Η οικουμενιστική ταυτότητα του Σεβ. Μητρ. Αργολίδος π. Νεκταρίου

 

Ἐν Πειραιεῖ 30-1-2015

 πρωτοπρεσβ. π. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος   
ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Νέας Καλλιπόλεως Πειραιῶς 

Δύο πρόσφατες ἐνέργειες τοῦ Σεβ. Μητρ. Ἀργολίδος κ. Νεκταρίου ἀποκαλύπτουν ὅλο τὸ βάθος καὶ ὅλο τὸ μῆκος τῆς μετάλλαξης, ποὺ ἔχει ἐπιφέρει ἡ παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ στοὺς Ἐπισκόπους. Ἡ πρώτη εἶναι ἡ συμμετοχή καί ἡ εἰσήγηση τοῦ Σεβ. σέ παπική ἐκδήλωση βιβλιοπαρουσίασης στίς 12 Ἰανουαρίου ἐ.ἔ. στήν Ἀθήνα, μέ διοργανωτή τό Ἰνστιτοῦτο Ἀνθρωπιστικῶν Ἐπιστημῶν, ὄργανο τοῦ παπικοῦ «μοναχικοῦ» τάγματος τῶν ἐν Ἀθήναις Ἰησουϊτῶν καί μέ τίτλο τῆς ἐκδήλωσης «Γιά μιά Ἐκκλησία φτωχή καί τῶν φτωχῶν». Στήν ἐκδήλωση παρουσιάστηκε τό ὁμώνυμο μέ τόν τίτλο τῆς ἐκδήλωσης βιβλίο τοῦ Ἰησουΐτη αἱρεσιάρχου «πάπα» Φραγκίσκου τοῦ Α΄, καί στήν παρουσίαση ἔλαβαν μέρος ὁ παπικός ἰησουΐτης «ἱερεύς» κ. Θεόδωρος Κοντίδης, ὁ Σεβ. Μητρ. Ἀργολίδος κ. Νεκτάριος καί ὁ συγγραφέας κ. Σταῦρος Ζουμπουλάκης[1]. Ἡ δεύτερη εἶναι ἡ ἐπιστολή τοῦ Σεβ. πρός τόν ἐν Ἀμερικῆ διαβιοῦντα ἱστολόγο κ. Παναγιώτη Τελεβάντο στίς 19-1-2015[2],

Ἐάν κανείς μελετήσει τίς παραπάνω δύο ἐνέργειες τοῦ Σεβ., θὰ μείνει ἔκπληκτος ἀπὸ τὴν ἀνεπανόρθωτη ζημιὰ, ποὺ ἔχει προκαλέσει ὁ Οἰκουμενισμός στούς Μητροπολίτες. Θά διαπιστώσει ἐπίσης τήν πλήρη ἐφαρμογή ἐκ μέρους των τῆς Βατικάνειας ἐκκλησιολογίας στόν Ὀρθόδοξο χῶρο. Ὁ Σεβ. φανερώνει δημόσια τά πιστεύω του καί τόν ἑαυτό του καί οὐσιαστικά ἀποκαλύπτει τόν ἑαυτό του μέ τὴν ἀκτινογραφία ἑνὸς Οἰκουμενιστῆ Ἐπισκόπου. Οἱ δικαιολογίες τοῦ Σεβ. εἶναι σαθρὲς· χρησιμοποιοῦν τήν μισή ἀλήθεια καί ἀποτελοῦν τὸ «ἀκριβὲς ἀντίγραφο» καὶ ὑπόδειγμα τοῦ Οἰκουμενιστῆ Ἐπισκόπου!

Ἤδη, γιά τήν πρώτη ἀπαράδεκτη ἐνέργεια τοῦ Σεβ., ἔχει γραφεῖ σχετικό κατάλληλο ἄρθρο ἀπό τό γραφεῖο αἱρέσεων καί παραθρησκειῶν τῆς Ἱ. Μ. Πειραιῶς, μέ θέμα «Σχόλιο σέ θλιβερό ἐπισκοπικό οἰκουμενιστικό ὀλίσθημα»[3] στίς 29-1-2015.

Τά οἰκουμενιστικά μαργαριτάρια τῆς ἐπισκοπικῆς ἐπιστολῆς

Στό παρόν κείμενο θά ἀσχοληθοῦμε μέ τήν ἐπιστολή τοῦ Σεβ. πρός τόν κ. Παναγιώτη Τελεβάντο καί τά ὅσα οἰκουμενιστικά καί στρεβλωτικά τῶν ἁγίων πατέρων μας γράφει σ’αὐτήν.

Ὁ Σεβ. εἰρωνεύεται τὸ καθῆκον τοῦ κάθε πιστοῦ νὰ ὑπερασπίζεται τὴν ὀρθόδοξη Πίστη, ὀνομάζοντάς το ...«ὀρθοδοξόμετρο»! Λέει : «Σκέφτομαι ὅτι στὴν Ἀμερική ὅπου ζεῖτε, σὲ μία χώρα ποὺ φημίζεται γιὰ τὶς νέες ἐφευρέσεις καὶ ἀνακαλύψεις, ἀνακαλύψατε καὶ σεῖς τὸ «ὀρθοδοξόμετρο», ἕνα ἀλάθητο φαίνεται μηχάνημα, γιὰ νὰ μπορεῖτε νὰ μετρᾶτε τὴν ὀρθοδοξία τῶν ἄλλων! Ὅλους τοὺς βρίσκετε λειψούς στὴν Ὀρθόδοξη πίστη. Κανένας δὲν ξεφεύγει ἀπ᾿ τὸ ὀρθοδοξόμετρό σας».

Ἀντὶ νὰ προβληματίζεται γιὰ τὸ γεγονὸς ὅτι τὸ ποίμνιό του, ὅπως ὁμολογεῖ, ἀγνοεῖ παντελῶς τὴν ὕπαρξη τῆς Παναιρέσεως τῆς ἐποχῆς μας, ἐπιδίδεται σὲ μαῦρο χιοῦμορ, πληροφορώντας ὅτι ὁ λαὸς μπερδεύει τὸν «οἰκουμενισμὸ» μὲ τὸν «κομμουνισμό»!!!  Λέει : «Θυμᾶμαι, ἤμουν νέος φοιτητής στὴ δεκαετία τοῦ ᾿70, ὅταν ὁ οἰκουμενισμός βρισκόταν σὲ ἔξαρση καὶ κάποιοι θὰ ἔπρεπε νὰ ἀναλάβουν τὴν εὐθύνη τοῦ ἀντιοικουμενισμοῦ. Κάποιος εὐλαβής ἐπίσκοπος, ἀλλά μᾶλλον ἐκτός πραγματικότητος, ἀνέλαβε τὸν ″τιτάνιο ἀγῶνα„ νᾶ ἐνημερώσει τὸ ποίμνιό του καὶ νὰ τὸν προφυλάξει ἀπό τὸν κίνδυνο τῆς «παναίρεσης τοῦ οἰκουμενισμοῦ». Ἡ ἐπαρχία του ἦταν μικρή. Πήγαινε, λοιπόν, στὰ χωριά τῆς ἐπαρχίας του καὶ μιλοῦσε γιὰ τὸν οἰκουμενισμό. Δὲν ὑπῆρχε ἄλλο θέμα. Οἱ ἄνθρωποι εἶχαν λύσει ὅλα τὰ θέματα, ἦταν, ὅπως πίστευε, βαθύτατα ὀρθόδοξοι καὶ ἀπό τὸ μόνο ποὺ κινδύνευαν ἦταν ὁ οἰκουμενισμός! Τὸν ἄκουγαν οἱ ἀγράμματοι ψαράδες, ἀγρότες, κτηνοτρόφοι καὶ νόμιζαν πῶς τοὺς μιλοῦσε κινέζικα. Στὸ τέλος ἀντέδρασαν οἱ ἄνθρωποι καὶ εἶπαν: «καλός ὁ Δεσπότης μας, ἀλλά συνεχῶς γιὰ τὸν κομμουνισμό μᾶς μιλάει»!

Θεωρεῖ τὴν αἵρεση ὡς τὸ μικρότερο πρόβλημα σήμερα, μὲ τὸ ὁποῖο δὲν ἀξίζει νὰ ἀσχολεῖται κανείς! Γράφει μάλιστα ὅτι ἀπὸ τὸν Οἰκουμενισμὸ «κανείς δὲν κινδυνεύει, οὔτε τὸ θέμα αὐτὸ ἀγγίζει κανένα»! Λέει : «Τὸ ξέρω, ἐσεῖς θὰ θέλατε σὲ ὅλα τὰ κηρύγματα νὰ κατακεραυνώνω τὸν πάπα καὶ τὸν οἰκουμενισμό. Ὅμως σᾶς ἐρωτῶ καὶ πάλι: Αὐτά εἶναι τὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν τὸ ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ; Πέστε μου εἰλικρινά, πιστεύετε ὅτι τὸ μεγάλο ποιμαντικό πρόβλημα καὶ ὁ μεγαλύτερος κίνδυνος στὴν Ἀργολίδα, ἀλλά καὶ σ᾿ ὅλη τὴν Ἑλλάδα εἶναι ὁ πάπας; Κινδυνεύει κανείς νὰ προσυλητιστεῖ στὸν παπισμό; Ἀκούσατε ἐσεῖς κανένα ὀρθόδοξο χριστιανό νὰ ἀσπάστηκε τὸν παπισμό; Ὄχι κύριε Τελεβάντε. Ἄλλα εἶναι τὰ ποιμαντικά προβλήματα, ποὺ μὲ ἀπασχολοῦν ὡς ἐπίσκοπο».

Βεβαίως, κανείς δὲν ἰσχυρίστηκε νὰ ἀφήσει ὁ Σεβ. τὶς ἄλλες ποιμαντικὲς του καὶ λειτουργικὲς δραστηριότητες καὶ νὰ ἀσχολεῖται μόνο μὲ τὸν Οἰκουμενισμό. «Κακεῖνο ἔδει ποιῆσαι», ἀλλ’ ὅμως «μὴ ἀφιέναι» τὸ πρώτιστο, τὸ κακὸ τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ποὺ γκρεμίζει ἐκ βάθρων τὸ Ὀρθόδοξο φρόνημα τοῦ ποιμνίου τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καὶ τὸ μεταποιεῖ σὲ συγκρητιστικό καί Βατικάνειο, καὶ τὸ ὁποῖο συναντᾶμε πίσω ἀπὸ ὅλα τὰ ἄλλα σύγχρονα προβλήματα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ζωῆς.

Ἡ κολόβωση τοῦ ἁγίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου

Ἀναφερόμενος ὁ Σεβ. κ. Νεκτάριος στον ἅγιο Παΐσιο τον Ἁγιορείτη, λέει : «Διαβάστε λίγο τὶ λέει καὶ ὁ π. Παΐσιος : - Νὰ ἀποφεύγονται τὰ ἄκρα˙ μὲ τὰ ἄκρα δὲν λύνονται τὰ θέματα. Βλέπαμε παλιά, ὁ μπακάλης ἔβαζε λίγο-λίγο μὲ τὴν σέσουλα στὴν ζυγαριά, καὶ ἔτσι ἔβρισκε τὴν ἀκρίβεια καὶ ἰσορροποῦσε καὶ ἡ ζυγαριά. Δηλαδή δὲν ἔβαζε ἀπότομα πολύ, οὔτε ἀφαιροῦσε ἀπότομα πολύ. Τὰ δύο ἄκρα πάντα ταλαιπωροῦν τὴν Μητέρα Ἐκκλησία καὶ οἱ ἴδιοι ποὺ τὰ κρατοῦν ταλαιπωροῦνται, γιατί τὰ δύο ἄκρα συνήθως καρφώνουν... Εἶναι σὰν νὰ κρατάη τὸ ἕνα ἄκρο δαιμονισμένος, ὅταν ἔχη ἀναίδεια πνευματική (περιφρόνηση γιὰ ὅλα), καὶ τὸ ἄλλο ἄκρο σὰν νὰ κρατάη τρελλός, ὅταν ἔχη μωρό ζῆλο μὲ στενοκεφαλιά. Ἕνας πνευματικά ἀναιδής δηλαδή μὲ ἕναν ζηλωτή, ποὺ ἔχη μωρό ζῆλο, ποτέ δὲν συμφωνοῦν, ἄλλά τρώγονται καὶ χτυπιοῦνται, γιατί καὶ οἱ δύο στεροῦνται τὴν θεία Χάρη. Τότε – Θεός φυλάξοι! – μπορεῖ νὰ χτυπιοῦνται συνέχεια τὰ δύο ἄκρα καὶ «ἄκρη νὰ μὴν τοὺς βρίσκη» κανείς. Ἐκεῖνοι ποὺ θὰ μπορέσουν νὰ λυγίσουν τὰ δύο αὐτά ἄκρα, γιὰ νὰ ἑνωθοῦν - νὰ ὁμονοήσουν -, θὰ στεφανωθοῦν ἀπό τὸν Χριστό μὲ δύο ἀμάραντα στεφάνια. Δὲν εἶναι εἰλικρινής καὶ εὐθύς ἐκεῖνος ποὺ λέει κατά πρόσωπο τὴν ἀλήθεια οὔτε ἐκεῖνος ποὺ τὴν δημοσιεύει, ἀλλά ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἀγάπη καὶ ἀληθινή ζωή καὶ μιλάει μὲ διάκριση, ὅταν πρέπει, καὶ λέει ἐκεῖνα ποὺ πρέπει στὴν πρέπουσα ὥρα. Ἐκεῖνοι ποὺ ἐλέγχουν μὲ ἀδιακρισία ἔχουν πνευματική σκότιση καὶ κακία καὶ βλέπουν τοὺς ἀνθρώπους δυστυχῶς σὰν κούτσουρα. Καὶ ἐνῶ τοὺς πελεκᾶνε ἀλύπητα καὶ ὑποφέρουν οἱ ἄνθρωποι, αὐτοί χαίρονται γιὰ τὸ τετραγώνισμα ποὺ τοὺς κάνου, γιὰ τὸν κυβισμό»!

Ξεχνάει ὁ Σεβ. κ. Νεκτάριος ὅτι τά δύο ἄκρα, στα ὁποία ἀναφέρεται ἐδῶ ὁ Ἅγιος Παΐσιος, εἶναι ἀπ’τή μιά ἡ παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί ἀπ’τήν ἄλλη τό σχίσμα τοῦ Ζηλωτικοῦ Παλαιοημερολογητισμοῦ. Ἡ συμπερίληψη ἐκ μέρους τοῦ Σεβ. τῶν ὑγιῶς καί ἐκκλησιαστικῶς ἀντιδρώντων καί ἀντιφρονούντων στά φιλενωτικά καί οἰκουμενιστικά ἀνοίγματα τῶν ἐπισκόπων στά προαναφερόμενα δύο ἄκρα εἶναι ἀνεπιτυχής καί ἄστοχη. Μέ τήν λογική αὐτή θά κατέτασσε ὁ Σεβ. καί τόν Ἅγιο Παΐσιο στούς ἀκραίους, διότι κι αὐτός ἀντέδρασε ὑγιῶς καί ἐκκλησιαστικῶς στά φιλενωτικά καί οἰκουμενιστικά ἀνοίγματα τῆς ἐποχῆς του. Φαίνεται ὅτι ὁ Σεβ. ἀποσιωπᾶ τίς δύο ἐπιστολές πόνου τοῦ Ἁγίου Παϊσίου κατά τῶν οἰκουμενιστῶν καί τῶν φιλενωτικῶν. Τό θέμα καί τό μήνυμά τους εἶναι ἰδιαιτέρως ἐπίκαιρα, καθώς ὁ οἰκουμενισμός Πατριαρχῶν, Ἀρχιεπισκόπων, Ἐπισκόπων καί θεολόγων ἔχει ὑπερβεῖ τά «ἐσκαμμένα» ὅρια καί εἶναι ὅσο ποτέ ἄλλοτε ἀκραῖος καί ἐπικίνδυνος.

Τήν πρώτη ἐπιστολή ὁ Ἅγιος Παΐσιος τήν ἔγραψε μαζί μέ ἄλλους δύο ἱερομονάχους στήν Ἱ. Μ. Σταυρονικήτα στίς 21-11-1968. Ἀνάμεσα στά ἄλλα λέγονται καί τά ἑξῆς :

«‘Το νόμισμα τῆς ἀγάπης, πού κυκλοφορεῖ μετά ἀπό τό ‘κλείσιμο τῶν δογμάτων’, ἡ ‘ἐπανίδρυσις τῆς Μιᾶς... Ἐκκλησίας καί τόσα ἄλλα εἶναι ἀκατανόητα καί κυριολεκτικῶς βλάσφημα διά τήν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησία... Ἡ ἄρνησις πρός τόν Πατριάρχη (Ἀθηναγόρα) δέν εἶναι ἄρνησι πρός τήν ἀγάπη οὔτε πρός τήν ἑνότητα. Εἶναι «ὄχι» πρός τό ψευδές καί «ναί» πρός τήν Ἀλήθεια, πού κρύβει μέσα της ἡ Ἐκκλησία. Ὅταν οἱ πιστοί διακρίνουν διαφορές, πού ὑπάρχουν μεταξύ Ὀρθοδόξων καί Ἑτεροδόξων, δέν σημαίνει ὅτι ἐπιθυμοῦν τό σχίσμα καί τή διαιώνισί του, ἀλλά ζητοῦν τήν ἀληθινή ἑνότητα, τή μόνη σωτήριο γιά ὅλους. Εἶναι ἄρα αὐτό ἕνας σταυρός, πού ὑποφέρουν ἀπό ἀγάπη γιά τούς ἀδελφούς... Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πού φάνηκαν «σκληροί» στή διατήρηση τοῦ Δόγματος, εἶναι ἐκεῖνοι πού ἀγάπησαν περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον τόν ἄνθρωπο. Γιατί γνώρισαν τά ἀπύθμενα βάθη του καί δέν θέλησαν ποτέ νά τόν κοροϊδέψουν μέ τίς συνθηματολογίες ἐφήμερης καί ἀνύπαρκτης ἀγάπης, ἀλλά τόν σεβάστηκαν, προσφέροντάς του τό Εὐαγγέλιο τῆς Ἀληθείας, πού χαρίζει τή μακαρία ἐν Ἁγίω Πνεύματι ζωή. Δέν εἶναι λοιπόν ἡ πιστότης στό Δόγμα στενοκεφαλιά οὔτε ὁ ἀγῶνας γιά τήν Ὀρθοδοξία μισαλλοδοξία, ἀλλά ὁ μοναδικός τρόπος ἀληθινῆς ἀγάπης»[4]. Αὐτά συνυπογράφει ὁ Ἅγιος Παΐσιος μαζί μέ ἄλλους δύο ἱερομονάχους στήν πρώτη ἐπιστολή. 

Τήν δεύτερή του ἐπιστολή ὁ Ἅγιος Παΐσιος τήν ἔγραψε κι αὐτή στήν Ἱ. Μ. Σταυρονικήτα στίς 23-1-1969. Γράφει ὁ ἴδιος : «Ἐπειδή βλέπω τόν μεγάλο σάλο εἰς τήν Ἐκκλησίαν μας, ἐξ αἰτίας τῶν διαφόρων φιλενωτικῶν κινήσεων καί τῶν ἐπαφῶν τοῦ Πατριάρχου (Ἀθηναγόρα) μετά τοῦ Πάπα, ἐπόνεσα κι ἐγώ σάν τέκνον Της καί ἐθεώρησα καλόν, ἐκτός ἀπό τίς προσευχές μου, νά στείλω κι ἕνα μικρό κομματάκι κλωστή (πού ἔχω σάν φτωχός Μοναχός), διά νά χρησιμοποιηθεῖ κι αὐτό, ἔστω γιά μιά βελονιά, διά τό πολυκομματιασμένο φόρεμα τῆς Μητέρας μας... Φαντάζομαι ὅτι θά μέ καταλάβουν ὅλοι, ὅτι τά γραφόμενά μου δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἕνας βαθύς μου πόνος διά τήν γραμμήν καί κοσμικήν ἀγάπην δυστυχῶς τοῦ πατέρα μας κ. Ἀθηναγόρα. Ὅπως φαίνεται, ἀγάπησε μιάν ἄλλην γυναίκα μοντέρνα, πού λέγεται Παπική «Ἐκκλησία», διότι ἡ Ὀρθόδοξος Μητέρα μας δέν τοῦ κάμνει καμμίαν ἐντύπωσι, ἐπειδή εἶναι πολύ σεμνή. Αὐτή ἡ ἀγάπη, πού ἀκούσθηκε ἀπό τήν Πόλι, βρῆκε ἀπήχησι σέ πολλά παιδιά του, πού τήν ζοῦν εἰς τάς πόλεις. Ἄλλωστε αὐτό εἶναι καί τό πνεῦμα τῆς ἐποχῆς μας: ἡ οἰκογένεια νά χάση τό ἱερό νόημά της, πού ὡς σκοπόν ἔχουν τήν διάλυσιν καί ὄχι τήν ἕνωσιν... Μέ μιά τέτοια περίπου κοσμική ἀγάπη καί ὁ Πατριάρχης μας φθάνει στή Ρώμη. Ἐνῶ θά ἔπρεπε νά δείξη ἀγάπη πρῶτα σέ μᾶς τά παιδιά του καί στή Μητέρα μας Ἐκκλησία, αὐτός, δυστυχῶς, ἔστειλε τήν ἀγάπη του πολύ μακριά. Τό ἀποτέλεσμα ἦταν νά ἀναπαύσει μέν ὅλα τά κοσμικά παιδιά, πού ἀγαποῦν τόν κόσμο καί ἔχουν τήν κοσμικήν αὐτήν ἀγάπην, νά κατασκανδαλίση, ὅμως, ὅλους ἐμᾶς, τά τέκνα τῆς Ὀρθοδοξίας, μικρά καί μεγάλα, πού ἔχουν φόβο Θεοῦ. Μετά λύπης μου, ἀπό ὅσους φιλενωτικούς ἔχω γνωρίσει, δέν εἶδα νά ἔχουν οὔτε ψίχα πνευματική οὔτε φλοιό. Ξέρουν, ὅμως, νά ὁμιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, ἐνῶ οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Θεόν, διότι δέν Τόν ἔχουν ἀγαπήσει. Θά ἤθελα νά παρακαλέσω θερμά ὅλους τούς φιλενωτικούς ἀδελφούς μας : Ἐπειδή τό θέμα τῆς ἑνώσεως τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι κάτι τό πνευματικόν καί ἀνάγκην ἔχουμε πνευματικῆς ἀγάπης, ἄς τό ἀφήσουμε σέ αὐτούς, πού ἀγαπήσανε πολύ τόν Θεόν καί εἶναι θεολόγοι, σάν τούς Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, καί ὄχι νομολόγοι, πού προσφέρανε καί προσφέρουν ὁλόκληρο τόν ἑαυτόν τους εἰς τήν διακονίαν τῆς Ἐκκλησίας (ἀντί μεγάλης λαμπάδας), τούς ὁποίους ἄναψε τό πῦρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί ὄχι ὁ ἀναπτήρας τοῦ νεωκόρου. Ἄς γνωρίζομεν ὅτι δέν ὑπάρχουν μόνο φυσικοί νόμοι, ἀλλά καί πνευματικοί. Ἑπομένως ἡ μέλλουσα ὀργή τοῦ Θεοῦ δέν μπορεῖ νά ἀντιμετωπισθῆ μέ συνεταιρισμόν ἁμαρτωλῶν (διότι διπλήν ὀργήν θά λάβωμεν), ἀλλά μέ μετάνοιαν καί τήρησιν τῶν ἐντολῶν τοῦ Κυρίου. Ἐπίσης ἄς γνωρίσωμεν καλά ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας δέν ἔχει καμμίαν ἔλλειψιν. Ἡ μόνη ἔλλειψις, πού παρουσιάζεται, εἶναι ἡ ἔλλειψις σοβαρῶν Ἱεραρχῶν καί Ποιμένων μέ πατερικές ἀρχές. Εἶναι ὀλίγοι οἱ ἐκλεκτοί˙ ὅμως δέν εἶναι ἀνησυχητικόν. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί Αὐτός τήν κυβερνάει... Ὁ Κύριος, ὅταν θά πρέπη, θά παρουσιάση τούς Μάρκους τούς Εὐγενικούς καί τούς Γρηγορίους Παλαμάδες, διά νά συγκεντρώσουν ὅλα τά κατασκανδαλισμένα ἀδέλφια μας, διά νά ὁμολογήσουν τήν Ὀρθόδοξον Πίστιν, νά στερεώσουν τήν Παράδοσιν καί νά δώσουν χαράν μεγάλην εἰς τήν Μητέρα μας».

Πιό κάτω ὁ Ἅγιος Παΐσιος μιλᾶ γιά τόν ὀλέθριο κίνδυνο ἀποσχίσεως ἀπό τήν Ἐκκλησία καί ἱδρύσεως ἰδίας Ἐκκλησίας, ἐξαιτίας τῶν φιλενωτικῶν ἀνοιγμάτων, ὅπως ἔκαναν τό 1924 οἱ σχισματικοί Γ.Ο.Χ., Ζηλωτές τοῦ παλαιοῦ ἡμερολογίου. Λέει, λοιπόν : «Εἰς τούς καιρούς μας βλέπομεν ὅτι πολλά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας μας, Μοναχοί καί λαϊκοί, ἔχουν δυστυχῶς ἀποσχισθῆ ἀπό αὐτήν ἐξ αἰτίας τῶν φιλενωτικῶν. Ἔχω τήν γνώμην ὅτι δέν εἶναι καθόλου καλόν νά ἀποχωριζόμεθα ἀπό τήν Ἐκκλησίαν κάθε φοράν πού θά πταίη ὁ Πατριάρχης˙ ἀλλά ἀπό μέσα, κοντά στήν Μητέρα Ἐκκλησία ἔχει καθῆκον ὁ καθένας ν' ἀγωνίζεται μέ τόν τρόπον του. Τό νά διακόψη τό μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου, νά ἀποσχισθῆ καί νά δημιουργήση ἱδικήν του Ἐκκλησίαν καί νά ἐξακολουθῆ νά ὁμιλῆ, ὑβρίζοντας τόν Πατριάρχην, αὐτό, νομίζω, εἶναι παράλογον. Ἐάν διά τήν α' ἤ β' λοξοδρόμησι τῶν κατά καιρούς Πατριαρχῶν χωριζώμεθα καί κάνωμε δικές μας Ἐκκλησίες - Θεός φυλάξοι! - , θά ξεπεράσωμε καί τούς Προτεστάντες ἀκόμη. Εὔκολα χωρίζει κανείς καί δύσκολα ἐπιστρέφει. Δυστυχῶς, ἔχουμε πολλές «Ἐκκλησίες» στήν ἐποχή μας. Δημιουργήθηκαν εἴτε ἀπό μεγάλες ὁμάδες ἤ καί ἀπό ἕνα ἄτομο ἀκόμη...». Καί καταλήγει ὁ Ἅγιος Παΐσιος αὐτή τήν δεύτερή του ἐπιστολή ὡς ἑξῆς : «Ἄς εὐχηθοῦμε νά δώση ὁ Θεός τόν φωτισμόν Του σέ ὅλους μας καί εἰς τόν Πατριάρχην μας κ. Ἀθηναγόραν, διά νά γίνει πρῶτον ἡ ἕνωσις αὐτῶν τῶν «ἐκκλησιῶν», νά πραγματοποιηθῆ ἡ γαλήνη ἀνάμεσα στό σκανδαλισμένο Ὀρθόδοξο πλήρωμα, ἡ εἰρήνη καί ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἀνατολικῶν Ἐκκλησιῶν, καί κατόπιν ἄς γίνη σκέψις διά τήν ἕνωσιν μετά τῶν ἄλλων «Ὀμολογιῶν», ἐάν καί ἐφ' ὅσον εἰλικρινῶς ἐπιθυμοῦν ν' ἀσπασθοῦν τό Ὀρθόδοξον Δόγμα»[5].

Τελικά, ὅμως, ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἀπαίτησε καί ἐπέβαλε τή διακοπή τοῦ πατριαρχικοῦ μνημοσύνου καί στήν Ἱ. Μ. Σταυρονικήτα. Αὐτή τή θέση καί στάση τήρησε ὁ Ἅγιος, μολονότι στήν ἀνωτέρω ἐπιστολή του δέν συνιστοῦσε στίς ἀρχές τοῦ 1969, τήν διακοπή τοῦ πατριαρχικοῦ μνημοσύνου, ἀλλά τόν ὀρθόδοξο ἀγώνα ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, γιά νά μήν ἐπεκτείνονται τά ἤδη ζηλωτικά σχίσματα. Στό σημεῖο αὐτό διαπιστώνουμε ὅτι οὐδέποτε ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὑποστήριξε τίς αἱρετικές καί βλάσφημες γνῶμες ὅτι δῆθεν τά ἱερά Μυστήρια εἶναι «ἄκυρα» χωρίς τό ἐπισκοπικό μνημόσυνο, ὅταν μάλιστα ὁ Ἐπίσκοπος κηρύττει αἵρεση «γυμνή τῆ κεφαλῆ». Ἀντίθετα, γνώριζε καί τό γράμμα καί τό πνεῦμα τῶν Ἱερῶν Κανόνων, ὅπως τοῦ λα΄ Ἀποστολικοῦ καί μάλιστα τοῦ ιε΄ τῆς ΑΒ΄ Συνόδου ἐπί Ἁγίου καί Μεγάλου Φωτίου. Ὅπως ἀκόμη γνώριζε καί τίς θέσεις, στάσεις καί πράξεις τῶν μεγάλων ἁγίων Πατέρων ἔναντι τῶν αἱρετικῶν. Πολύ ὀρθά ἔπραξαν τόσο ὁ Ἅγιος Παΐσιος ὅσο καί ἄλλοι Ἁγιορεῖτες Πατέρες καί διέκοψαν τό μνημόσυνο τοῦ μεγάλου οἰκουμενιστοῦ πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρα τήν τριετία 1970-1973. Εἶχαν ἄλλωστε ὁδοδεῖκτες τίς ἀντιπαπικές συνόδους, τήν Η΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἐπί Μ. Φωτίου καί τήν Θ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο ἐπί ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, καί τόσους ἁγίους Πατέρες. Ἐκτός ἀπό τούς Ἁγιορεῖτες, τό πατριαρχικό μνημόσυνο διέκοψαν τότε καί τρεῖς Μητροπολίτες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος˙ ὁ Φλωρίνης κυρός Αὐγουστίνος Καντιώτης, ὁ Ἐλευθερουπόλεως κυρός Ἀμβρόσιος καί ὁ Παραμυθίας κυρός Παῦλος. Τό σημαντικό εἶναι ὅτι κανείς, ἀπ' ὅσους διέκοψαν καί ἔπαυσαν τό μνημόσυνο τοῦ πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρα, δέν ἀποκόπηκε εἴτε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο εἴτε ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, οὔτε ἐπέβαλαν τήν διακοπή μνημοσύνου τοῦ πατριάρχου στούς ἄλλους ἐπισκόπους, καταδικάζοντάς τους ὡς αἱρετικούς, οὔτε διακόπηκε ἡ ἐκκλησιαστική κοινωνία.

Ἐπίσης, μέγας ἦταν ὁ πόνος τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, ὁ ὁποῖος, ὅταν ἔλαβε γνώση τῆς Ρωσικῆς προσκλήσεως γιά συμμετοχή τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος στίς ἑορτές τοῦ ἁγίου Σεργίου, ἀντιτάχθηκε σφόδρα. Μάλιστα ἔστειλε σέ πνευματικά του τέκνα τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, Ἱερομόναχο καί θεολόγο τῆς Ἱ. Μ. Σταυρονικήτα, ὁ ὁποῖος μετέφερε τό μήνυμα νά ματαιωθεῖ πάση θυσία ἡ μετάβαση Ἱεροκοινοτικῶν Ἀντιπροσώπων στή Μόσχα. Καί αὐτό νά μή γίνει σιωπηρῶς, ἀλλά μέ ἐπίσημο γράμμα ὁμολογιακό καί ἀποδοκιμαστικό τῆς ἀντορθόδοξης ρωσικῆς ἐνέργειας τῆς μεταδόσεως Θείας Κοινωνίας στούς αἱρετικούς Παπικούς. Δόθηκε σκληρή μάχη, γιά νά κερδηθεῖ ἡ πλειοψηφία τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, τήν ὁποία εἶχε παρασύρει καί παραπείσει ὁμάδα Ἀντιπροσώπων νεωτεριζόντων. Ὅμως, ἡ πρωτοβουλία, τό ὄνομα καί ἡ ἀνυποχώρητη ἐπίμονη τοῦ Ἁγίου Παϊσίου, μαζί μέ τή δύναμη τῆς προσευχῆς του, ἔφεραν τό καλό ἀποτέλεσμα τῆς συντάξεως καί ἀποστολῆς τοῦ «ἀποκαλυπτικοῦ γράμματος τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος κατά τῆς μεταδόσεως τῆς Θείας Κοινωνίας εἰς τούς αἱρετικούς Παπικούς ἀπό τήν Ρωσικήν Ἐκκλησίαν»[6] στίς 27-2-1977.

Γιά νά φανεῖ πόσο εὐαίσθητος καί προσεκτικός ἦταν ὁ Ἅγιος Παΐσιος σέ θέματα ἐπικοινωνίας καί συμπροσευχῆς μέ αἱρετικούς, μεταφέρουμε ἐδῶ τό ἑξῆς χαρακτηριστικό περιστατικό : «Κάποτε, διηγήθηκε ὁ Γέροντας, μοῦ ἦρθαν δύο παπικοί, λατίνοι... Μοῦ λέει λοιπόν ὁ ἕνας – Ἔλα νά ποῦμε τό ‘Πάτερ ἡμῶν...’ – Γιά νά τό ποῦμε μαζί, τοῦ εἶπα, πρέπει νά συμφωνοῦμε στό Δόγμα. Ὅμως, μεταξύ ἡμῶν καί ὑμῶν χάσμα μέγα ἐστί. Ὕστερα μοῦ λέει : - Μόνο οἱ Ὀρθόδοξοι εἶναι κοντά στό Θεό καί μόνο αὐτοί θά σωθοῦνε; Ὁ Θεός εἶναι μέ ὅλο τόν κόσμο. – Ναί, τοῦ εἶπα. Ἐσύ μπορεῖς νά μοῦ πῆς καί πόσος κόσμος εἶναι κοντά στό Θεό; Ἔχουμε λοιπόν διαφορές. Εἴμαστε φυσικά παιδιά τοῦ ἑνός Πατέρα, ἀλλά μερικά μένουν στό σπίτι καί μερικά γυρίζουν ἔξω. – Νά δείξουμε ἀγάπη, μοῦ λένε μετά. – Καί ἡ ἁμαρτία ἔγινε μόδα, τούς λέω. – Καί αὐτό μέσα στήν ἀγάπη εἶναι, μοῦ λένε. – Ὅλοι μιλᾶνε γιά ἀγάπη, εἰρήνη καί ὁμόνοια, τούς εἶπα στό τέλος, ἀλλά ὅλοι αὐτοί εἶναι διχασμένοι καί μέ τόν ἑαυτό τους καί μέ τούς ἄλλους. Γι' αὐτό καί ἑτοιμάζουν ὅλο καί μεγαλύτερες βόμβες. Πολλοί, πού μιλοῦν γιά ἀγάπη καί ἑνότητα, οἱ ἴδιοι δέν εἶναι ἑνωμένοι μέ τόν Θεό, γιατί δέν τόν ἔχουν ἀγαπήσει, οὔτε ἔχουν ἀληθινή ἀγάπη. Ἀγάπη ἀληθινή ἔχει ἐκεῖνος, πού ἔχει ὀρθή πίστη, ζῆ κοντά στό Θεό, καί τότε ὁ Θεός ζωγραφίζεται στό πρόσωπό του καί οἱ ἄλλοι βλέπουν στό πρόσωπό του τόν Θεό. Εὔχομαι ὁ Θεός νά φωτίση ὅλους τούς ἀνθρώπους, μέ τούς ὁποίους εἴμαστε κατά σάρκα ἀδέλφια – ἀπό τόν Ἀδάμ καί τήν Εὔα - νά ἔρθουν ‘εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας[7]’, γιά νά γίνουν καί πνευματικά μας ἀδέλφια. Ἀμήν»![8]

Χαρακτηριστικό εἶναι καί τό ἑξῆς περιστατικό : Ὁ τότε Πάπας, ἔχοντας ἀκούσει γιά τήν φήμη τοῦ Γέροντος Παϊσίου, ἔστειλε μερικούς καρδιναλίους στή καλύβη τοῦ γέροντος, γιά νά τοῦ ἀνακοινώσουν ὅτι ὁ Πάπας τόν προσκαλεῖ στή Ρώμη, γιά νά συζητήσουν περί δογματικῶν καί ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων. Ἡ ἀπάντηση τοῦ γέροντος ἦταν ἀποστομωτική : «Ὁ πάπας δέν εἶναι ἕτοιμος ἀκόμη γιά μιά τέτοια συζήτηση. Πρέπει νά ἀποβάλλει τόν ἐγωϊσμό του».

Γιά τή θέση καί τή στάση τοῦ Ἁγίου Παϊσίου ἔναντι τοῦ Οἰκουμενισμοῦ ἀντλοῦμε πληροφορίες καί ἀπό δύο ἄλλα βιβλία. Τό πρῶτο εἶναι τό βιβλίο «Ἐπιστολές», πού ἔγραψε ὁ ἴδιος, καί το δεύτερο το βιβλίο «Λόγοι Α΄. Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο».

Στό βιβλίο του «Ἐπιστολές» ὑπάρχουν σαφεῖς ἀναφορές γιά τίς «ἀρρωστημένες πλάνες» τῶν ἑτεροδόξων ἤ αἱρετικῶν. Γράφει μεταξύ ἄλλων : «Στήν ἐποχή μας, ὅμως, πολλοί ἀπό ἐμᾶς, ἐπηρεαζόμενοι δυστυχῶς ἀπό τήν κοσμική ἀγάπη, πού δέν ἔχει πνευματικό ἀντίκρυσμα, πᾶμε δῆθεν νά κάνουμε καλό, νά δώσουμε αἷμα, ἐνῶ τό αἷμα μας εἶναι γεμάτο ἀπό πνευματικά μικρόβια καί βλάπτουμε περισσότερο. Ἐάν ὅμως ζούσαμε Πατερικά, θά εἴχαμε ὅλοι πνευματική ὑγεία, τήν ὁποία θά ζήλευαν καί ὅλοι οἱ ἑτερόδοξοι καί θά ἄφηναν τίς ἀρρωστημένες τους πλάνες καί θά σώζονταν δίχως κήρυγμα. Διότι τώρα δέν συγκινοῦνται ἀπό τήν Ἁγία μας Πατερική παράδοση, γιατί θέλουν νά ἰδοῦν καί τήν Πατερική μας συνέχεια, τήν πραγματική μας συγγένεια μέ τούς Ἁγίους μας». Πιό κάτω λέει : «... Αὐτό πού ἐπιβάλλεται σέ κάθε Ὀρθόδοξο εἶναι νά βάζη τήν καλή ἀνησυχία καί στούς ἑτεροδόξους, νά καταλάβουν δηλαδή ὅτι βρίσκονται σέ πλάνη, γιά νά μήν ἀναπαύουν ψεύτικα τόν λογισμό τους καί στερηθοῦν καί σ' αὐτήν τήν ζωή τίς πλούσιες εὐλογίες τῆς Ὀρθοδοξίας καί στήν ἄλλη ζωή στερηθοῦν τίς περισσότερες καί αἰώνιες εὐλογίες τοῦ Θεοῦ...»[9].

Στό βιβλίο «Λόγοι Α΄. Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο» γράφονται τά ἑξῆς, τά ὁποία ἀποτελοῦν ἀπάντηση στόν διαθρησκειακό οἰκουμενισμό : «...Σήμερα δυστυχῶς μπῆκε ἡ εὐρωπαϊκή εὐγένεια καί πᾶνε νά δείξουν τόν καλό. Θέλουν νά δείξουν ἀνωτερότητα καί τελικά πᾶνε νά προσκυνήσουν τόν διάβολο μέ τά δύο κέρατα. ‘Μία θρησκεία, σοῦ λένε, νά ὑπάρχη καί τά ἰσοπεδώνουν ὅλα. Ἦρθαν καί σ' ἐμένα μερικοί καί μοῦ εἶπαν : Ὅσοι πιστεύουμε στόν Χριστό νά κάνουμε μία θρησκεία. ‘Τώρα εἶναι σά νά μοῦ λέτε, τούς εἶπα, χρυσό καί μπακίρι (χαλκό) νά τά κάνουμε ἕνα... Ἔγινε τόσος ἀγώνας, γιά νά λαμπικάρη τό δόγμα. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες κάτι ἤξεραν καί ἀπαγόρευσαν τίς σχέσεις μέ αἱρετικό. Σήμερα λένε : Ὄχι μόνο μέ αἱρετικό, ἀλλά καί μέ Βουδδιστή καί μέ πυρολάτρη καί μέ δαιμονολάτρη νά συμπροσευχηθοῦμε. Πρέπει νά βρίσκωνται στίς συμπροσευχές τους καί στά συνέδρια καί οἱ Ὀρθόδοξοι. Εἶναι μιά παρουσία. Τί παρουσία; Τά λύνουν ὅλα μέ τήν λογική καί δικαιολογοῦν τά ἀδικαιολόγητα. Τό εὐρωπαϊκό πνεῦμα νομίζει ὅτι καί τά πνευματικά θέματα μποροῦν νά μποῦν στήν Κοινή Ἀγορά...»[10].

            Ἐν κατακλείδι, ἀπό τά προαναφερθέντα, καθίσταται σαφές ὅτι ἀνέκαθεν ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἦταν κατά τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καί τοῦ Ζηλωτισμοῦ, ὅπως καί κατά παντός μοντερνισμοῦ ἤ νεωτερισμοῦ, ὡς ὑπαγορεύματος τοῦ διαβόλου. Ποτέ δέν ἔλεγε καί δέν ἔγραψε ὅτι «εἴμαστε τό ἴδιο» μέ τούς ἑτεροδόξους καί ὅλα ὅσα ἀνιστόρητα καί ἀντορθόδοξα καί ὄντως «ἀρρωστημένα καί πλανεμένα» ἔχουν πεῖ καί λένε καί γράφουν οἱ παλαιότεροι καί μάλιστα οἱ σημερινοί Οἰκουμενιστές καί φιλενωτικοί. 

Ἡ νόθευση τῆς προφητείας τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ : «Τόν Πάπα νά καταρᾶσθε»

Ὁ Σεβ. στήν ἐν λόγω ἐπιστολή δέν δίστασε νά διαστρεβλώσει τόν μεγάλο διδάχο τοῦ Γένους μας, τόν ἱσαπόστολο καί ἐθνομάρτυρα ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό. Λέει : «Πρὶν ἀπό λίγες μέρες κάποια νέα κοπέλα ἀπό τὴ νεανική σύναξη τοῦ Ἄργους καλοπροαίρετα μὲ ρώτησε: «Πῶς παρεβρεθήκατε σὲ μία ἐκδήλωση γιὰ τὸν πάπα; Δὲν εἶναι ὁ πρόδρομος τοῦ ἀντιχρίστου; Δὲν ἔλεγε ὁ ἅγ. Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ὅτι ὁ πάπας εἶναι ἀντίχριστος καὶ αὐτόν νὰ καταρρᾶσθε;» Ἡ νέα ἐπανέλαβε μία φράση ποὺ, ὑποτίθεται τὴν εἶπε ὁ ἅγ. Κοσμᾶς. Καὶ πάνω σ᾿ αὐτή τὴ φράση στηρίχτηκαν πλῆθος συγχρόνων ἀντιπαπικῶν. Καὶ συνεχῶς αὐτή ἡ φράση ἀναπαράγεται δεκαετίες τώρα. Εὐτυχῶς, ὅμως, ποὺ ἕνας σοβαρός ἐπιστήμονας καὶ ἐρευνητής, ὁ  κ. Ἰ. Μενοῦνος, ποὺ ἀσχολήθηκε χρόνια μὲ τὸν ἅγιο Κοσμᾶ καὶ τὶς διδαχές του, ἀπέδειξε ὅτι αὐτή ἡ φράση δὲν ὑπάρχει. Εἶναι παρέμβλητη. Προσθήκη κάποιας εὐσεβοῦς ἀλλά φανατικῆς χειρός. Γράφει ὁ   κ. Μενοῦνος : «Ἡ φράση αὐτή ἦταν λόγος τοῦ Κωλέττη, καὶ ὄχι τοῦ ἅγίου Κοσμᾶ, ὁ ὁποίος σὲ καμιά ἄλλη ἀπό τὶς προφητεῖες του δὲν ἀναφέρει τίποτα γιὰ τὸν πάπα. Εἶναι ἐκπληκτικό ὅτι οὔτε στὶς διδαχές του ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ἀσχολήθηκε μὲ τὶς διδασκαλίες ἤ τὰ ἔργα τῶν παπῶν». Γιατί; Γιατί ὁ ἅγιος Κοσμᾶς γνώριζε πολύ καλά ὅτι στὰ μέρη, ποὺ περιόδευε, δὲν ὑπῆρχε κίνδυνος παπικοῦ προσηλυτισμοῦ. Τὰ ποιμαντικά προβλήματα, ποὺ ἀντιμετώπιζε, ἦταν ἤ ἄγνοια, ἡ ἠθική κατάπτωση τοῦ ἀγράμματου λαοῦ, οἱ συνεχεῖς ἐξισλαμισμοί».

Ὡς ἀπάντηση στούς ἀνωτέρω ἰσχυρισμούς τοῦ Σεβ. παραθέτουμε τήν ἐξαιρετική γνώμη τοῦ φιλολόγου καὶ θεολόγου κ. Κωνσταντίνου Σιαμάκη[11], ὁ ὁποῖος λέει ὅτι «πρόκειται γιὰ συκοφαντικὸ παιχνίδι δύο φίλων, Εἰρ. Δεληδήμου καὶ Ἰω. Μενούνου, οἱ ὁποῖοι, ὅσο κι ἂν κάνουν τὸν ἔξυπνο, δὲν καταφέρνουν μὲ κανέναν τρόπο νὰ κρύψουν ὅτι τὸ στήνουν γιὰ τοὺς ἑξῆς λόγους. 1. Γιὰ νὰ διαφημίσουν τὸ περιοδικὸ τοῦ Μενούνου «Νειάτα» καὶ τὴ νέα ἔκδοσι τοῦ βιβλίου του «Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ – Διδαχὲς καὶ βιογραφία» καὶ νὰ πουλήσουν ἰδίως στὴν Ἀθήνα καὶ στὴ Σῦρο, ὅπου ἐπιχωριάζει τὸ σχεδὸν παιδικὸ περιοδικὸ τοῦ Μενούνου. 2. Γιὰ νὰ κολακεύσουν τοὺς παπικοὺς τῶν μερῶν αὐτῶν, ἐπιδεικνύοντας ζῆλο ὑπὲρ τοῦ πάπα ῾Ρώμης καὶ «συμφιλιώνοντάς» τον μὲ τὸν Κοσμᾶ, ποὺ εἶναι τὸ ἀντικείμενο τοῦ βιβλίου τοῦ Μενούνου. 3. Γιὰ νὰ σπιλώσουν μὲ μιὰ πρωτοφανῆ κατινιὰ τὸν Καντιώτη ὡς δῆθεν πλαστογράφο, ποὺ αὐτὸς δῆθεν νόθευσε τὶς Διδαχὲς τοῦ Κοσμᾶ, ὥστε νὰ τὶς κάνῃ ἀντιπαπικές. Ἐπιζητοῦν ὡς πελατειακό τους κοινὸ τοὺς παπικοὺς τῆς Σύρου καὶ ὅλης τῆς Ἑλλάδος. 4. Εἰδικὰ ὁ Μενοῦνος ἔχει καὶ ψυχολογικὸ κίνητρο. Ἀπὸ πολλὰ χρόνια διακατέχεται ἀπὸ ἀνεξέλεγκτη ἀντιπάθεια ὑποδεεστέρου πρὸς τὸν Καντιώτη ὡς ἐκδότη τῶν Διδαχῶν τοῦ Κοσμᾶ μὲ μιὰ ἔκδοσί του πολὺ πληρέστερη, ποιοτικῶς καλλίτερη, κι ὡς πρὸς τὴν κυκλοφορία πολὺ ἀνώτερη καὶ γνωστότερη στὸ Πανελλήνιο καὶ στὴν Ὀρθοδοξία τόσο τοῦ ἐσωτερικοῦ ὅσο καὶ τοῦ ἐξωτερικοῦ. Ἔναντι αὐτῆς τῆς ἐκδόσεως Καντιώτου ἢ μᾶλλον τῶν 27 ἀλλεπαλλήλων ἐκδόσεων (1950-2007) νιώθει πολὺ μειονεκτικὰ ὡς ἐπιστήμων κι ὡς εἰδικὸς ἐπίσης. Γιὰ τὸ Μενοῦνο τὸ κρυφὸ αὐτὸ μαράζι εἶναι θέμα τόσο προσωπικοῦ γοήτρου, ὅσο κι ἐμπορικοῦ κέρδους. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ζουληγμένος σὰ βαμβακόπιττα κάτω ἀπὸ ὁδοστρωτῆρα».

Παραθέτουμε, ἐπίσης, ἀπόσπασμα ἀπό ὁμιλία τοῦ ὁμοτίμου καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ. αἰδεσιμολογιωτάτου πρωτοπρεσβυτέρου π. Θεοδώρου Ζήση μέ θέμα «Ἡ ἐπικαιρότης τῶν διδαχῶν τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ»[12]. Ἀναφέρει σχετικά ὁ πατήρ ὅτι «ἐνοχλοῦνται οἱ φιλοπαπικοὶ Οἰκουμενιστές, ὅπως καί ὁ Σεβ., ἀπὸ τὴν ρήση τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ, ποὺ σώζεται ἀνάμεσα στὶς προφητεῖες του «Τὸν πάπαν νὰ καταρᾶσθε, διότι αὐτὸς θὰ εἶναι ἡ αἰτία»[13]. Λόγῳ τοῦ μεγάλου σεβασμοῦ, τῆς τιμῆς καὶ τῆς ἀγάπης, ποὺ ἔχει ὁ λαὸς γιὰ τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ, ποὺ συνέβαλε μὲ τὴν Χάριν τοῦ Θεοῦ στὴν σωτηρία τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ τοῦ Γένους, διστάζουν νὰ τὸν ἀμφισβητήσουν συνολικά, ὅπως δίσταζαν καὶ οἱ Ἑβραῖοι ἡγέτες μὲ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν Βαπτιστή, φοβούμενοι τὴν ἀντίδραση τοῦ λαοῦ. Ἂν, ὅμως, τιμοῦν καὶ σέβονται ἀληθινὰ τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ, πρέπει, κατὰ τὴν σύστασή του, νὰ καταδικάσουν, νὰ ἀπορρίψουν, νὰ ἀναθεματίσουν τὸν πάπα. Νόμισαν ὅτι μποροῦν νὰ ἀποφύγουν αὐτὸν τὸν σκόπελο καὶ νὰ ἐξακολουθήσουν νὰ ἀγκαλιάζουν καὶ νὰ ἀσπάζονται τὸν πάπα, νὰ συμπροσεύχονται μαζί του καὶ νὰ τοῦ συνθέτουν ὕμνους καὶ τροπάρια, νὰ θεωροῦν τὸν Παπισμὸ ὡς ἀδελφὴ ἐκκλησία, μὲ ἀποστολικὴ διαδοχὴ καὶ ἔγκυρα μυστήρια, νά παρουσιάζουν βιβλία του, ἂν διέδιδαν ὅτι ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς δὲν εἶπε ποτὲ αὐτὴν τὴν φράση, νοθεύοντας ἔτσι τὴν σωζόμενη διδασκαλία τοῦ Ἁγίου. Ἡ νόθευση συγγραμμάτων εἶναι παλιὰ τέχνη τῶν παπικῶν, γνωστὴ στὴν ἱστοριογραφία, καὶ τὴν γραμματολογία. Λυπηθήκαμε μόνο, γιατὶ αὐτὴν τὴν νόθευση πρὸς ἐξυπηρέτηση τῶν φιλοπαπικῶν τὴν ἐπεχείρησε καὶ τὴν διέδωσε ἕνας, κατὰ τὰ ἄλλα, τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν γνώση, ἐκλεκτὸς καὶ λογιώτατος κληρικός, ὁ ἀρχιμανδρίτης Εἰρηναῖος Δεληδῆμος, ποὺ ἀνήκει στὸ διδακτικὸ προσωπικὸ τοῦ Τμήματος Θεολογίας τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ἰσχυρίσθηκε ὅτι ἡ ἐν λόγῳ ἀντιπαπικὴ προφητεία τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ δὲν ὑπάρχει στὰ χειρόγραφα· τὴν ἐπενόησε, τὴν ἐφεῦρε, ὁ ἀντιπαπικὸς Αὐγουστῖνος Καντιώτης καὶ τὴν συμπεριέλαβε ἀνάμεσα στὶς ἄλλες προφητεῖες του, γιὰ νὰ δώσει κῦρος στὸν ἀντιπαπισμό του. Ὑπέστη βέβαια συντριπτικὸ πλῆγμα ἀπὸ τὸν φιλόλογο καὶ θεολόγο Κωνσταντῖνο Σιαμάκη, ὁ ὁποῖος ἔδειξε ὅτι δὲν χρειαζόταν νὰ κάνει πολὺ κόπο, γιὰ νὰ ἐλέγξει τὸν ψευδῆ ἰσχυρισμό του, ἀρκεῖ νὰ ἔβλεπε ἐκεῖ δίπλα του χειρόγραφο στὴν Βιβλιοθήκη τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τὸ ὁποῖο περιέχει τὴν ἀμφισβητηθεῖσα προφητεία. Τὸ πιὸ λυπηρὸ εἶναι ὅτι παρὰ τὴν ἀποκάλυψη αὐτῆς τῆς νοθείας οἱ φοιτητές τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς στὴν Θεσσαλονίκη βομβαρδίζονται μὲ τὴν ψευδῆ αὐτὴ ἐφεύρεση, μὲ τὴν νοθεία αὐτὴ τοῦ π. Εἰρηναίου. Μελετώντας τὴν βιβλιογραφία καὶ τὶς Διδαχὲς τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ ἐντοπίζονται κι ἄλλα στοιχεῖα γιὰ τὴν γνησιότητα αὐτῆς τῆς προφητείας. Ἀκόμη καὶ ἂν ἔλειπε αὐτὴ ἡ προφητεία, ὑπάρχουν σὲ ἄλλα σημεῖα τῶν Διδαχῶν του ἀντιπαπικὲς ρήσεις, ποὺ δὲν ἐπιτρέπουν νὰ ἀλλοιώσουμε τὴν πίστη τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ, τὴν πίστη τῶν Ὀρθοδόξων, γιὰ τὸν πάπα, καὶ ἂς ἐνοχλοῦνται οἱ Οἰκουμενιστές. Αὐτοὶ ἄλλωστε βλέποντας τὴν καθολική, σταθερὴ καὶ ἀδιάκοπη πίστη τῶν Ὀρθοδόξων ὅτι ὁ Παπισμὸς εἶναι αἵρεση, ὅτι ὅλοι οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Μ. Φωτίου μέχρι σήμερα, ἐπὶ 1200 χρόνια, καταδικάζουν τὸν Παπισμὸ ὡς αἵρεση, εἰσήγαγαν ἄλλη αἵρεση, τὴν γνωστὴ Μεταπατερικὴ Θεολογία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δημητριάδος, ἡ ὁποία παραμερίζει τοὺς Ἁγίους Πατέρες, καταργεῖ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, ὡς ἀνεπίκαιρους καὶ ξεπερασμένους, παρωχημένους, μαζὶ καὶ τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλό. Τοὺς εἶναι ἐμπόδιο στὰ συγκρητιστικά, μασονοεβραϊκά, οἰκουμενιστικά, νεοεποχίτικα σχέδιά τους. Ἡ Γερόντισσα Εὐθυμία, Ἡγουμένη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Μεγαδένδρου, στὴν ἐξαιρετικὴ ἐρευνητικὴ καὶ ἐπιστημονική της ἐργασία «Οἱ προφητεῖες τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ μέσα στὴν ἱστορία», ποὺ θὰ μποροῦσε ἄνετα καὶ ἐπάξια νὰ τῆς χαρίσει τὸν τίτλο τοῦ διδάκτορος τῆς Θεολογίας, πρὶν ἀκόμη δημιουργήσει τὴν σχετικὴ νοθεία ὁ π. Εἰρηναῖος, διεπίστωσε ὅτι ἡ προφητεία γιὰ τὸν πάπα σώζεται σὲ δύο παραλλαγές, μία στὴν γνωστὴ συλλογὴ Καντιώτη «Τὸν πάπα νὰ καταρᾶσθε, διότι αὐτὸς θὰ εἶναι ἡ αἰτία», καὶ μία στὴν συλλογὴ ἀλβανικοῦ χειρογράφου, ποὺ εἶναι πιὸ ὁλοκληρωμένη, διότι μᾶς λέγει σὲ τί ὁ πάπας θὰ εἶναι αἰτία : «Τὸν πάπα νὰ τὸν καταριέστε, γιατὶ αὐτὸς θὰ εἶναι αἴτιος τοῦ χαλασμοῦ τοῦ τόπου»[14]. Τὸ κενὸ τῆς προφητείας τῆς συλλογῆς Καντιώτη τὸ συμπληρώνει ἡ συλλογὴ τοῦ ἀλβανικοῦ χειρογράφου, ποὺ μαρτυρεῖ καὶ γιὰ τὴν γνησιότητα τῆς προφητείας. Εἶναι πολὺ χειρότερη ἡ ἄλλη ρήση τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ γιὰ τὸν πάπα καὶ τὸν Μωάμεθ, γιὰ τὸν δεύτερο λίγο συγκεκαλυμμένα, λόγῳ τῆς δουλείας. Τοὺς ταυτίζει μὲ τὸν Ἀντίχριστο καὶ βρίσκεται στὴν Η´ Διδαχή του : «Ὁ Ἀντίχριστος εἶναι· ὁ ἕνας εἶναι ὁ πάπας καὶ ὁ ἕτερος εἶναι αὐτὸς, ὁποὺ εἶναι εἰς τὸ κεφάλι μας, χωρὶς νὰ εἰπῶ τὸ ὄνομά του, τὸ καταλαβαίνετε, μὰ λυπηρὸν εἶναι νὰ σᾶς τὸ εἰπῶ, διότι αὐτοὶ οἱ Ἀντίχριστοι εἶναι εἰς τὴν ἀπώλειαν, καθὼς τὸ ἔχουν. Ἡμεῖς ἐγκράτεια, αὐτοὶ ἀπώλεια· ἡμεῖς νηστεία, αὐτοὶ πολυφαγία· ἡμεῖς παρθενία, αὐτοὶ πορνεία· ἡμεῖς δικαιοσύνη, αὐτοὶ ἀδικία»[15]. Ἄλλωστε καὶ σ᾽ αὐτὰ ποὺ προηγουμένως ἀναφέρει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς, ὅτι ὅλες οἱ ἄλλες πίστες εἶναι ψεύτικες, κάλπικες, τοῦ Διαβόλου, καὶ μόνη ἡ πίστη τῶν Ὀρθοδόξων εἶναι καλὴ καὶ ἁγία, δὲν περιλαμβάνει καὶ τὸν πάπα; Καὶ τὸ ὅτι τὰ εὐρωπαϊκὰ ρηγᾶτα, οἱ εὐρωπαϊκοὶ λαοί, θὰ μᾶς ἔβλαπταν στὴν πίστη, ἂν ὑποτασσόμασταν στοὺς Φράγκους, ἀντὶ γιὰ τοὺς Τούρκους, τὸν Παπισμὸ καὶ τὸν Προτεσταντισμὸ δὲν ἐννοεῖ; Ὑπῆρχε τότε ἄλλη πίστη στὴν Εὐρώπη; Ἡ Ἁγιοκοσμίτισσα Ἡγουμένη Εὐθυμία, κατὰ τὴν μετακομιδὴ τμήματος τοῦ ἱεροῦ λειψάνου τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ ἀπὸ τὰ Τίρανα στὴν Μονὴ του στὸ Μέγα Δένδρο τὸ 2007, καὶ ἐνῶ ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἀλβανίας Ἀναστάσιος, ἐπιφανὴς Οἰκουμενιστής, κρατοῦσε τὸ Ἅγιο λείψανο, στὴν προσφώνησή της εἶπε, γυναίκα αὐτή, τὰ ἑξῆς ἀνδρικώτατα, ἀπευθυνόμενη πρὸς τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ : «Καί τώρα τί νὰ ποῦμε σὲ σένα Ἅγιε Γέροντα, βλαστάρι τῆς Αἰτωλίας, καλλιέργημα τοῦ Ἄθωνα, ᾽Αστέρι τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ; Καλῶς ὅρισες στὴ Μονή σου, γιὰ νὰ ποιμάνεις μὲ τὴν ἐπιστασία τοῦ Ἱεροῦ Λειψάνου σου, μὲ τὸ ἅγιο παράδειγμά σου, μὲ τὶς διδαχές σου, μὲ τὶς προφητεῖες σου. Καλῶς ὅρισες στὴν ἑλληνικὴ γῆ. Ἔλα νὰ μᾶς διδάξεις ἄλλη μία φορὰ τὴν γνήσια Ὀρθόδοξη Πίστη μας σὰν τότε, Ἰσαπόστολε, καταδικάζοντας τὶς αἱρέσεις, ὅπως τότε. Ἔλα νὰ μᾶς πῆς πάλι τὴ διδαχὴ καὶ προφητεία σου "Τὸν πάπα νὰ τὸν καταριέστε, γιατὶ αὐτὸς θὰ εἶναι ὁ αἴτιος τοῦ χαλασμοῦ τοῦ τόπου". Νὰ μᾶς συγκεντρώσεις τὴν προσοχὴ σ᾽ αὐτὸ τὸ χαλασμό, γιὰ τὸν τόπο τῆς Ἐκκλησίας, ποὺ σημαίνει καὶ στὸ χαλασμὸ τοῦ τόπου τοῦ Ἔθνους... Ν᾽ ἀνέβεις πάλι στὸ σκαμνί, τὸν ἄμβωνά σου, πού, ὅπως εἶπες, ἔχει τὴν ἐξουσία ἀπὸ τὸ Θεὸ νὰ διδάσκει Ἱερεῖς, Ἀρχιερεῖς, Πατριάρχες, λαϊκούς. Θὰ σὲ ἀκούσουν ἢ μήπως θελήσουν νὰ σὲ καθαιρέσουν;... Ἔλα νὰ ἐπιστήσεις τὴν προσοχή μας γιὰ τὶς βλέψεις του Σιωνισμοῦ, μὲ τὴν τολμηρὴ καὶ ἀκάθεκτη γλώσσα σου, ποὺ τὰ πλοκάμια του ἄδραξαν τὶς ἕδρες λειτουργίας τῶν λαῶν καὶ προωθοῦν τὰ σχέδια τους»[16]. 

Ἡ κολόβωση καί τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ

Στήν ἴδια ἐπιστολή ὁ Σεβ. δέν διστάζει νά ἐπιστρατεύσει τόν ἀντίπαπα καί παπομάστιγα, τόν ἄτλαντα καί μέγα πρόμαχο τῆς Ὀρθοδοξίας, Ἅγιο Μάρκο ἐπίσκοπο Ἐφέσου τόν Εὐγενικό, παραθέτοντας ὁρισμένα ἀποσπάσματα φράσεών του, τά ὁποία εἰπώθηκαν κατά τήν ληστρική σύνοδο τῆς Φεράρας - Φλωρεντίας. Λέει συγκεκριμένα : «Θέλετε νὰ πάμε καὶ λίγο μακρύτερα; Στὸ γνωστό γιὰ τοὺς ἀντιδυτικούς ἀγῶνες του, τὸν ἅγιο Μᾶρκο τὸν Εὐγενικό. Ὁλοι τὸν ἐπαινοῦν, ποὺ δὲν ὑπέγραψε τὴν Ἕνωση, καὶ πολύ καλά ἔκανε, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρχαν οἱ προϋποθέσεις. Ὅμως, ὁ ἅγιος Μᾶρκος δὲν ἀρνήθηκε τὸ διάλογο, δὲν ἀρνήθηκε νὰ πάει στὶς συνόδους Φεράρας-Φλωρεντίας. Ἴσως, ἄν ζούσατε τότε, θὰ τὸν κατηγορούσατε, ποὺ τόλμησε νὰ πάει στὸν «ἀντίχριστο πάπα». Ἔχετε διαβάσει τὸ λόγο τοῦ ἁγ. Μάρκου πρὸς τὸν τότε πάπα Ρώμης; Σᾶς μεταφέρω ἐλάχιστα αποσπάσματα. «Ὑμεῖς ἐστέ σῶμα Χριστοῦ καὶ μέλη ἐκ μέρους». «Σήμερον τῆς παγκοσμίου χαρᾶς τὰ προοίμια˙ σήμερον αἱ νοηταί ἀκτῖνες τοῦ τῆς εἰρήνης Ἡλίου τῇ οἰκουμένῃ πάσῃ προαναγγέλουσι˙ σήμερον τὰ τοῦ Δεσποτικοῦ σώματος μέλη, πολλοῖς πρότερον χρόνοις διεσπαρμένα τε καὶ ἐῤῥηγμένα, πρὸς τὴν ἕνωσιν ἀλλήλων ἐπείγεται˙ οὐ γὰρ ἀνέχεται ἡ κεφαλή πάντων Χριστός ὁ Θεός ἐφιστάναι διηρημένῳ τῷ σώματι, οὐδέ τὸν τῆς ἀγάπης δεσμόν ἐξ ἡμῶν ἀνηρῆσθαι παντάπασιν ἡ ἀγάπη βούλεται˙ διὰ τοῦτο ἐξήγειρέ σε τὸν τῶν Ἱερέων αὐτοῦ πρωτεύοντα πρὸς τὴν ἡμετέραν ταύτην κλῆσιν καὶ τὸν εὐσεβέστατον ἡμῶν Βασιλέα πρὸς τὴν σὴν ὑπακοήν διανέστησε καὶ τὸν ἁγιώτατον Ποιμένα καὶ Πατριάρχην, γήρως ἐπιλαθέσθαι καὶ ἀσθενείας μακρᾶς παρεσκεύασε καὶ ἡμᾶς τοὺς ὑπ᾿ αὐτῷ ποιμενομένους ἁπανταχόθεν συνήθροισε καὶ μακρᾶς ὁδοῦ καὶ πελάγους καὶ κινδύνων ἑτέρων κατατολμῆσαι πεποίηκεν, ἀφ᾿ οὖ προφανῶς Θεοῦ δυνάμει καὶ κρίσει γεγένηται καὶ τόπερ ὁποῖον ἔσται καλόν καὶ Θεῷ φίλον, ἐντεῦθεν ἤδη προοιμιάζεται». «Δεῦρο δὴ οὖν, ἁγιώτατε Πάτερ, ὑποδέξαι τὰ σὰ τέκνα μακρόθεν ἐξ ἀνατολῶν ἥκοντα, περίπτυξαι τοὺς ἐκ μακροῦ διεστῶτας του χρόνου, πρὸς τὰς σὰς καταφυγόντας ἀγκάλας˙ θεράπευσον τοὺς σκανδαλισθέντας, ἅπαν σκῶλον καὶ πρόσκομμα τῆς εἰρήνης κωλυτικόν ἐκ μέσου γενέσθαι κέλευσον˙ εἰπέ καὶ αὐτός τοῖς Ἀγγέλοις ὡς τοῦ Θεοῦ μιμητής, ὁδοποιήσατε τῷ λαῷ μου καὶ τοὺς λίθους ἐκ τῆς ὁδοῦ διαῥῥίψατε˙ μέχρι τίνος οἱ τοῦ αὐτοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς αὐτῆς Πίστεως βάλλομεν ἀλλήλους καὶ κατατέμνομεν; Μέχρι τίνος οἱ τῆς αὐτῆς Τριάδος προσκυνηταί δάκνομεν ἀλλήλους καὶ κατεσθίομεν; ἕως ἄν ὑπ᾿ ἀλλήλων ἀναλωθῶμεν καὶ ὑπό τῶν ἔξωθεν ἐχθρῶν εἰς τὸ μηκέτι εἶναι χωρήσωμεν; Μὴ γένοιτο, Χριστέ Βασιλεῦ, τοῦτο, μηδέ νικήσῃ τὴν σὴν ἀγαθότητα τῶν ἡμετέρων ἁμαρτιῶν ἡ πληθύς, ἀλλ᾿ ὥσπερ ἐν τοῖς πρότερον χρόνοις, ὅτε τὴν κακίαν εἶδες ὑπερταθεῖσαν καὶ ἐπί μέγα χωρήσασαν, διὰ σαυτοῦ καὶ τῶν σῶν Ἀποστόλων ἀνέστειλας αὐτήν τῆς πρόσω φορᾶς καὶ πρὸς τὴν Σὴν ἐπίγνωσιν ἐπέστρεψας ἅπαντας, οὕτω καὶ νῦν διὰ τῶν σῶν θεραπόντων, οἱ μηδέν τῆς σῆς ἀγάπης προυργειαίτερον ἔθεντο, σύναψον ἡμᾶς ἀλλήλοις καὶ Σεαυτῷ καὶ τὴν εὐχήν ἐκείνων ἐπιτελῆ ποίησον, ἥν ἡνίκα πρὸς τὸ πάθος ἀπήεις εὐχόμενος ἔλεγες˙ «(Δός αὐτοῖς) ἵνα ὦσιν ἕν, καθώς ἡμεῖς ἕν ἐσμέν» (Ἰωάν. ιζ΄22).

Ἀλήθεια τὶ θὰ λέγατε κύριε Τελεβάντε ἄν ἀκούγατε σήμερα τὸν ἅγ. Μᾶρκο νὰ ἀποκαλεῖ τὸν πάπα «ἁγιώτατο» καὶ «πρωτεύοντα». Τὶ θὰ λέγατε ἄν ἀκούγατε τὸν ἅγ. Μᾶρκο, μετά τὴν ἀποτυχία τῆς συνόδου, νὰ προτρέπει τοὺς ὀρθοδόξους νὰ δέχονται τοὺς ρωμαιοκαθολικούς στοὺς κόλπους τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησίας ὄχι μὲ βάπτισμα ἀλλά μὲ χρίσμα; Τὸ ξέρετε ὅτι σ᾿ ὅλες τὶς σλαβικές ἐκκλησίες ἡ συντριπτική πλειοψηφία τῶν ὀρθοδόξων εἶναι βαπτισμένοι διὰ ραντίσματος ἤ δι᾿ ἐπιχύσεως; Θὰ τοὺς καταδικάσετε καὶ αὐτούς; Ὥς πότε κύριε Τελεβάντε θὰ ζοῦμε μὲ φοβικά σύνδρομα; Ὥς πότε θὰ ἀνακαλύπτουμε κινδύνους ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπάρχουν καὶ θὰ παραβλέπουμε τοὺς πραγματικούς κινδύνους ποὺ κατακλύζουν τὸ ὀρθόδοξο ποίμνιο; Ὥς πότε θὰ μετατρέπουμε τὴν ὀρθοδοξία σὲ μία τζιχαντικοῦ τύπου πίστη γεμάτη μισαλοδοξία καὶ φανατισμό; Μήπως συγχέουμε τὴν ὁμολογία μὲ τὸ φασισμό; Μήπως συγχέουμε τὴν μαρτυρία μὲ τὴν προπαγάνδα»;

Σχετικά μέ τά ἀποσπάσματα φράσεων τοῦ Ἁγίου, τά ὁποία παραθέτει ὁ Σεβ., θέλουμε νά παρατηρήσουμε  ὅτι εἶναι συνήθης τακτική πολλῶν, προκειμένου νά βγάλουν τά συμπεράσματα, πού θέλουν, νά ἀποσποῦν καί νά ἀπομονώνουν βιβλικά χωρία, ἤ φράσεις ἁγίων Πατέρων, χωρίς νά λαμβάνουν ὑπ' ὄψιν τους τά συμφραζόμενα, ἀλλά καί τήν γενικότερη ἱστορική συνάφεια καί τήν ὅλη ἀτμόσφαιρα τῶν γεγονότων καί τῶν περιστάσεων, μέ τά ὁποία εἶναι συνδεδεμένες οἱ φράσεις αὐτές. Τό ἑρμηνευτικό αὐτό σφάλμα γίνεται ἀκόμη μεγαλύτερο, ὅταν ἐν γνώσει ἤ ἐν ἀγνοία τους παραθεωροῦν καί ἀποσιωποῦν ἄλλους λόγους καί φράσεις τῶν ἐν λόγω Ἁγίων Πατέρων, ἐπί τῆ βάσει τῶν ὁποίων μπορεῖ νά κατανοηθεῖ καλύτερα τό πνεῦμα καί ὁ σκοπός καί ἐκείνων τῶν λόγων, πού φαίνεται νά εὐνοοῦν τά συμπεράσματά τους.

Ἔτσι, στήν προκειμένη περίπτωση, εἶναι μέν ἀληθές ὅτι ὁ Ἅγιος, κατά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν τῆς ληστρικῆς ψευδοσυνόδου Φερράρας-Φλωρεντίας προσεφώνησε τόν πάπα ὡς «Μακαριώτατον Πάπαν τῆς Πρεσβυτέρας Ρώμης», ὡς «τόν τῶν ἱερέων (τοῦ Θεοῦ) πρωτεύοντα», τόν παπισμό ὡς «ἀδελφή Ἐκκλησία» καί τήν Ἐκκλησία σά νά βρισκόταν σέ κατάσταση διασπάσεως : «τά τοῦ Δεσποτικοῦ σώματος μέλη, πολλοῖς πρότερον χρόνοις διεσπαρμένα τε καί διερρηγμένα, πρός ἀλλήλων ἐπείγονται ἕνωσιν». Ἀλλά, εἶναι ἐπίσης ἀληθεῖς καί οἱ ἄλλοι λόγοι του πρός τήν Σύνοδο, ὅταν αὐτή πλησίαζε πρός τό τέλος της (στήν Φλωρεντία), στούς ὁποίους χαρακτηρίζει τούς παπικούς ὄχι μόνον ὡς σχισματικούς, ἀλλά καί ὡς αἱρετικούς : «Οὐ μόνον εἰσίν οἱ Λατίνοι σχισματικοί, ἀλλά καί αἱρετικοί. Καί τοῦτο παρεσιώπησεν ἡ Ἐκκλησία ἡμῶν, διά τό τό γένος εἶναι ἐκείνων πολύ ἰσχυρότερον ἡμῶν. Ἡμεῖς δέ οὐ δι' ἄλλο τί ἐσχίσθημεν αὐτῶν, εἰ μή ὅτι εἰσίν αἱρετικοί. Διό οὐδέ πρέπει ὅλως ἐνωθῆναι αὐτοῖς, εἰ μή ἐκβάλωσι τήν προσθήκην ἀπό τοῦ συμβόλου καί ὀμολογήσωσιν τό σύμβολον καθῶς καί ἡμεῖς»[17]. Τούς  ἴδιους χαρακτηρισμούς ἀποδίδει στούς παπικούς καί ἀργότερα, μετά τήν ὑπογραφή τοῦ ὅρου τῆς ψευδοενώσεως (τόν ὁποῖο βέβαια δέν ὑπέγραψε), σέ ἐπιστολή του, τήν ὁποία ἀπηύθυνε πρός τούς «ἁπανταχοῦ της γῆς» χριστιανούς. Ἔγραφε : «Ἐφ' ὅσον οἱ Παπικοί ἐξακολουθοῦν νά σφάλουν «περί τήν θεολογίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (δηλαδή τήν κακοδοξία τοῦ filioque), εἰς ὅ βλασφημῆσαι κινδύνων ὁ χαλεπώτατος, αἱρετικοί εἰσίν ἄρα» καί ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι «ὡς αἱρετικούς αὐτούς ἀπεκόψαμεν»[18]. Σέ ἄλλη ἐπιστολή του πρός τόν ἱερομόναχο Θεοφάνη, μεταξύ ἄλλων ἔγραφε[19] : Ἐγώ «Μάρκος ὁ ἁμαρτωλός» σᾶς λέγω ὅτι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος μνημονεύει τόν Πάπα, ὡς Ὀρθόδοξο ἀρχιερέα, εἶναι ἔνοχος, καί ὅποιος φρονεῖ τά δόγματα τῶν Λατίνων, θά κατακριθεῖ μέ τούς Λατίνους καί θά θεωρηθεῖ «ὡς παραβάτης τῆς πίστεως»[20]. Διαπιστώνει ὁ ἅγιος Μάρκος ὅτι «δύσκολα αὐτοί οἱ ἄνθρωποι, οἱ Λατίνοι, πού μᾶς συμπεριφέρονται τόσο ὑπερήφανα, θά δεχθοῦν ν'ἀλλάξουν κάτι ἀπό τά δόγματά τους καί τά ἔθη τους. Ἔδειξαν καί φανέρωσαν ὅτι δέν ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἀλήθεια. Κατά πετρῶν ἐσπείραμεν», διότι σπείραμε σέ πέτρες. «Οἱ Λατίνοι φανέρωσαν τήν αἵρεση τοῦ Filioque, τήν ὁποία προηγουμένως πίστευαν μυστικῶς, τήν ἔλεγαν κάτω ἀπό τά δόντια τους. Οἱ Ὀρθόδοξοι χωρισθήκαμε μέ τήν θέλησή μας ἀπό τούς Λατίνους, πρᾶγμα τό ὁποῖο ἰσοδυναμεῖ μέ τό ὅτι τούς ἀπεκόψαμε ἀπό τό κοινό τῆς Ἐκκλησίας Σῶμα, ἐπειδή φρονοῦν δυσσεβῆ δόγματα καί ἐπειδή πρόσθεσαν τήν λέξη Filioque στό Σύμβολο τῆς Πίστεως παραλόγως. Οἱ Λατίνοι μέ τήν προσθήκη τοῦ Filioque εἶναι αἱρετικοί καί ὡς αἱρετικούς τούς ἀπεκόψαμε ἀπό τήν Ἐκκλησία. «Οὐκούν ὡς αἱρετικούς αὐτούς ἀπεστράφημεν καί διά τοῦτο αὐτῶν ἐχωρίσθημεν…». Ὅσοι ἰσχυρίζονται ὅτι ὀρθῶς πιστεύουν οἱ Λατίνοι καί ὀρθῶς ἐξέφρασαν τό δόγμα περί τοῦ Filioque, αὐτοί εἶναι «σφόδρα τόν ἐγκέφαλον διασεσησμένοι», ἔχουν πάθει διάσειση ἐγκεφάλου. «Ἄν ἐκβληθεῖ ἡ προσθήκη ἀπό τό ἅγιο Σύμβολο, τότε μποροῦμε νά ἑνωθοῦμε». «Οὐ συγχωρεῖ συγκατάβασις εἰς τά τῆς πίστεως», διεκήρυττε στεντορία τῆ φωνῆ πρός τούς Λατινόφρονες. Δέν ἐπιτρέπεται συγκατάβαση, οἰκονομία στά θέματα τῆς πίστεως[21]. Σέ ἄλλη ἐγκύκλια ἐπιστολή του, «Πρός τούς ἁπανταχοῦ τῆς γῆς καί τῶν νήσων εὑρισκομένους Ὀρθοδόξους Χριστιανούς»[22] , τήν ὁποία ἔγραψε, ὅταν ἦταν ἐξόριστος στή Λῆμνο (περί τό 1440), ὀνομάζει καί πάλι τούς Λατίνους, χωρίς περιστροφές, αἱρετικούς, διότι φρονοῦν ἄτοπα καί δυσσεβῆ, ἐνῶ σέ ἄλλο σημεῖο τῆς ἐπιστολῆς ὀνομάζει τούς Λατινόφρονες (προδρόμους τῶν σημερινῶν Οἰκουμενιστῶν) «μιξοθήρας ἀνθρώπους», δηλ. κατά τό ἥμισυ ἀνθρώπους καί κατά τό ἥμισυ θηρία, ἐπειδή ἀφ' ἑνός μέν παραδέχονται μαζί μέ τούς Λατίνους ὅτι τό Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ», ἀφ' ἑτέρου δέ παραδέχονται μαζί μέ τούς Ὀρθοδόξους ὅτι αὐτό ἐκπορεύεται μόνον «ἐκ τοῦ Πατρός», τούς ὁποίους, συμβούλευε «φευκτέον αὐτούς, ὡς φεύγει τίς ἀπό ὄφεως», δηλ. πρέπει νά ἀποφεύγουμε τούς Λατινόφρονες, ὅπως ἀποφεύγουμε τά φίδια. Στόν ἀποστάτη Βησαρίωνα ἀπευθυνόμενος ὁ ἅγιος Μάρκος τοῦ λέει : «Ἐσύ εἶσαι κοπέλι του πάπα καί σάν κοπέλι του πάπα ὁμιλεῖς». Τήν δέ ψευδοσύνοδο Φεράρας– Φλωρεντίας ἀποκαλεῖ «Καϊαφαϊκόν συνέδριον»[23]. Κατά τήν «Ἀπολογία»[24] του, τήν ὁποία ἔγραψε λίγο πρίν τήν πρός Κύριον ἐκδημία του, ἔγραφε : «πέπεισμαι γάρ ἀκριβῶς ὅτι ὅσον ἀποδιΐσταμαι (ὅσο ἀπομακρύνομαι) τούτου καί τῶν τοιούτων (τοῦ ἑνωτικοῦ πατριάρχου Μητροφάνους καί τῶν λατινοφρόνων γενικῶς), ἐγγίζω τῷ Θεῶ καί πᾶσι τοῖς ἀγίοις, καί ὥσπερ τούτων χωρίζομαι, οὕτως ἐνοῦμαι τῆ ἀληθείᾳ καί τοῖς ἀγίοις πατράσι τοῖς θεολόγοις τῆς Ἐκκλησίας». Καταθέτει παραλλήλως καί τήν ἑξῆς ὁμολογία : «Χωρίσθηκα ἀπό τούς Λατινόφρονες καί εἶμαι μόνος μου, ὥστε νά εἶμαι ἑνωμένος μέ τούς Ἁγίους Πατέρες καί Διδασκάλους, ἀλλά καί γιά νά μπορεῖ ὁ καθένας στό μέλλον νά κρίνει, ἄν ὑποστήριζα τήν Ὀρθοδοξία καί ἔχαιρα γιά τά ὑγιῆ δόγματα ἤ ἄν δέχθηκα τήν ἕνωση μέ διεστραμμένα δόγματα καί διδασκαλίες». Σέ ἄλλο σημεῖο τῆς «Ἀπολογίας» του δηλώνει ὅτι καί μετά θάνατον ἀκόμη ἀποστρέφεται κάθε κοινωνία μέ τούς αἱρετικούς καί λατινίσαντας καί παραγγέλλει νά μήν παραστεῖ κανείς ἀπό αὐτούς οὔτε στήν κηδεία του οὔτε στό μνημόσυνό του[25]. Μέ τήν γενναῖα καί θαρραλέα αὐτή στάση του, ὁ ἄτλας αὐτός τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀνάγκασε τόν πάπα Εὐγένιο νά ἀναφωνήσει, παραδεχόμενος τήν ἥττα του : «Εἰ Μάρκος οὐχ ὑπέγραψεν, ἐποιήσαμεν οὐδέν», δηλ. ἀφοῦ δέν ὑπέγραψε ὁ ἅγιος Μάρκος τόν ὅρο τῆς ψευδοενώσεως τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μέ τόν παπισμό, τότε δέν καταφέραμε τίποτα.

Μετά τά ὅσα ἀναφέραμε, νομίζουμε ὅτι θά ἔπρεπε ὁ Σεβ., ἐάν ἤθελε νά μήν κολοβώσει τόν ἅγιο καί νά μήν δώσει μιά παραπλανητική εἰκόνα γι' αὐτόν, νά μνημονεύσει καί ὅσα περί παπισμοῦ εἶπε ὁ Ἅγιος περί τό τέλος τῆς ψευδοσυνόδου (στήν Φλωρεντία), ὅπως ἐπίσης καί μετά τήν ψευδοσύνοδο μέχρι τῆς ὁσιακῆς κοιμήσεώς του.

Πῶς συμβιβάζονται, λοιπόν, οἱ πρῶτοι (εἰσαγωγικοί) λόγοι του ἁγίου Μάρκου μέ τούς μεταγενεστέρους, μέ τούς ὁποίους φαίνεται νά ἔρχεται ὁ Ἅγιος σέ φαινομενική τελεία ἀντίθεση; Καί ἐν πάση περιπτώσει σέ ποιούς πρέπει νά δώσουμε μεγαλύτερη καί βαρύνουσα σημασία;

Κατ' ἀρχήν, εἶναι ἀδύνατον νά ἐννοήσουμε ὅτι ὁ ὑπέροχος αὐτός ἄνδρας, ὁ «θεοειδής τήν τε ψυχήν καί προαίρεσιν», ὁ ὁποῖος «ἔργοις τε καί λόγοις στύλος ἀνεδείχθη Ὀρθοδοξίας, ἐναντίον βασιλέων καί τυράννων», σύμφωνα μέ τόν βιογράφο του Μανουήλ τόν Ρήτορα[26], ὁ «παντοίας θείας σοφίας ἀνάπλεως», σύμφωνα μέ ἄλλη μαρτυρία τοῦ Θεοδώρου Ἀγαλλιανοῦ[27], νά ὑπῆρξε εἴτε καιροσκόπος ἐκκλησιαστικός διπλωμάτης, εἴτε ἀνιστόρητος θεολόγος, ὥστε νά ἀγνοεῖ τήν ἐπί Μεγάλου Φωτίου συνελθοῦσα Σύνοδο τοῦ 879-880 (Η΄ Οἰκουμενική) καί τήν ἐπί ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἐν Κωνσταντινουπόλει συνελθοῦσα Σύνοδο τοῦ 1351 (Θ΄ Οἰκουμενική), οἱ ὁποῖες ἀπερίφραστα κατεδίκασαν τίς γνωστές ἤδη αἱρετικές διδασκαλίες τοῦ παπισμοῦ. Ὅπως ἐπίσης, δέν ἀγνοοῦσε τήν ἀπό τοῦ 11^ου ἀἰῶ. ἐπελθοῦσα διακοπή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μεταξύ Ὀρθοδοξίας καί παπισμοῦ. Ὁ Ἅγιος γνώριζε σαφέστατα καί πίστευε ἀκράδαντα, καί πρίν ἀπό τήν ἔναρξη τῆς ψευδοσυνόδου, ὅτι ὁ παπισμός εἶναι αἵρεση. Ἄρα, οἱ εἰσαγωγικοί του ἐκεῖνοι λόγοι δέν ἐκφράζουν τό βαθύτερο πιστεύω του, ἀλλά ἀποτελοῦν ἔκφραση τοῦ φλογεροῦ πόθου του καί τῆς ἐπιθυμίας του νά ἐπανέλθει ἡ αἱρετική Ρώμη στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας. Ἀποτελοῦσαν λόγους οἰκονομίας, πού ἀποσκοποῦσαν στό νά φιλοτιμήσουν τούς παπικούς σέ προσέγγιση καί νά τούς παρακινήσουν σέ μετάνοια. Ἐπιπλέον, δέν πρέπει νά ἀγνοοῦμε τό γεγονός ὅτι ὁ ἅγιος, ὅταν ἔλεγε τούς λόγους ἐκείνους, δέν εἶχε ἀκόμη λάβει ἄμεση καί προσωπική ἐμπειρία τοῦ τί ἐστί παπική διπλωματία, τί ἐστί παπική ἀδιαλλαξία καί θηριωδία. Δέν μποροῦσε νά φαντασθεῖ τίς δόλιες μεθοδεύσεις, τίς ραδιουργίες καί τά σκοτεινά παρασκήνια, στά ὁποία θά κατέληγε τό «καϊαφαϊκό» ἐκεῖνο συνέδριο. Ὅπως μαρτυρεῖ στά ἀπομνημονεύματά του ὁ Σύλβεστρος Συρόπουλος[28], αὐτόπτης μάρτυς τῶν γεγονότων, ὅταν ἔπαυσαν οἱ δημόσιες συζητήσεις, «κρύφα καί συνεσκιασμένως πάντα ἐγίνοντο». Ὁ βασιλιάς μέ μόνο μιά μικρή ὁμάδα «ἰδία καί μυστικῶς ἐλάλει μετά τοῦ πάπα». Δέν μποροῦσε νά φαντασθεῖ τίς δωροδοκίες, τούς ἐκβιασμούς καί τίς καταπιέσεις, πού ἔφθασαν μέχρι στερήσεως τροφῆς, τίς ὁποῖες θά ὑφίστατο τόσο αὐτός ὅσο καί τα ὑπόλοιπα μέλη της Ὀρθοδόξου ἀντιπροσωπείας ἐκ μέρους τοῦ πάπα, προκειμένου νά κάμψει τό φρόνημα τῶν Ὀρθοδόξων, ὥστε νά ὑπογράψουν τόν ὅρο τῆς συνόδου μέ τά παπικά δόγματα. Οἱ Ἕλληνες ὑπέγραψαν τελικά «στένοντες καί τρέμοντες», «ἐθελοακουσίως»[29], δεχόμενοι ἀφόρητες πιέσεις τόσο ἀπό τόν αὐτοκράτορα, ὅσο καί ἀπό τόν πάπα. Ἄν ὁ Ἅγιος γνώριζε ἐκ τῶν προτέρων ὅλ’ αὐτά, οὔτε κἄν θά δεχόταν νά λάβει μέρος σέ μιά τέτοια ψευδοσύνοδο. Τό συμπέρασμα ἑπομένως εἶναι ὅτι ὁ Ἅγιος μέ τό νά μήν ὑπογράψει τόν προδοτικό ὅρο τῆς συνόδου, οὐσιαστικά κήρυξε ὡς ἄκυρους καί τούς εἰσαγωγικούς ἐκείνους λόγους του[30].    

---

[1] http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr/2015/01/blog-post_13.html, http://apotixisi.blogspot.gr/2015/01/blog-post_14.html#more, http://paterikiparadosi.blogspot.gr/2015/01/blog-post_51.html

[2] Ἐφημ. Παραπολιτικά, Ἀργολίδα, καί http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr/2015/01/blog-post_27.html

[3] http://thriskeftika.blogspot.gr/2015/01/blog-post_497.html

[4] Ὀρθόδοξος Τύπος (1-3-1969) 4.

[5] ΑΓΙΟΣ ΠΑΪΣΙΟΣ, Ἁγιορείτης μοναχός, «Ἄγνωστη ἐπιστολή πόνου κατά οἰκουμενιστῶν καί φιλενωτικῶν», Ὀρθόδοξος Τύπος (9/16-3-2007) 1,5.

[6] Ὀρθόδοξος Τύπος (30-3-2007) 1,5.

[7] Α΄ Τιμ. 2,4.

[8] Λόγοι Ε΄. Πάθη καί ἀρετές, Σουρωτή Θεσ/κης 2006, σ. 285.

[9] Ἐπιστολές, ἔκδ. 8^η, 2004, σσ. 123, 149-150.

[10] Λόγοι Α΄. Μέ πόνο καί ἀγάπη γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο, Σουρωτή Θεσ/κης 2006, σ. 347.

[11] ΑΠΑΝΤΗΣΙ ΣΤΗ ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, Πρὸς ὑπεράσπισι τοῦ «παναγιωτάτου» πάπα Ῥώμης καὶ τοῦ «καημένου» ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, Χριστιανικὴ Σπίθα, φύλλα 684-687, Μάιος - Αὔγουστος 2010. http://www.symbole.gr/component/content/article/146-chrphi/967-augkan

[12] Ὀρθόδοξος Τύπος (31-10-2014) 1, 6 καί Θεοδρομία ΙΣΤ³ (Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2014) 332-348.

[13] ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ, ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΗΣ, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός (1714-1779). (Συναξάριον – Διδαχαί – Προφητεῖαι - Ἀκολουθία), ἔκδ. Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολικῆς Ἀδελφότητος «Ὁ Σταυρός», Ἀθῆναι 2005²⁶, σ. 348, προφητ. 90.

[14] ΕΥΘΥΜΙΑ ΜΟΝΑΧΗ, (κατὰ κόσμον Ἰουλία Γκελτῆ), Ἡγουμένη τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Μεγαδένδρου Θέρμου, Οἱ προφητεῖες τοῦ Ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ μέσα στὴν ἱστορία, ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, Ἀθῆναι 2004, σ. 241. 

[15] Βλ. τὴν Η´ Διδαχὴ εἰς Ἐπισκόπου ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ ΚΑΝΤΙΩΤΟΥ, ἔνθ᾽ ἀνωτ., σ. 286 καὶ εἰς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΠΟΥΛΟΥ, Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, 1714-1779. Ἡ βακτηρία τῶν σκλάβων. Τὸ καύχημα τῶν Αἰτωλῶν. Βίος, Διδαχὲς καὶ ἀσματικὴ Ἀκολουθία, ἐκδ. Ὀρθοδόξου Φιλανθρωπικοῦ Συλλόγου ΜΙΚΡΑ ΖΥΜΗ, Θέρμου Αἰτωλίας, 2005⁴ , σ. 160.

[16] ΕΥΘΥΜΙΑ ΜΟΝΑΧΗ, Ἡγουμένη τῆς Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, Μεγαδένδρου Θέρμου, Τῶν Πανελλήνων ὁ Ἅγιος, Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἔκδ. Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ Μεγαδένδρου, Ἀθῆναι 2009, σσ. 233- 235.

[17] Mansi 31A, 885DE. Bλ. καί «Πρακτικά τῆς ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς ἐν Φλωρεντία Συνόδου», εκδ.Gill, Pontificum Institutum Orientalium, Studiorum, Roma 1953, Vol. V, fasc. II, σ. 400 (25-53).

[18] ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΕΦΕΣΟΥ, Ἐπιστολή τοῖς ἀπανταχοῦ τῆς γῆς (…) Χριστιανοῖς, CFDS, Ser. A΄, Τομ. Χ, fasc II, σ. 144(29-33).

[19] ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ, Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός καί ἡ ἕνωσις τῶν Ἐκκλησιῶν, ἔκδ. Ἀδελφότης Θεολόγων ὁ «Σωτήρ», Ἀθήναι 2007,                      σ. 177.

[20] ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΕΦΕΣΟΥ, Ἐπιστολή πρός Θεοφάνην, PG 160, 1096-1100.

[21] ΣΕΒ. ΜΗΤΡ. ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ κ. ΙΕΡΟΘΕΟΣ, «Ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός γιά τούς Λατίνους», Θεοδρομία Γ ³ (Ἰούλιος-Σεπτέμβριος 2001) 39-40.

[22] Τοῦ ἰδίου, Τοῖς ἀπανταχοῦ τῆς γῆς καί τῶν νήσων εὐρισκομένοις Ὀρθοδόξοις Χριστιανοῖς, PG 160, 112-204.

[23] ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ,  ἔνθ' ἄνωτ., σ. 178.

[24] ΑΓΙΟΥ ΜΑΡΚΟΥ ΕΦΕΣΟΥ, Ἀπολογία ρηθεῖσα ἐπί τῆ τελευτῆ αὐτοῦ αὐτοσχεδίως, PG 160, 536BC-536CD.

[25] ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ,  ἔνθ' ἄνωτ., σ. 201.

[26] ΜΑΝΟΥΗΛ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΡΗΤΟΡΟΣ, Λόγος περί Μάρκου τοῦ (…) Ἐφέσου…, CFDS, Ser. A΄, Τομ. Χ, fasc II, σσ. 212 (28-29), 209 (31-36).

[27] ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Τόμος Χαρᾶς, Ἰάσιον 1705, σ. 611.

[28] S. Sguropulym, εκδ. R. Creyghton, τομ. Χ, κεφ. ιη΄, σ. 310. 

[29]Σχ. βλ. ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ, Ἄπαντα τά εὑρισκόμενα…, τομ. ΙΙΙ, σσ. 45, 80.

[30] http://www.imp.gr/images/Antiairetika/AGIOS%20MARKOS%20O%20EYGENIKOS.pdf

πηγή