Άγρια χόρτα και διατροφικές κρίσεις

Οι μαρτυρίες για την κατανάλωση λαχανικών σε περιόδους διατροφικών κρίσεων προκαλούν αρκετά ερωτήματα, καθώς κάποια είδη ανήκαν στη συνήθη διατροφή, όπως για παράδειγμα το ωμό λάχανο και η μολόχα. Αν και η αναφορά τους προφανώς σημαίνει ότι απουσίαζαν όλα τα άλλα τρόφιμα, και κυρίως το ψωμί, η έμφαση στην ωμή κατανάλωση τους δηλώνει ότι την θεωρούσαν ακατάλληλη για τους ανθρώπους. Φυσικά όταν τέλειωναν και αυτά τα λαχανικά και τα άγρια χόρτα οι πεινασμένοι αναγκάζονταν να τρώνε ζωοτροφές, φρούτα που είχαν πέσει και σαπίσει στη γη, βρώμικα λαχανικά, γρασίδι, σκύλους, γάτες, ποντίκια, δέρμα και ό,τι άλλο μπορούσε να φανταστεί κανείς ότι θα αντιμετώπιζε τη δεινή απελπισία της ασιτίας.

Κατά τη διάρκεια της διετούς πολιορκίας της Θεσσαλονίκης από σλαβικά φύλα (676-8), η πόλη απειλήθηκε με λιμό, παρά του ότι οι Θεσσαλονικείς έστελναν πλοία στους Σλάβους Βελεγεζίτες της Δημητριάδας (κοντά στο Βόλο) για προμήθειες οσπρίων και σιταριού. Διότι σε πολιορκίες και περιόδους πείνας η ενδοχώρα γινόταν απροσπέλαστη και μόνη διέξοδο αποτελούσε η θάλασσα. Παρά τον ανεφοδιασμό της πόλης λοιπόν, οι κάτοικοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με την πείνα και για να επιβιώσουν έτρωγαν ένα χυλό φτιαγμένο με κολλιτσίδα, σπόρους και κορυφές σκίρπου, τσουκνίδες και μολόχες.

Από αυτά, η τσουκνίδα και η μολόχα εθεωρούντο κατάλληλες για ανθρώπινη κατανάλωση – παρόλο που σε γενικές γραμμές ήταν συνδεδεμένες με καταστάσεις φτώχειας και πείνας – ενώ η κολλιτσίδα είχε αυστηρά φαρμακευτική χρήση.

Γιατί όμως, ξαναρωτώ, οι άνθρωποι πίστευαν ότι κινδύνευαν να λιμοκτονήσουν ενώ υπήρχαν γύρω τους άφθονα λαχανικά και χόρτα;
Διότι όχι μόνο τα θεωρούσαν τροφή ελάχιστα θρεπτική από μόνη της αλλά και δεν τα αντιμετώπιζαν όπως εμείς σήμερα, ως μια υγιεινή τροφή δηλαδή.
Τα χρησιμοποιούσαν είτε ως φάρμακα ή ως φαγητό το οποίο δεν είχε καμία αξία από μόνο του γι΄ αυτό συνήθως τα μαγείρευαν μαζί με κάτι άλλο. Όταν τα έτρωγαν βρασμένα ή ωμά, φρόντιζαν να τα έχουν περιχύσει με σάλτσες ή ελαιόλαδο. Βρασμένα λαχανικά, χωρίς κανένα συνοδευτικό, συμβόλιζαν την ακραία ένδεια• τα ωμά, την επιστροφή στην βαρβαρότητα.

Όπως επισημαίνει ο Claude Levi Strauss, η μαγειρεμένη τροφή διαχωρίζει τους πολιτισμένους ανθρώπους από τα ζώα και τους αγρίους (The raw and the cooked). Οι αρχαίοι και βυζαντινοί άνθρωποι πρέσβευαν τον πολιτισμό της χύτρας. Θα έπρεπε να περάσουν πάρα πολλά αιώνες για να περιβληθεί το ωμό λαχανικό με το ένδυμα της υγιεινής διατροφής.  

πηγή