Στο Θέατρο Κωφών όλοι έχουν φωνή

Σε έναν νοικιασμένο χώρο στον πρώτο όροφο μιας πολυκατοικίας στην πλατεία Κουμουνδούρου, η οποία μεταξύ άλλων στεγάζει βιομηχανίες υφασμάτων, χαρτικών, αποθήκες κινέζικων ρούχων και τον σύλλογο μεταναστών από το Μπαγκλαντές, στεγάζεται το Θέατρο Κωφών Ελλάδος. Το θέατρο, που ιδρύθηκε το 1983, με πρωτοβουλία του Στρατή και της Νέλλης Καρά, και εγκαταστάθηκε στην οδό Σαχτούρη το 1994, έχει ανοίξει σε δεκάδες κωφούς ένα παράθυρο όχι μόνο στην τέχνη, αλλά και στη ζωή.

Με την πολύτιμη βοήθεια της Σοφίας Ρομπόλη, η οποία συνεργάζεται ως διερμηνέας με το Θέατρο Κωφών από το 1996, είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με δύο από τους ηθοποιούς, που συμμετείχαν στη φετινή παράσταση. Μπορεί να μη μπορούσαν να μου μιλήσουν με τον τρόπο που μιλάμε όλοι μας, όμως ο “λόγος” τους ήταν καθηλωτικός, η λαχτάρα τους για επικοινωνία μεταδοτική και η θέλησή τους να με βάλουν στον κόσμο τους εντυπωσιακή. Πάνω απ’όλα όμως, αυτά που είχα να μάθω ακούγοντάς τους δεν μπορούσα να τα φανταστώ.

Ένας "καταπληκτικός μίμος" ανακαλύπτει το θέατρο

Ο Απόστολος Γιαννόπουλος, πρωταγωνιστής της παράστασης “Οδός Αστέγων” και ιδρυτικό μέλος του ΘΚΕ, είναι ηθοποιός εδώ και 30 χρόνια. Όταν ήμουν μικρός, ήμουν καταπληκτικός μίμος. Έβλεπα ελληνικές ταινίες στην τηλεόραση -δεν υπήρχαν φυσικά ποτέ υπότιτλοι- και καθόμουν και έκανα διάφορα σκετς μόνος μου, στο σχολείο, έκανα διάφορες μιμήσεις στις παρέες, μαζί με άλλους κωφούς, αλλά τότε δεν ήξερα ότι όλο αυτό μπορεί να είναι κάτι θεατρικό, μας λέει εξηγώντας πώς προέκυψε η ενασχόλησή του με το θέατρο. Τώρα πια μπορώ να κάνω παραστάσεις, αυτοσχεδιασμούς, σωματικό θέατρο, ακριβώς όπως και ένας ακούων επαγγελματίας ηθοποιός. Μετά από 30 χρόνια, μπορώ να πω ότι αυτό με έχει διαμορφώσει ως άνθρωπο.

Ήθελα να δοκιμαστώ, να δω πώς είναι

Η Μάρθα Μπάμπη, από την άλλη, είναι νεότερο μέλος. Συνεργάζεται με το Θέατρο Κωφών εδώ και 3 χρόνια και ο ενθουσιασμός της όταν μας μιλάει για αυτό δεν κρύβεται. Στο παρελθόν είχα έρθει και είχα δει πάρα πολλές παραστάσεις του Θεάτρου Κωφών και με επηρέασε όλη αυτή η κατάσταση, ήθελα κι εγώ να είμαι μέσα. Τότε τους ρώτησα “μπορώ να συμμετέχω;” Ήθελα να δοκιμαστώ, να δω πώς είναι, μας διηγείται, ανακαλώντας την πρώτη της επαφή με το ΘΚΕ. Αυτό που θέλουμε είναι να μπορέσουμε να διαδώσουμε τη νοηματική γλώσσα και να διεκδικήσουμε λύση για τα προβλήματα που έχουμε στην καθημερινότητά μας μέσω του θεάτρου, μου λέει προλαβαίνοντας την επόμενη ερώτησή μου.

Όταν το θέατρο γίνεται σχολείο

Όσο η κουβέντα μας προχωρά, καταλαβαίνω ότι το θέατρο δεν είναι για τους κωφούς μόνο ένας φορέας κοινωνικοποίησης, επικοινωνίας, εξωστρέφειας και ενσωμάτωσης, αλλά ένα μέσο διεκδίκησης και ακόμα κάτι που, προσωπικά, δεν θα μου παιρνούσε ποτέ από το μυαλό: ένα υποκατάστατο της βασικής εκπαίδευσης. Έκπληκτη μαθαίνω ότι ένα μεγάλο ποσοστό των κωφών στην Ελλάδα, όχι μόνο δεν ξέρει γραφή και ανάγνωση, αλλά δεν γνωρίζει καν τη νοηματική. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘80, όπως πληροφορούμαι, υπήρχε η αντίληψη ότι αν το κωφό παιδί μάθαινε τη νοηματική θα “χάζευε”, ενώ αν προσπαθούσε να μιλήσει, θα γινόταν “πιο έξυπνο” (!). Έτσι, πολλοί κωφοί σήμερα είναι εντελώς αποκλεισμένοι από κάθε μορφή επικοινωνίας, γνώσης και ενημέρωσης. Ακόμη όμως και όσοι κωφοί φοιτούν στα ειδικά σχολεία, αυτά είναι τόσο υποβαθμισμένα που η εκπαίδευση που λαμβάνουν είναι τραγικά ελλιπής.

Παραστάσεις με κοινωνικές προεκτάσεις

Αυτός είναι και ο λόγος, άλλωστε, που σχεδόν κάθε σεζόν, το Θέατρο Κωφών επιλέγει να ανεβάσει παραστάσεις με κοινωνικό προβληματισμό ή/και με ιστορικές αναφορές. Η φετινή παράσταση, για παράδειγμα, είναι βασισμένη στο διήγημα «Ζωή εν τάφω» του Γιάννη Ζευγώλη, όπου μια ομάδα αστέγων αποφασίζει να επαναστατήσει οργανώνοντας μια παράξενη ληστεία. Εισβάλλουν στο Α’ Νεκροταφείο, κλέβουν όσα φέρετρα χρειάζονται, μπαίνουν μέσα σε αυτά και κλείνουν τους δρόμους της Αθήνας σε μια πρωτότυπη καθιστική διαμαρτυρία. Η εικόνα που έχουν πολλοί κωφοί για τους άστεγους ή για την Ελλάδα της κρίσης περιορίζεται σε μια εικόνα που, αν τύχει, θα δουν στο δρόμο. Εφόσον κάνουμε θέατρο, θεωρούμε ότι είναι χρέος μας να αγγίζουμε θέματα που αφορούν την κοινωνία και στα οποία όλοι θα έπρεπε να είμαστε πιο ευαίσθητοι, μας εξηγεί ο Βασίλης Βηλαράς, σκηνοθέτης της παράστασης.

 πηγή