Μάνα και γιός εμάλωνε - Ηπειρώτικο Πολυφωνικό

Ηπειρώτικο πολυφωνικό τραγούδι από το χωριό "Πογδόριανη" (σήμερα Παρακάλαμος) Πωγωνίου Ιωαννίνων, το οποίο περιλαμβάνεται στον δίσκο: "Καταγραφές τραγουδιών στον Παρακάλαμο" στο δέυτερο CD. Το συγκεκριμένο τραγούδι ερμηνεύεται από τους Παρακαλαμιώτες Αλέξανδρο Τσιάνο και Χρήστο Γκόγκο ως "πάρτες" και τους υπόλοιπους κατοίκους του χωριού ως ισοκράτες. Αν και λειτουργικά είναι προφανές ότι η τεχνική της αντιφωνίας βοηθά στην διαδικασία του τραγουδιού, αυτή δεν φαίνεται να πολυαπαντιέται στο γεωγραφικό χώρο της Ηπείρου. Έτσι οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα πως είτε είναι επίδραση ή κατάλοιπο από τα ομαδικού χαρακτήρα φωνητικά τραγούδια είτε απηχεί στοιχεία και τεχνικές αρχέγονες, χαμένες στο βάθος του χρόνου. Όπως και αν έχει η Πογδόριανη με αυτά τα CD μας χαρίζει ένα απίστευτο δείγμα πολυφωνικής μουσικής.
Παραλλαγή του τραγουδιού υπάρχει και στη βόρεια Ελλάδα, στη Μακεδονία και τη Θράκη, με την πασίγωστη ιστορία της "Προσφυγούλας"

Οι στίχοι:

Μάνα και γιος εμάλωνε για μια αρβανιτοπούλα.
- Μάνα, θε' να την πάρω εγώ την Αρβανιτοπούλα.
- Πάρτη, παιδί μ', κι ανήπαρτη κι από τ' εμένα φύγε.
Σαν πήγε και την έφερε, σαν ήλιος σαν φεγγάρι,
τσαπί και φτυάρι άρπαξε μάνα και θυγατέρα
και στο βουνό πηγαίνουνε και στο βουνό πηγαίνουν
να βρουν φίδια, να βρουν θεριά, οχιές με δυο κεφάλια.
Τα πήραν τα τηγάνισαν σ' αφόρεγο τηγάνι.
(- Έλα, νύφη μ', και άπλωσε και φάε από το ψάρι.
Αντράπηκε, ξεντράπηκε κι έφαγε από το ψάρι.
- Λίγο νεράκι, πεθερά, για σβήνω, για πεθαίνω.
- Για δεν μπορώ, νυφούλα μου, στη βρύση για να πάω.
- Λίγο νεράκι, ταίρι μου, για σβήνω, για πεθαίνω.
Χρυσό ποτήρι άρπαξε, στη βρύση εκεί πηγαίνει.
Όσο να πάει κι όσο να 'ρθει τη βρίσκει πεθαμένη.
- Φτιάξτε το μνήμα της φαρδύ, βαθύ για δυο νομάτους.
Χρυσό μαχαίρι άρπαξε και στην καρδιά το βάζει.
Τα πήραν και τα θάψανε πίσω απ' τον Άγιο Δήμο.
Στο 'να φυτρώνει κάλαμος και στ' άλλο κυπαρίσσι.
Διαβάτες που περνάγανε, διαβάτες που περνάνε,
για (ι)δέστε αυτό το αντρόγυνο το πολυαγαπημένο...)