Συνεργατική οικονομία. Σε καιρούς χαλεπούς το νέο αυτό
καταναλωτικό κίνημα, που μετρά ήδη πέντε χρόνια ζωής, αλλάζει τον τρόπο
που αγοράζουμε, που καταναλώνουμε, που ψωνίζουμε, που μετακινούμαστε,
που ταξιδεύουμε. Πάνω από όλα αλλάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε για όλα
αυτά τα υλικά αγαθά, αγαπημένα, χρήσιμα αλλά και άχρηστα που μας
περιτριγυρίζουν ή μας πνίγουν... Πολλοί θέτουν το ερώτημα αν η
συνεργατική οικονομία μπορεί να σημάνει το τέλος του καταναλωτισμού. Μια
γρήγορη απάντηση κοιτώντας τις πωλήσεις του νέου iphone είναι πως όχι.
Κι αυτό γιατί το αγοραστικό μάρκετινγκ που καθόρισε ζωές και τρόπο
σκέψης τα προηγούμενα χρόνια φαίνεται να αντιστέκεται ακόμη. Η κρίση,
βέβαια, έχει αλλάξει τις αγοραστικές μας συνήθειες.
Τι είναι όμως η συνεργατική οικονομία; Με απλά λόγια: Αν κάποιος έχει μια Ferrari που δεν οδηγεί συχνά και κάποιος άλλος ονειρεύεται να την αποκτήσει αλλά δεν μπορεί, υπάρχει λύση. Η ενοικίαση από τον ιδιοκτήτη προς τον ενδιαφερόμενο έναντι ενός λογικού αντιτίμου. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει για σχεδόν τα πάντα. Το «κλειδί» στην όλη ιστορία είναι το διαδίκτυο.
Η ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων ,όπου άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι συγκεντρώνονται γύρω από ένα κοινό θέμα ενδιαφέροντος, έχει δώσει νέα διάσταση στον τρόπο που μπορούμε να καταναλώσουμε.
Μπορούμε να έχουμε όσα θέλουμε χωρίς να μας ανήκουν. Μιλάμε για τη συνεργατική κατανάλωση, μια ισχυρή οικονομική δύναμη. Η Αυστραλή Ρέιτσελ Μπότσμαν μελέτησε εκτενώς το θέμα, υπολόγισε τις επιπτώσεις του στην οικονομία, στο περιβάλλον ακόμα και στη νοοτροπία, και το 2010 έγραψε μαζί με τον Ρου Ρότζερς ένα σχετικό βιβλίο με τίτλο «What’s mine is yours: The rise of collaborative consumption» (O,τι είναι δικό μου είναι δικό σου: η άνοδος της συνεργατικής κατανάλωσης).Oπως λέει η ίδια, η οικονομική κρίση δεν μας ωθεί μόνο να πληρώσουμε λιγότερο για το ίδιο αντικείμενο, μας ωθεί να προσπαθήσουμε να μην έχουμε καν ανάγκη το αντικείμενο αυτό, αλλά να διαχωρίζουμε τη χρήση του από την κατοχή του. Δεν χρειάζομαι τόσο ένα τρυπάνι, που θα χρησιμοποιήσω το πολύ για 12' με 13′ σε όλη τη ζωή μου, αλλά χρειάζομαι απλά να κάνω μερικές τρύπες στον τοίχο μου. Γιατί να μη μπορώ να το δανειστώ ή να το νοικιάσω; Η ίδια λογική ισχύει για ένα βιβλίο, για ένα αυτοκίνητο, μια ακριβή τσάντα κ.λπ.
Ο Economist μέτρησε ότι σε μια μόνο νύχτα 40.000 άνθρωποι νοίκιασαν κατάλυμα από μια υπηρεσία που προσφέρει 250.000 δωμάτια σε 30.000 πόλεις σε 192 χώρες. Οι ενοικιαστές επέλεξαν τα δωμάτια και πλήρωσαν γι' αυτά μέσω του διαδικτύου. Δεν ήταν δωμάτια ξενοδοχείων, αλλά ανήκαν σε ιδιώτες. Οικοδεσπότες και καλεσμένοι ενώθηκαν μέσω της Airbnb, μιας εταιρίας με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, η οποία ιδρύθηκε το 2008. Μέχρι σήμερα περισσότεροι από 4.000.000 άνθρωποι την έχουν χρησιμοποιήσει, εκ των οποίων τα 2.500.000 το 2012. Η Airbnb είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα της συνεργατικής οικονομίας, όπου άνθρωποι μοιράζονται έναντι ενός ενοικίου, μικρού τις περισσότερες φορές, τα πάντα, κατάλυμα, αυτοκίνητα, σκάφη, ποδήλατα ακόμη και ένα ακριβό φόρεμα χιλιάδων ευρώ της Channel. Η επαφή είναι άμεση και συγχρονίζεται μέσω διαδικτύου. Πολλοί ενδεχομένως να ρωτήσουν: και ποια η διαφορά από το λεγόμενο time sharing ή τις μικρές πανσιόν τα καταλύματα bed-and-breakfast ή το leasing ενός αυτοκινήτου; Η βασική διαφορά είναι η τεχνολογία που μειώνει το κόστος και αυξάνει την ευκολία πρόσβασης. Τα αγαθά της συνεργατικής οικονομίας, εξαιτίας του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών, είναι πιο φθηνά αλλά και πιο προσβάσιμα. Η κλίμακα της συνεργατικής οικονομίας είναι μεγαλύτερη.
Παρέχει περισσότερες πληροφορίες για ανθρώπους και πράγματα. Πλατφόρμες όπως οι Airbnb, RelayRides και η SnapGoods φέρνουν σε επαφή ιδιοκτήτες και ενοικιαστές. Στην περίπτωση της αυτοκίνησης εταιρίες κοινής χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων, όπως είναι η Streetcar ή η Zipcar, έχουν συναντήσει μεγάλη αποδοχή στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Πληρώνεις μια μηνιαία χρέωση για ενοικίαση αυτοκινήτων με την ώρα, πράγμα σαφώς οικονομικότερο από το να συντηρείς ένα δικό σου όχημα και επιπλέον σε πολλές πόλεις του κόσμου σου προσφέρονται «εξπρές» λωρίδες κυκλοφορίας ή εκπτώσεις στα διόδια.
Αναμένουν να εκτοξευτεί
Η συνεργατική κατανάλωση εφαρμόζεται επίσης με επιτυχία στην ανταλλαγή ρούχων αλλά και στην ανταλλαγή κάθε είδους προϊόντος ή υπηρεσίας μέσω κάποιας ειδικευμένης κοινωνικής πλατφόρμας δανεισμού. Η πλατφόρμα χρηματικού δανεισμού Zopa παρακάμπτει τις τράπεζες και κάθε μεσάζοντα, και καλεί οποιονδήποτε να γίνει δανειστής βρίσκοντάς του έναν δανειζόμενο οπουδήποτε στον κόσμο.
Τα smartphones μέσω GPS επιστρατεύονται για να δει κάποιος πού βρίσκεται παρκαρισμένο το πλησιέστερο διαθέσιμο προς ενοικίαση αυτοκίνητο. Τα ηλεκτρονικά μέσα προσφέρουν τη δυνατότητα του ελέγχου και της επαφής του ιδιοκτήτη, ενώ οι ηλεκτρονικές πληρωμές αναλαμβάνουν τα υπόλοιπα... Η συνεργατική κατανάλωση, όπως κάποιοι αποκαλούν το εγχείρημα, μόνο φέτος είχε έναν κύκλο εργασιών της τάξης των 3,5 δισ. δολ. Εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια θα εκτοξευτεί στα 110 δισ. δολ...
Ο Γερμανικός δορυφόρος (η Φιλανδία) βυθίζεται και εξετάζει έξοδο από το ευρώ
Πριν από έναν περίπου χρόνο, η Κασσάνδρα των αγορών, ο Νουριέλ Ρουμπινί, αναφερόταν σε ένα από τα πολλά άρθρα του περί διάλυσης του ευρώ στη Φινλανδία. Ο οικονομολόγος υποστήριζε ότι η φινλανδική έξοδος ήταν πολύ πιθανή, καθώς αυξάνεται ο εκνευρισμός της ισχυρής βόρειας οικονομίας του ΑΑΑ αλλά και ο σκεπτικισμός πολλών κοινωνικών, επιχειρηματικών και πολιτικών δυνάμεων στη χώρα για την παραμονή στη ζώνη του ευρώ.
Η διοργάνωση, αυτή την εβδομάδα, του οικονομικού φόρουμ από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ελσίνκι με θέμα «Από τη μεταρρύθμιση στην ανάπτυξη - Οδικός χάρτης για την Ευρώπη», στο οποίο ομιλητής ήταν και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, είναι ενδεικτική του γενικότερου προβληματισμού που υπάρχει και στη Φινλανδία για τα όρια της δημοσιονομικής σταθερότητας και όχι μόνο. Η Φινλανδία, βασικός δορυφόρος της γερμανικής πολιτικής, πέφτει και αυτή, με βάση τα επίσημα στοιχεία, θύμα της συνταγής της λιτότητας που επέβαλε το Βερολίνο. Η χώρα βυθίστηκε σε ύφεση. Το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο, υπό το βάρος της κρίσης στην ευρωζώνη και της οικονομικής αβεβαιότητας. Συγκεκριμένα, το φινλανδικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,1% το πρώτο τρίμηνο του 2013, σε σχέση με το προηγούμενο, έπειτα από πτώση 0,7% που είχε σημειώσει το τέταρτο τρίμηνο του 2012. Η κρίση χρέους έχει πλήξει τη ζήτηση για τα προϊόντα της. Είναι ενδεικτικό ότι οι εξαγωγές μειώθηκαν σε ετήσια βάση κατά 4% το συγκεκριμένο τρίμηνο, με την ετήσια συρρίκνωση του ΑΕΠ να διαμορφώνεται στο 2,1%.
Με τα νέα δεδομένα, η χώρα που θεωρούνταν ο σκληρός πυρήνας της ευρωζώνης διολισθαίνει επικίνδυνα, καθώς αποτελεί πλέον το ένατο μέλος που εμφανίζει δύο συνεχόμενα τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης. Η Γερμανία και το Βέλγιο, που επίσης ανήκουν στον σκληρό πυρήνα, σημείωσαν ανάπτυξη, ασθενική όμως, ενώ η Αυστρία έμεινε σταθερή.
Το μεγάλο πρόβλημα της Φινλανδίας είναι η αποδυνάμωση του ισχυρού εξαγωγικού της τομέα. Σε τετραμηνιαία βάση, ο όγκος των φινλανδικών εξαγωγών αυξήθηκε κατά 0,9%, όμως συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρυσι συρρικνώθηκε κατά 4%. Η ιδιωτική κατανάλωση επίσης μειώθηκε κατά 0,5% καθώς η ανεργία σημείωσε αύξηση, αν και μικρή, στο 8,8% τον Απρίλιο.
Ιστορικά η παραγωγή χάρτου και χαρτοπολτού ήταν η κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Οχι πια. Την ίδια ώρα η Nokia, η εταιρία συσκευών κινητής τηλεφωνίας, παλεύει να επιβιώσει έχοντας μειώσει την παραγωγή της και προχωρώντας σε απολύσεις στη Φινλανδία.
Η Φινλανδία δεν είναι πια πανίσχυρη και πολύ σύντομα θα αποτελεί τον αδύναμο κρίκο σε σχέση με τις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία - χώρες εκτός ευρωζώνης. Οι εξαγωγές που ήταν το μεγάλο όφελος της Φινλανδίας από την ένταξή της στην ευρωζώνη μειώνονται επικίνδυνα, προσθέτοντας ένα ακόμη ισχυρό επιχείρημα στις θέσεις των ευρωσκεπτικιστών.
Στέλλα Θεοδώρου
Τι είναι όμως η συνεργατική οικονομία; Με απλά λόγια: Αν κάποιος έχει μια Ferrari που δεν οδηγεί συχνά και κάποιος άλλος ονειρεύεται να την αποκτήσει αλλά δεν μπορεί, υπάρχει λύση. Η ενοικίαση από τον ιδιοκτήτη προς τον ενδιαφερόμενο έναντι ενός λογικού αντιτίμου. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει για σχεδόν τα πάντα. Το «κλειδί» στην όλη ιστορία είναι το διαδίκτυο.
Η ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων ,όπου άγνωστοι μεταξύ τους άνθρωποι συγκεντρώνονται γύρω από ένα κοινό θέμα ενδιαφέροντος, έχει δώσει νέα διάσταση στον τρόπο που μπορούμε να καταναλώσουμε.
Μπορούμε να έχουμε όσα θέλουμε χωρίς να μας ανήκουν. Μιλάμε για τη συνεργατική κατανάλωση, μια ισχυρή οικονομική δύναμη. Η Αυστραλή Ρέιτσελ Μπότσμαν μελέτησε εκτενώς το θέμα, υπολόγισε τις επιπτώσεις του στην οικονομία, στο περιβάλλον ακόμα και στη νοοτροπία, και το 2010 έγραψε μαζί με τον Ρου Ρότζερς ένα σχετικό βιβλίο με τίτλο «What’s mine is yours: The rise of collaborative consumption» (O,τι είναι δικό μου είναι δικό σου: η άνοδος της συνεργατικής κατανάλωσης).Oπως λέει η ίδια, η οικονομική κρίση δεν μας ωθεί μόνο να πληρώσουμε λιγότερο για το ίδιο αντικείμενο, μας ωθεί να προσπαθήσουμε να μην έχουμε καν ανάγκη το αντικείμενο αυτό, αλλά να διαχωρίζουμε τη χρήση του από την κατοχή του. Δεν χρειάζομαι τόσο ένα τρυπάνι, που θα χρησιμοποιήσω το πολύ για 12' με 13′ σε όλη τη ζωή μου, αλλά χρειάζομαι απλά να κάνω μερικές τρύπες στον τοίχο μου. Γιατί να μη μπορώ να το δανειστώ ή να το νοικιάσω; Η ίδια λογική ισχύει για ένα βιβλίο, για ένα αυτοκίνητο, μια ακριβή τσάντα κ.λπ.
Ο Economist μέτρησε ότι σε μια μόνο νύχτα 40.000 άνθρωποι νοίκιασαν κατάλυμα από μια υπηρεσία που προσφέρει 250.000 δωμάτια σε 30.000 πόλεις σε 192 χώρες. Οι ενοικιαστές επέλεξαν τα δωμάτια και πλήρωσαν γι' αυτά μέσω του διαδικτύου. Δεν ήταν δωμάτια ξενοδοχείων, αλλά ανήκαν σε ιδιώτες. Οικοδεσπότες και καλεσμένοι ενώθηκαν μέσω της Airbnb, μιας εταιρίας με έδρα το Σαν Φρανσίσκο, η οποία ιδρύθηκε το 2008. Μέχρι σήμερα περισσότεροι από 4.000.000 άνθρωποι την έχουν χρησιμοποιήσει, εκ των οποίων τα 2.500.000 το 2012. Η Airbnb είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά παραδείγματα της συνεργατικής οικονομίας, όπου άνθρωποι μοιράζονται έναντι ενός ενοικίου, μικρού τις περισσότερες φορές, τα πάντα, κατάλυμα, αυτοκίνητα, σκάφη, ποδήλατα ακόμη και ένα ακριβό φόρεμα χιλιάδων ευρώ της Channel. Η επαφή είναι άμεση και συγχρονίζεται μέσω διαδικτύου. Πολλοί ενδεχομένως να ρωτήσουν: και ποια η διαφορά από το λεγόμενο time sharing ή τις μικρές πανσιόν τα καταλύματα bed-and-breakfast ή το leasing ενός αυτοκινήτου; Η βασική διαφορά είναι η τεχνολογία που μειώνει το κόστος και αυξάνει την ευκολία πρόσβασης. Τα αγαθά της συνεργατικής οικονομίας, εξαιτίας του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών, είναι πιο φθηνά αλλά και πιο προσβάσιμα. Η κλίμακα της συνεργατικής οικονομίας είναι μεγαλύτερη.
Παρέχει περισσότερες πληροφορίες για ανθρώπους και πράγματα. Πλατφόρμες όπως οι Airbnb, RelayRides και η SnapGoods φέρνουν σε επαφή ιδιοκτήτες και ενοικιαστές. Στην περίπτωση της αυτοκίνησης εταιρίες κοινής χρήσης ιδιωτικών αυτοκινήτων, όπως είναι η Streetcar ή η Zipcar, έχουν συναντήσει μεγάλη αποδοχή στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Πληρώνεις μια μηνιαία χρέωση για ενοικίαση αυτοκινήτων με την ώρα, πράγμα σαφώς οικονομικότερο από το να συντηρείς ένα δικό σου όχημα και επιπλέον σε πολλές πόλεις του κόσμου σου προσφέρονται «εξπρές» λωρίδες κυκλοφορίας ή εκπτώσεις στα διόδια.
Αναμένουν να εκτοξευτεί
Η συνεργατική κατανάλωση εφαρμόζεται επίσης με επιτυχία στην ανταλλαγή ρούχων αλλά και στην ανταλλαγή κάθε είδους προϊόντος ή υπηρεσίας μέσω κάποιας ειδικευμένης κοινωνικής πλατφόρμας δανεισμού. Η πλατφόρμα χρηματικού δανεισμού Zopa παρακάμπτει τις τράπεζες και κάθε μεσάζοντα, και καλεί οποιονδήποτε να γίνει δανειστής βρίσκοντάς του έναν δανειζόμενο οπουδήποτε στον κόσμο.
Τα smartphones μέσω GPS επιστρατεύονται για να δει κάποιος πού βρίσκεται παρκαρισμένο το πλησιέστερο διαθέσιμο προς ενοικίαση αυτοκίνητο. Τα ηλεκτρονικά μέσα προσφέρουν τη δυνατότητα του ελέγχου και της επαφής του ιδιοκτήτη, ενώ οι ηλεκτρονικές πληρωμές αναλαμβάνουν τα υπόλοιπα... Η συνεργατική κατανάλωση, όπως κάποιοι αποκαλούν το εγχείρημα, μόνο φέτος είχε έναν κύκλο εργασιών της τάξης των 3,5 δισ. δολ. Εκτιμάται ότι τα επόμενα χρόνια θα εκτοξευτεί στα 110 δισ. δολ...
Ο Γερμανικός δορυφόρος (η Φιλανδία) βυθίζεται και εξετάζει έξοδο από το ευρώ
Πριν από έναν περίπου χρόνο, η Κασσάνδρα των αγορών, ο Νουριέλ Ρουμπινί, αναφερόταν σε ένα από τα πολλά άρθρα του περί διάλυσης του ευρώ στη Φινλανδία. Ο οικονομολόγος υποστήριζε ότι η φινλανδική έξοδος ήταν πολύ πιθανή, καθώς αυξάνεται ο εκνευρισμός της ισχυρής βόρειας οικονομίας του ΑΑΑ αλλά και ο σκεπτικισμός πολλών κοινωνικών, επιχειρηματικών και πολιτικών δυνάμεων στη χώρα για την παραμονή στη ζώνη του ευρώ.
Η διοργάνωση, αυτή την εβδομάδα, του οικονομικού φόρουμ από το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στο Ελσίνκι με θέμα «Από τη μεταρρύθμιση στην ανάπτυξη - Οδικός χάρτης για την Ευρώπη», στο οποίο ομιλητής ήταν και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, είναι ενδεικτική του γενικότερου προβληματισμού που υπάρχει και στη Φινλανδία για τα όρια της δημοσιονομικής σταθερότητας και όχι μόνο. Η Φινλανδία, βασικός δορυφόρος της γερμανικής πολιτικής, πέφτει και αυτή, με βάση τα επίσημα στοιχεία, θύμα της συνταγής της λιτότητας που επέβαλε το Βερολίνο. Η χώρα βυθίστηκε σε ύφεση. Το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο, υπό το βάρος της κρίσης στην ευρωζώνη και της οικονομικής αβεβαιότητας. Συγκεκριμένα, το φινλανδικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,1% το πρώτο τρίμηνο του 2013, σε σχέση με το προηγούμενο, έπειτα από πτώση 0,7% που είχε σημειώσει το τέταρτο τρίμηνο του 2012. Η κρίση χρέους έχει πλήξει τη ζήτηση για τα προϊόντα της. Είναι ενδεικτικό ότι οι εξαγωγές μειώθηκαν σε ετήσια βάση κατά 4% το συγκεκριμένο τρίμηνο, με την ετήσια συρρίκνωση του ΑΕΠ να διαμορφώνεται στο 2,1%.
Με τα νέα δεδομένα, η χώρα που θεωρούνταν ο σκληρός πυρήνας της ευρωζώνης διολισθαίνει επικίνδυνα, καθώς αποτελεί πλέον το ένατο μέλος που εμφανίζει δύο συνεχόμενα τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης. Η Γερμανία και το Βέλγιο, που επίσης ανήκουν στον σκληρό πυρήνα, σημείωσαν ανάπτυξη, ασθενική όμως, ενώ η Αυστρία έμεινε σταθερή.
Το μεγάλο πρόβλημα της Φινλανδίας είναι η αποδυνάμωση του ισχυρού εξαγωγικού της τομέα. Σε τετραμηνιαία βάση, ο όγκος των φινλανδικών εξαγωγών αυξήθηκε κατά 0,9%, όμως συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρυσι συρρικνώθηκε κατά 4%. Η ιδιωτική κατανάλωση επίσης μειώθηκε κατά 0,5% καθώς η ανεργία σημείωσε αύξηση, αν και μικρή, στο 8,8% τον Απρίλιο.
Ιστορικά η παραγωγή χάρτου και χαρτοπολτού ήταν η κινητήριος δύναμη της οικονομίας. Οχι πια. Την ίδια ώρα η Nokia, η εταιρία συσκευών κινητής τηλεφωνίας, παλεύει να επιβιώσει έχοντας μειώσει την παραγωγή της και προχωρώντας σε απολύσεις στη Φινλανδία.
Η Φινλανδία δεν είναι πια πανίσχυρη και πολύ σύντομα θα αποτελεί τον αδύναμο κρίκο σε σχέση με τις υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες, όπως η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία - χώρες εκτός ευρωζώνης. Οι εξαγωγές που ήταν το μεγάλο όφελος της Φινλανδίας από την ένταξή της στην ευρωζώνη μειώνονται επικίνδυνα, προσθέτοντας ένα ακόμη ισχυρό επιχείρημα στις θέσεις των ευρωσκεπτικιστών.
Στέλλα Θεοδώρου
