρμογή της αρχής της εκκλησιαστικής οικονομίας κατά τη χρήση τύπων και όρων καθιερωθέντων στην εκκλησιαστική και επιστημονική γλώσσα και ορολογία, όπως ο όρος ‘’εκκλησία’’ για τους ετερόδοξους χριστιανούς», επιστρατεύεται και ο παπικός ‘’φιλόσοφος’’ Jaques Maritain, που αναβίωσε τον 18^ο και 19^ο  αιώνα, τις αιρετικές σχολαστικές διδασκαλίες του Θωμά Ακινάτη.

Η αναφορά του σημείου αυτού στον J. Maritain, από τον Μητροπολίτη Κύκκου επακριβώς έχει ως εξής : «Και κατά τον Jagues Maritain, σήμερα «Για τους χριστιανούς προέχει η αγάπη της ευφυίας» και όχι – συμπληρώνω – το θρησκευτικό μίσος του σκότους και της μωρίας».

Πληροφοριακά να αναφέρομε ότι ο Jaques Maritain, ήταν Γάλλος παπικός ‘’φιλόσοφος’’ ο οποίος βοήθησε στην αναβίωση της αιρετικής σχολαστικής διδασκαλίας του  Θωμά Ακινάτη. Αρχικά ο Jaques Maritain ήταν προτεστάντης, ακολούθως περιέπεσε στον αγνωστικισμό, την ‘’νοητική απιστία’’, όπως ορθά έχει χαρακτηριστεί και τελικά έγινε παπικός. Στήριξε με επιμονή τις αιρετικές σχολαστικές διδασκαλίες του Θωμά Ακινάτη, τις οποίες και πρόβαλε.

Επακριβώς το ρητό που ανέφερε ο Μητροπολίτης Κύκκου, στα γαλλικά έχει ως εξής: «Le christianisme a enseigné aux hommes qui aiment vaut plus que l’ intelligence». Φυσικά ο όρος «intelligence», όπως παρουσιάζεται κατά τον Jagues Maritain, δεν μπορεί να παρατεθεί με την απλή μετάφραση ‘’ευφυία’’, γιατί δεν είναι με αυτή την έννοια που έχει χρησιμοποιηθεί. Ο όρος «intelligence» στη γλώσσα αρκετών δυτικών διανοουμένων ‘’φιλοσόφων’’, έχει άμεση σχέση με τον σχολαστικισμό και τις μεταφυσικές θεωρίες. Η ρίζα του όρου ‘’intelligence’’ προέρχεται από λατινικό ρήμα ‘’intelligere’’ και τον ρηματικό τύπο ‘’intellectus’’, όπως έχει διαμορφωθεί κατά τον μεσαίωνα, με σκοπό να κατανοηθεί και να αποδοθεί όσο δυνατό καλύτερα η έννοια του νου, όπως αυτή παρουσιάζεται στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

Η έννοια με την οποία παρουσιάζεται στο εν λόγω κείμενο, προσδίδει δευτερεύοντα ρόλο στην θεολογική ακρίβεια, σε σχέση με την αγάπη. Στην Ορθοδοξία η αγάπη εκφράζεται εν αληθεία. Ουδέποτε η αλήθεια λειτουργεί εις βάρος της αγάπης και ουδέποτε η αγάπη λειτουργεί εις βάρος της αλήθειας. Στην Ορθοδοξία υπάρχει αλληλοπεριχώρηση αγάπης και αλήθειας. «Η αλήθεια εστί της Εκκλησίας και στύλος και εδραίωμα» κατά τον  Άγιο Ιωάννη τον  Χρυσόστομο (P.G. 90,93).

Θα επαναλάβω τα λόγια του Μητροπολίτη Κύκκου Νικηφόρου, «Και κατά τον Jagues Maritain, σήμερα «Για τους χριστανούς προέχει η αγάπη της ευφυίας» και όχι – συμπληρώνω – το θρησκευτικό μίσος του σκότους και της μωρίας», για να σημειώσω ότι η πρόταξη της θεολογικής ακρίβειας, δεν έχει σχέση με «το θρησκευτικό μίσος του σκότους και της μωρίας».

Κι όλα τούτα για να δειχθεί το «παρανομητέον» ως «οικονομητέον»*. «Ου γαρ ελαύνω πράγματι, αλλά τω λόγω διώκω· ου τον αιρετικόν, αλλά την αίρεσιν· ου τον άνθρωπον αποστρέφομαι, αλλά την πλάνην μισώ και επισπάσασθαι βούλομαι», σημειώνει  ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος,  ‘’Εις τον Άγιον Φωκάν -2’’ (PG 50,701).

Όλα τούτα για την επιμονή χρήσης της ονομασίας ‘’εκκλησίες’’ για τις διάφορες αιρετικές κοινότητες και ομάδες. Δεν επιτρέπεται να «προσλαμβάνωμεν το αλλότριο, φθείροντες το ημέτερον, ό κακών όντως εστίν οικονομών», λέγει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος (PG 35, 1124);

Η επιμονή στη θεολογική ακρίβεια δεν έχει σχέση με «το θρησκευτικό μίσος του σκότους και της μωρίας».  «Κ’αγώ τοίνυν εάν πολεμήσω αιρετικοίς, ουκ αυτοίς τοις ανθρώποις πολεμώ, αλλά την πλάνην εκβαλείν βούλομαι και την σηπεδόνα εκκαθάραι», τονίζει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ‘’Εις τον Άγιον Φωκάν - 2’’ (PG 50,701). Που είναι λοιπόν το μίσος, εάν κανείς Ορθοδόξως «πολεμήσει αιρετικοίς»; Την «πλάνην εκβαλείν βουλόμενος τούτο ποιεί».

*«Οικονομητέον γαρ ένθα μη παρανομητέον», αναφέρει ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος